Топ-10 фільмаў Фрэнсіса Форда Копалы: да народзінаў легенды

Гэты рэжысэр зьмяніў кіно. Копала адзначае свой 84-ты дзень народзінаў, і мы не маглі прапусьціць такую нагоду, каб пазнаёміць зь яго творчасьцю. На паліцы рэжысэра стаяць у шэраг цэлых 6 узнагародаў Оскар. Фрэнсіс Форд і не зьбіраецца спыняцца: сёлета заплянаваны выхад новага фільма, а вам для выбару мы склалі сьпіс з дзесяці карцінаў майстра.

Нумар 10. Паміж (Twixt). 2011

У фільме распавядаецца пра пісьменьніка, якога грае Вэл Кілмэр, што пакутуе ў маленькім гарадку, калі заблытаўся ў таямніцу забойства. У стужцы спалучаюцца элементы жахаў, містыкі і фэнтэзі, каб стварыць захапляльную атмасфэру. Сцэнарныя павароты будуць трымаць гледачоў ля экрана да самага канца. Стыль Эдгара Алана По і наяўнасьць верагодных вампіраў — дадае цымусу.

Безумоўна, гэтая карціна не зьяўляецца візітоўкай рэжысэра, але вартая прагляду. «Паміж» зьяўляецца сьведчаньнем яго крэатыўнасьці і гатоўнасьці рызыкаваць. Нетрадыцыйная структура фільма (для традыцыяналіста Копалы) могуць спадабацца не ўсім, але аматарам эксперымэнтальнага кіно яго варта паглядзець.

Нумар 9. Маладосьць без маладосьці (Youth Without Youth). 2007

Гэтая стужка зьяўляецца захапляльным дасьледаваньнем каханьня, часу і чалавечых якасьцяў. Копала распавядае пра 70-гадовага прафэсара лінгвістыкі, якога грае Цім Рот. Аднойчы праз удар маланкі ён пачынае старэць назад, вяртаючы маладосьць, у яго прачынаюцца звышчалавечыя здольнасьці. Гісторыя інтрыгуе і прымушае гледачоў задумацца над уласным жыцьцём, калі іх адпраўляюць у падарожжа, якое ахоплівае дзесяцігодзьдзі.

Цім Рот выдатна перадае пачуцьцё зьдзіўленьня і разгубленасьці свайго героя, калі ён пачынае разумець неверагодныя зьмены, якія зь ім адбываюцца. Падрыхтуйцеся ў тым ліку трымаць пальцы за галоўнага героя, калі нацысты паспрабуюць выкарыстаць яго для фармаваньня новай вышэйшай расы. Ці атрымаецца?

Нумар 8. Байцовая рыба (Rumble Fish). 1983

Гэтая стужка была зьнятай Копалам пасьля дзесяцігодзьдзя ўласнага трыюмфу. Будзем шчырымі, посьпех, які суправаджаў рэжысэра на пачатку кар’еры, далей гучаў далёка не так уражліва. Разам з тым у гэтым фільме рэжысэр даў чаду.

Адным з найбольш яркіх аспектаў карціны зьяўляецца выкарыстаньне чорна-белай стужкі. Рашэньне Копалы зьняць фільм у чорна-белым колеры надае яму па-за часавую якасьць, якая цалкам адпавядае тэме.

Галоўныя героі — два браты, што засталіся жыць у правінцыйным гарадку з алкаголікам-бацькам. Адзін зь іх аднойчы сядае на байк і зьнікае ў пошуках лепшай долі, якая выявілася ў бандыцкіх справах. А малодшы брат не губляе надзеі на вяртаньне старэйшага і сам спрабуе наламаць дроваў у родным горадзе. Аднак па прыезьдзе старэйшага — ён яго не пазнае.

Ці можна схавацца ад сябе? І хто па-сапраўднаму сядзіць у сярэдзіне кожнага?

