«Мы былі лепшай брыгадай». Беларусы распавялі пра сваю працу і заробкі ў Польшчы
Значная частка беларусаў, якія вырашылі пакінуць радзіму пасля 2020 года, пасялілася ў Польшчы. Тут яны знаходзяць новую працу і жыллё. Прычым некаторыя ўладкоўваюцца не на самыя тыповыя вакансіі. «Л*стэрка» паразмаўляла пра пошук працы і заробкі з беларусамі, якія змаглі працаўладкавацца ў Польшчы мантажнікамі сонечных батарэй, інжынерам і рабочым па даглядзе за газонам.
«Жыву на 500 еўра, якія нам даюць гатоўкай»
У Польшчу Андрэй (імёны герояў матэрыялу змененыя) разам з жонкай і двума дзецьмі пераехаў летам 2019 года. Ён кажа, што хацеў лепшага жыцця і большых магчымасцяў для дзяцей. За тыдзень уладкаваўся на фірму, якая вырашыла займацца мантажом сонечных панэляў.
— Досведу працы ў гэтай сферы ў мяне не было. Адыграла тое, што ў мяне была адукацыя, звязаная з электрыкай, хоць я па гэтай спецыяльнасці ніколі не працаваў, — распавёў аб працаўладкаванні Андрэй.
Беларус разам з двума напарнікамі па гатовым праекце мантаваў сонечныя панэлі (часцей — на дахах дамоў), потым падключаў, правяраў працаздольнасць. Так як і фірма, і работнікі былі пачаткоўцамі ў гэтай сферы, працаваць было складана, праекты прыходзілі «сырыя». Пасля працы Андрэй шукаў у інтэрнэце інфармацыю пра мантаж. У выніку праз некалькіх месяцаў, маючы за плячыма досвед сямі-васьмі гатовых праектаў па мантажы, Андрэй звольніўся. Гаспадар прадпрыемства застаўся вінен яму буйную суму грошай.
— Потым была вельмі складаная зіма, працы не было, хапаўся за розныя падпрацоўкі, паралельна шукаў пастаянную занятасць. Праз знаёмых палякаў прапанавалі пайсці на вялікую польскую фірму, якая да гэтага займалася цвёрдым палівам, але вырашыла пачаць новы напрамак — мантаж сонечных панэляў.
У Андрэя быў досвед працы, таму ў штат фірмы яго прынялі. Усё было афіцыйна, праз дамову, да таго ж беларусу дапамаглі легалізавацца. Заробак абяцалі вышэй сярэдняга па рынку, выдалі форму. Перад працай Андрэй прайшоў медагляд, там праверылі, ці можа ён працаваць на вышыні.
— Спачатку працаваў у Польшчы. Бывалі даволі складаныя праекты, напрыклад, неяк рабілі мантаж у Сопаце на доме, прызнаным гістарычным помнікам. Мы былі лепшай брыгадай. Напэўна, таму летам мінулага года фірма адправіла нас выконваць заказы ў Іспанію. З тых часоў я толькі двойчы ездзіў у Польшчу да сям'і — на Новы год і Вялікдзень.
Мантаж сонечных панэляў — праца ўсесезонная. Зараз афіцыйна працоўны дзень Андрэя пачынаецца ў 07.00 і доўжыцца да 15.00. У тыдзень павінны быць два выходных. Аднак такі графік выконваецца толькі толькі тады, калі праект пачынаецца, а да яго завяршэння працаваць трэба хутчэй.
— Бос просіць паскорыцца. Вядома, мы можам застацца на працы і да 19.00. Аднак гэта не так часта, мы стараемся не моцна перапрацоўваць. Да таго ж заказчыкі ў Польшчы і Іспаніі не любяць, калі нейкія староннія людзі ходзяць па іх даху, калі яны вяртаюцца дадому з працы. Намякаюць, маўляў, можа вы заўтра працягнеце.
Калі Андрэй працаваў у Польшчы, то яго заробак у месяц быў каля 6000 злотых (гэта 4194 рублёў, тут і далей канвертацыя па курсе Нацбанка Беларусі на 19 мая). У гэтую суму ўваходзіў аклад 4200 злотых «чыстымі», прэмія, аплата звышурочных работ, камандзіровачныя. У Іспаніі зарплата вышэй, на карту прыходзіць 7000-8000 злотых у месяц (4893-5593 рублёў), плюс работнікам даюць наяўнымі 500 еўра (1586 рублёў) на ежу і свае патрэбы.
