Намеснік старшыні РКДП: «Рабочыя пакуль трымаюць дулю ў кішэні, але так будзе не заўсёды»

Да свята працы 1 мая намеснік старшыні Беларускага кангрэсу дэмакратычных прафсаюзаў (БКДП) Сяргей Антусевіч распавёў «Салідарнасці», якімі праблемамі жывуць работнікі прадпрыемстваў.

— З якімі настроямі рабочыя падыйшлі да 1 мая?

— Не толькі працоўныя, але і ўсе жыхары Беларусі ўсхваляваныя цяпер адной праблемай. Як 150 джыпаў могуць дабрацца з мяжы Літвы да горада Мінска. Гэта, вядома, жарт.

А калі казаць сур'ёзна, мы працягваем назіраць рэзкае пагаршэнне правоў работнікаў. Пра што казаць, калі ад моманту паступлення ў Палату прадстаўнікоў праекта змяненняў у Працоўны кодэкс да яго зацвярджэння праходзіць усяго толькі тры тыдні, калі няма належнага абмеркавання, калі Спіс падстаў для звальнення работнікаў істотна пашыраецца.

Сёння людзі ў Беларусі працуюць у няпростай псіхалагічнай атмасферы, што не можа не адбівацца на выніках працы. Чамусьці наверсе лічаць, што работнікі ўсё сцерпяць, што можна «перавярнуць старонку» і пра ўсё забыцца.

Людзі пакуль засунулі дулю ў кішэню і трымаюць яе там, але паверце, так будзе не заўсёды. Так, напэўна, і ўлада гэта разумее, таму спрабуе не даць аб'ектыўнай інфармацыі трапіць у працоўныя калектывы і наадварот, не даць, каб яна адтуль не прасочвалася. Забараняюць рабіць фотаздымкі таго беззаконня, што дзеецца ўнутры заводаў, прыбіраюць з прадпрыемстваў найбольш актыўных і ініцыятыўных.

І, вядома, нельга не згадаць пра мізэрныя заробкі на многіх прадпрыемствах, якія, на жаль, часам можна назваць нават ганебнымі. Калі статыстыка кажа, што беларускія заробкі прыкладна роўныя ўкраінскім, дзе ідзе вайна, гэта вельмі сумна. Горка осозновать, што дзеючая ўлада давяла грамадзян да такога стану.

— Як адчуваюць сябе незалежныя прафсаюзы?

— Усе арганізацыі незалежных прафсаюзаў знаходзяцца пад моцным ціскам з боку ўлады і наймальнікаў. Упершыню з'явіліся незразумелыя прадпісанні пракуратуры, патрабаванні даць справаздачу перад выканкамамі. Такога ў законе няма, але мабыць мэта ў тым, каб запалохаць і нейтралізаваць актывістаў.

Атмаферу страху хочуць распаўсюдзіць на ўсе сферы жыцця, каб работнік хадзіў і баяўся, што страціць працу — у многіх беларускіх гарадах годную працу знайсці практычна немагчыма.

— Нядаўна нямецкае прадпрыемства Helm AG заявіла пра спыненне супрацоўніцтва з «Гродна-Азотам». Раней на нешта падобнае намякала кіраўніцтву «Беларуськалія» нарвежская Yara…

— На шчасце, мы не жывём у ізаляваным свеце. І на шчасце, існуе нямала дакументаў, якія рэгулююць адносіны наймальнікаў да правоў работнікаў і якія павінны выконвацца. Дзіўна толькі, што гэта хвалюе замежнікаў, а не беларускіх начальнікаў.

Упершыню заходнія партнёры звярнулі ўвагу не проста на якасць прадукцыі з нашай краіны, але і на правы беларускіх работнікаў. А значыць звернута ўвага на ўмовы, у якіх працуюць беларускія працоўныя, у тым ліку ўмовы бяспекі.

— ЗША аднавілі санкцыі ў дачыненні да 9 беларускіх прадпрыемстваў нафтахіміі. Як гэта можа адбіцца на іх працы?

— Пакуль складана сказаць, якімі будуць наступствы. Але калі гэтыя санкцыі дзейнічалі да «замарозкі» , то відавочна ўскладнялі вядзенне бізнэсу для прадпрыемстваў. Не выпадкова «Беларуськалій» у выратавальных мэтах быў выключаны са складу канцэрна «Белнафтахім».

— Але ці не выклічуць санкцыі негатыўную рэакцыю з боку работнікаў прадпрыемстваў?

— Гэта будзе залежаць ад ўзроўню інфармавання: з-за чаго прадпрыемства падвергнуліся санкцыям. А сутыкнуліся яны з імі з-за парушэнняў правоў чалавека ў Беларусі, з-за таго, што людзей каралі толькі за выказванне свайго меркавання. Але спадзяюся, абодва бакі гатовыя ісці на саступкі і кампрамісы.

А так мы ж бачым, што адбываецца ў краіне. З аднаго боку, улады абвяшчаюць «год народнага адзінства», з другога — даходзіць да абсурду, калі людзей саджаюць на суткі за налепкі на акне ці сцяжок у аўтамабілі не таго колеру.

— Восенню Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў да канца года стварыць праўладныя прафсаюзныя суполкі на прыватных прадпрыемствах, прыгразіўшы ім ліквідацыяй. Чым скончылася гэтая гісторыя?

— ФПБ спрабавала знайсці такія прыватныя прадпрыемствы і стварыць там свае першасныя арганізацыі. Але паколькі мы не чуем, каб хваліліся паспяховым выкананнем гэтай задачы, то можна выказаць здагадку, што гэтага не адбылося.

Цікавы момант: ФПБ заяўляе, што аб'ядноўвае ў сваіх шэрагах каля 95% працаздольнага насельніцтва. Але калі раптам спатрэбілася яшчэ ствараць арганізацыі ў прыватнікаў, то, напэўна, хтосьці хітруе з нагоды гэтай статыстыкі.

— У пачатку гэтага года ФПБ сабрала больш за мільён подпісаў пад лістом у Міжнародную арганізацыю працы з асуджэннем еўрапейскіх санкцый. Якой там была рэакцыя?

— Трэба разумець, што спачувальнай беларускім уладам рэакцыі МАП не магло быць, бо там выдатна дасведчаныя аб сітуацыі ў нашай краіне. МАП дамагаецца, каб у розных дзяржавах выконваліся міжнародныя працоўныя стандарты. Пасля правядзення расследавання ў Беларусі МАП яшчэ ў 2004 годзе выдала пакет рэкамендацый беларускім уладам. Яны абавязаліся іх выканаць, але большасць з гэтых рэкамендацый не выкананы да гэтага часу.

Наогул, пра гісторыю стасункаў беларускіх уладаў і МАП можна было б ужо «Вайну і мір» напісаць. Беларусь у антырэйтынгу гэтай міжнароднай арганізацыі, якая зрабіла нямала спроб, каб сітуацыя ў нашай краіне нармалізавалася. Таму забалбатаць або ўвесці ў зман МАП не атрымаецца.