Нумар 7. Людзі дажджу (The Rain People). 1969

У сваёй раньняй карціне Фрэнсіс Форд Копала знаёміць нас з двума акторамі, якім далей наканавана было неаднойчы здымацца ў майстра. Гэта Джэймс Каан і Робэрт Дзювал, якіх мы сустрэнем у фільмах, што ўзначальваюць наш сьпіс.

Стужка дэманструе ўнікальную здольнасьць Копалы фіксаваць чалавечыя эмоцыі і адносіны на экране. Галоўная гераіня — жанчына, што таксама зьяўляецца нечаканасьцю ў параўнаньні з іншымі, маскуліннымі стужкамі аўтара. Гераіня ўвесь час спрабуе знайсьці сябе і сваё месца ў жыцьці. Яна імпульсіўна выпраўляецца ў падарожжа пасьля таго, як даведалася, што цяжарная. Жанчына адчувае сябе ў пастцы звычайнага прыгараднага жыцьця.

Прыгоды цягнуць яе прэч — але куды? Стужка зьяўляецца напоўненай надзеяй. Ужо ў гэтай працы праглядаюцца элементы будучых шэдэўраў.

Нумар 6. Хросны Бацька ІІІ (The Godfather: Part III). 1990

Фінальны эпізод сагі пра сям’ю Карлеонэ не стаў пераможцам усіх магчымых узнагарадоў, у адрозьненьне ад папярэднікаў. Бос мафіі Майкл Карлеонэ ў хрыстаматыйным выкананьні Аль Пачына ў гэтай частцы спрабуе пазбавіцца ранейшай бруднай славы. Разам з узростам і ўжо дарослымі дзецьмі вакол сябе галоўнаму герою падаецца, што ён нарэшце здольны зрабіць той самы маленькі крок, які падзяляе яго ад сьвету крыміналу да звычайнага існаваньня.

Дачку Майкла Карлеонэ грае Сафія Копала — тады маладая акторка, а таксама дачка самога Фрэнсіса Форда Копалы, а сёньня — паважаная рэжысэрка з пазнавальным уласным стылем.

Стужка дэманструе нам на найвышэйшым узроўні дэструктыўны шлях самазьнішчэньня. Галоўны герой зноў апынаецца між двух сусьветаў: старой Сіцыліяй і новай Амэрыкай. Законы, падаецца, пераблытаныя і герой Аль Пачына разумее, чым усё мусіць скончыцца.

Сымбалічна, што праз 2 гады пасьля выхаду апошняй часткі трылёгіі на Сіцыліі былі забітыя галоўныя барацьбіты з мафіяй — Джавані Фальконэ і Паўла Барсэліна. Мафія бессьмяротная?

Нумар 5. Дракула (Dracula). 1992

Экранізацыя клясычнага рамана Брэма Стокера ад Копалы зьяўляецца бадай што найлепшай вэрсіяй знакамітага сюжэту. У ролі галоўнага вампіра — Гары Олдман, у акторскім складзе таксама Вайнона Райдэр, Кіану Рыўз і Энтані Хопкінс. Копала стварае яскравы, пачуцьцёвы сьвет вампіраў, які нагадвае пра дэкаданс і жах гісторыі канца ХІХ ст.

Асноўным недахопам стужкі можна пазначыць героя Кеану Рыўза, ён, як і ў шматлікіх іншых сваіх акторскіх працах, зьяўляецца драўляным і амаль безэмацыйным.

Фрэнсіс Форд Копала дазволіў сабе зрабіць адыход ад кананічнага тэксту і дадаў перадгісторыю Дракулы, адначасова пераасэнсаваў лініі некаторых асноўных герояў. Аматарам гатычных фільмаў карціна прыйдзецца даспадобы.