— Заробак з карты я практычна не марную, картай карыстаецца мая жонка ў Польшчы. Я жыву на 500 еўра, якія нам даюць гатоўкай, асноўную зарплату не марную. Так як горад курортны, то гэтых грошай хапае на ежу, але я сілкуюся добра.
Жыллё мантажнікам аплачвае фірма. У Іспаніі яны пражываюць у закрытым комплексе з таўнхаўсаў, на тэрыторыі ёсць басейн. Андрэй успамінае, што добрыя ўмовы для іх былі і ў Польшчы: падчас камандзіровак работнікаў ніколі не засялялі ў танныя хостэлы. Як правіла, гэта былі нядрэнныя гатэлі.
Ігнат працуе ў Польшчы з сярэдзіны 2018 года. Працу ён знайшоў па знаёмстве на мантажы сонечных батарэй. З тых часоў ён працаваў на некалькіх фірмах, пры гэтым заўсёды афармляўся афіцыйна, маючы сертыфікаты для выканання праекта.
— Аб'екты былі па ўсёй Польшчы, пяць гадоў таму пачаўся бум у гэтым кірунку, ён і дагэтуль працягваецца. Праўда, плацяць усе па-рознаму. Прапаноўвалі добрую дамову на 9000 злотых (6292 рублі), але трэба было ездзіць па Еўропе, а я туды цяпер не магу выязджаць. Але і адмоўны досвед ёсць: адзін наймальнік абяцаў плаціць мінімальную стаўку, потым высветлілася, што яна павінна быць большай, падмануў мяне, сышоў я з той фірмы, — распавёў мужчына пра свой досвед.
«Дырэктар сказаў, што калектыву са мной нязручна працаваць, я буду звольнены»
У Беларусі Валерый вучыўся ў БНТУ, дзе атрымаў інжынерную адукацыю і паспеў папрацаваць на радзіме па сваёй спецыяльнасці. Больш за два гады таму ён вырашыў з'ехаць у Польшчу, для гэтага атрымаў візу па праграме Poland. Business Harbour, пераехаў у суседнюю краіну з жонкай і двума дзецьмі. Нядаўна ў сям'і з'явілася трэцяе дзіця. Пасля ад'езду Валерый пачаў шукаць працу па сваім профілі.
— Разаслаў тры рэзюмэ, на два з іх адказалі станоўча. На адной прыватнай фірме я паспяхова прайшоў тэст на кампетэнтнасць (ён быў на польскай мове) і сумоўе з працадаўцам (на англійскай мове). Прынялі на працу мяне афіцыйна, прычым праходзіць вучобу або пацвярджаць дыплом мне не спатрэбілася, — успамінае Валерый.
На прадпрыемстве, куды ўладкаваўся беларус, працуе каля 30 чалавек, гэта няшмат, але фірма вядомая, бо на рынку працуе даўно. Праца ў Валерыя ў офісе. Ён адзначае, што ягоныя абавязкі мала адрозьніваюцца ад тых, якія ён выконваў у Беларусі. На радзіме нават даводзілася выконваць задачы і паскладаней, бо ён займаў больш высокую пазіцыю. Адзінае адрозненне — у польскай кампаніі абсталяванне было больш сучаснае, але суразмоўца асвоіў яго хутка.
Працоўны дзень у Валерыя — з 8.00 да 16.00, перапрацоўкі дапускаюцца толькі пасля ўзгаднення з каардынатарам аддзела, самастойна гэта рабіць нельга. Часам трэба працаваць у суботу, іх аплачваюць па падвышаным тарыфе.
— Мой месячны заробак — 5300-5800 злотых (3705-4055 рублёў). З яго я аплачваю сямейную медстрахоўку, па ёй вельмі добрыя ўмовы, бо яна прывязаная да фірмы, і ёсць розныя бонусы. Дарэчы, праз польскі сэрвіс у інтэрнэце я параўноўваў узровень свайго заробку з тымі, што атрымліваюць калегі на іншых фірмах. У 75% людзей ён ніжэйшы, чым у мяне.
