Леў Львоўскі: «Калі на праблему не глядзець, яна ад гэтага не вырашыцца»

З 5 красавіка ў сілу ўступае пастанова, згодна з якой Белстат зможа не раскрываць некаторыя статыстычныя даныя. Такое правіла будзе дзейнічаць у выпадку, калі іх прадастаўленне можа «нанесці шкоду нацбяспецы», а таксама «грамадскаму парадку, маральнасці, правам і законным інтарэсам юрыдычных і фізічных асоб».

Старшы навуковы супрацоўнік BEROC, доктар эканамічных навук Леў Львоўскі кажа, што некарэктная фармулёўка дазволіць хаваць любыя даныя, і ад гэтага будзе шкодна ўсім.

— На практыцы гэта азначае, што хаваць змогуць любыя даныя, таму што фармулёўка ў пастанове неканкрэтная, — кажа эканаміст у экспрэс-каментары «Салідарнасці». — Нельга нармальнай мовай сказаць, якія звесткі «шкодзяць нацбяспецы», а якія — не.

Як можна ўявіць, што звесткі шкодзяць нацбяспецы? Даныя, калі яны сабраны карэктна і праўдзіва, адлюстроўваюць рэчаіснасць, дадае эксперт. Калі ў нейкім сектары назіраецца рост або падзенне — гэта аб'ектыўная рэальнасць, якая не можа пагражаць дзяржаве.

— Гэтая фармулёўка абсалютна вар'яцкая, гэта значыць, што тут няма ніякага закона, гэта проста падстава, каб мець магчымасць схаваць любыя даныя.

Эканаміст адзначае, што публікаваць некаторыя статыстычныя звесткі ў Беларусі перасталі яшчэ ў 2020 годзе без прыняцця адпаведнай пастановы.

— Зразумела: хаваюць тое, дзе ёсць праблемы, а не поспехі. Спачатку хавалася колькасць заражаных і памерлых ад каронавіруса, потым пачалі засакрэчваць статыстыку па падсанкцыйных галінах, дэфіцыт бюджэту. Зараз хочуць засакрэціць даныя па колькасці працуючых у IT-галіне. Аднак калі на праблему не глядзець, яна ад гэтага не вырашыцца. Гэта такое абязбольванне, якое ўлады вырабляюць для сябе.

Эксперт з дапамогай аналогіі з целам чалавека і нервовай сістэмай тлумачыць, да чаго можа прывесці такое рашэнне ўладаў.

— Цела чалавека — складаная вялікая структура, дзе адбываецца шмат розных працэсаў, гэтак жа сама ў эканоміцы — там шмат розных актараў, працэсаў, за ўсім усачыць цяжка.

У чалавека для гэтага ёсць нервовая сістэма: калі ў вас нешта не так з рукой, напрыклад, трапіла стрэмка, цела паведамляе пра гэта, і чалавек адчувае боль. Адчуваць боль непрыемна, але гэта функцыя, якая дазваляе зразумець аб праблеме: выцягнуць стрэмку або звярнуцца да ўрача.

Калі дзесьці ёсць праблемы і яны адлюстроўваюцца ў дзяржаўнай статыстыцы, на гэта могуць звярнуць увагу чыноўнікі, журналісты. Тады, у ідэале, гэтыя праблемы будуць вырашаны.

Калі няма статыстыкі па злачыннасці, вы не можаце патэлефанаваць чыноўніку і спытаць, чаму ў горадзе расце злачыннасць, такім чынам, ніхто з гэтым не пачне змагацца. І наадварот, калі дзесьці ёсць поспех, дзякуючы статыстыцы яго можна пераняць.

Львоўскі тлумачыць: калі не адчуць боль або схаваць праблему, спачатку стане лягчэй. Але ў доўгатэрміновай перспектыве стрэмка можа прывесці да ампутацыі рукі, паколькі на яе своечасова не звярнулі ўвагу.

— Тое ж самае ў эканоміцы: праблему можна схаваць, але яна нікуды не знікне.

Акрамя гэтага, як лічыць Леў Львоўскі, у доўгатэрміновай перспектыве такое рашэнне ўладаў паўплывае на аналітычную працу: экспертам стане складаней разумець, што адбываецца ў розных галінах, складана будзе ацэньваць тыя ці іншыя поспехі і наадварот.