У цэлым праца Валерыю падабаецца, але некаторыя моманты, якія адбываюцца ў калектыве, яго насцярожваюць. Да прыкладу, ён адзначыў, што пры выкананні задання яму ніхто, нават яго непасрэдны кіраўнік, не паказваў на памылкі або недахопы, якія ён дапускаў. Калегі адразу ішлі да дырэктара фірмы і казалі пра іх, а той ужо паведамляў Валерыю пра яго «касякі».
— Я не ведаю, ці тычыцца такая сітуацыя ў цэлым Польшчы ці гэта адбываецца толькі ў нашай фірме. Але для мяне гэта стала шокам.
Акрамя гэтага, супрацоўнікі кампаніі штоквартальна запаўняюць анкеты, у якіх пішуць, што яны думаюць пра таго ці іншым калегу. У іх супраць Валерыя выказаліся адразу некалькі чалавек.
— Пра гэта я таксама даведаўся ад дырэктара. Ён сказаў, што калектыву са мной нязручна працаваць, я буду звольнены, маўляў, як ён можа пайсці супраць меркавання людзей.
Валерый мяркуе, што гэта можа быць праз дрэнны ўзровень польскай мовы, што праз гэта мог дапускаць памылкі ў паперах або мала мець зносіны з калегамі. Часам да супрацоўнікаў ён «лез са сваімі ідэямі» наконт таго, як і што можна нешта падправіць, каб вынік даследаванняў атрымаўся лепш. Магчыма, іх гэта раздражняла, тым больш ні адна з парадаў Валерыя не была прынята.
Суразмоўца адзначыў станоўчы момант: дырэктар паведаміў, што звольняць Валерыя праз два месяцы, каб ён мог знайсці сабе іншую працу. Таксама яму выплацяць кампенсацыю за нявыкарыстаныя адпачынкі і напішуць рэкамендацыйны ліст.
— Аднавіўся ад гэтай навіны я даволі хутка, за выходныя. Зараз актыўна рассылаю рэзюмэ, на некалькі ўжо адказалі. Прычым ёсць прапанова па працы не толькі з Польшчы, але пакуль краіну пакінуць я не магу.
«За дзень з газонакасілкай прайшоў 35 кіламетраў»
Летась муж і жонка Аляксей і Наталля знайшлі працу ў Польшчы праз тэлеграм-чат, у якім працадаўца шукаў людзей, якія будуць прыводзіць у парадак газоны і ўчасткі пры прыватных дамах. Яны спісаліся з наймальнікам, а ўжо праз пару дзён іх паслалі на першы заказ.
— Я ў асноўным хадзіў з газонакасілкай. Вельмі шмат хадзіў, у першы дзень прайшоў 35 кіламетраў. Жонка займалася праполкай і ўборкай кветнікаў, — успамінае Аляксей.
Працавалі ў дзень па восем-дзевяць гадзін, па графіку пяць рабочых дзён і два выхадныя. За працу плацілі па стаўцы 16-19 злотых (11-13 рублёў) у гадзіну, у залежнасці ад таго, якую трэба рабіць працу. Мужчына кажа, што гэты ўзровень аплаты сярэдні па рынку. Працадаўца хацеў, каб выпрабавальны тэрмін, які доўжыўся некалькі месяцаў, пара працавала без афармлення.
— Працавалі мы на ўчастках дамоў вельмі забяспечаных людзей, з дастаткам значна вышэй сярэдняга. Гаспадары ставіліся да нас добра, заўсёды прапаноўвалі каву ці гарбату, нешта іншае. Цікавіліся, хто мы, адкуль мы прыехалі і як уладкаваліся на працу.
Стаўленне працадаўцы таксама было выдатным, у канцы тыдня ён сам мог прывезці работнікам дадому заробак. У разліках беларусаў не падманвалі, усё было так, як дамаўляліся першапачаткова. Выходзіла нават больш, таму што гаспадар кампаніі даваў прэміі.
— Высветлілася, што цякучкі кадраў там няма, многія хлопцы працуюць там больш за пяць гадоў. У той час кампанія пашыралася і патрэбныя былі новыя людзі.
Аднак былі ў працы і мінусы. Да прыкладу, суразмоўцаў не задавальняла, што трэба ўвесь дзень знаходзіцца на вуліцы, без санітарных умоў. Яны папрацавалі там некалькі тыдняў і зразумелі, што такая праца для іх не вельмі цікавы, хацелася працу з перспектывай. Так што неўзабаве яны звольніліся, знайшлі іншую працу.