Нумар 4. Размова (The Conversation). 1974

Акрамя перамогі на Канскім кінафэсьце гэтая стужка магла прэтэндаваць на больш шырокае прызнаньне ўзнагародамі. Фільму Копалы перашкодзіў іншы фільм Копалы, які ён зьняў у тым жа годзе.

«Размова» — захапляльны трылер, які дасьледуе трывожны сьвет сачэньня і псыхалягічныя наступствы, якія непазьбежна суправаджаюць тых, хто займаецца такой справай. Джын Хэкман выконвае ролю прыватнага прафэсійнага спэцыяліста па падслухоўваньні. Але пасьля апошняга заданьня ён становіцца паранаідальна засяроджаным на магчымым забойстве, якое магчыма было заплянаванае падчас выпадковага трапленьня ў поле зроку галоўнага героя.

Фільм зьяўляецца майстар-клясай па ўзрастаньні напружаньня. Перманентны фонавы шум і кавалкі размоваў павольна могуць давесьці героя Хэкмана да вар’яцтва.

Нумар 3. Апакаліпсіс сёньня (Apocalypse Now). 1979

У тым годзе Каны зноў выдалі залатую пальмавую галіну за карціну Копалы. Трохгадзінная ваенная драма з Марлонам Брандо ў галоўнай ролі. У якасьці аднаго з вайскоўцаў выступае Робэрт Дзювал, адзін з галоўных актораў другога пляну ў кар’еры рэжысэра. Сярод нашага сьпісу фільмаў актор прысутнічае ў палове зь іх.

Стужка зьяўлялася б вышыняй творчасьці майстра, калі б не першыя два месцы нашага рэйтынгу. Кожны аматар кінематографа мусіць азнаёміцца з Апакаліпсісам і пазьней — ніколі не забыць шэдэўр.

Выкарыстаньне вельмі яскравых колераў і сюррэалістычных вобразаў стварае атмасфэру, падобнай да наркатычнага ап’яненьня. Першая сцэна, у якой гелікоптэры пралятаюць па-над джунглямі В’етнаму падчас гучаньня песьні «The End» гурта The Doors, задае тон фільму і адразу паказвае, што далейшае ня будзе тыповым фільмам пра вайну.

Карціна засяроджваецца на тэме ўлады. Асабліва на тым, як яна можа разбэшчваць нават людзей з самымі добрымі намерамі. Фільм зьяўляецца моцным напамінам аб жахах вайны і стратах, якія яна наносіць тым, хто ў ёй удзельнічае.

Нумар 2. Хросны Бацька ІІ (The Godfather: Part II). 1974

Лепшы фільм года па вэрсіі амэрыканскай кінаакадэміі, у якім атрымалася спалучыць двух тытанаў акторскага майстэрства — Аль Пачына і Робэрта Дэ Ніра. У кадры яны так і не сустрэнуцца разам, бо першы грае сына другога, чые раньнія гады мы ўбачым ў рэтраспэктыве. Дэ Ніра адмыслова для фільма вывучыў сіцылійскую мову, каб максімальна дакладна перадаць асблівасьці свайго героя — легендарнага Віта Карлеонэ.

Можна спрачацца, якая з першых двух частак Хроснага бацькі лепш, але мы аддамо перавагу фільму 1972 года. І больш падрабязна пра гэта глядзіце на пару радкоў ніжэй.

Нумар 1. Хросны Бацька (The Godfather). 1972

Найлепшы фільм у гісторыі па вэрсіі аўтара кінападборак на «Новым Часе», а таксама на думку тысячаў і тысячаў іншых закаханых у кіно. Фрэнсіс Форд Копала мог сапраўды сканчваць кар’еру ўжо пасьля гэтай стужкі — і застацца ў пантэоне самых выбітных рэжысэраў.

Гісторыя сям’і Карлеонэ — Віта, які са спужанага сіцылійскага хлопчыка, у якога былі забітыя бацькі, стаў галавой самай значнай мафіёзнай сям’і Амэрыкі, а таксама яго дзяцей, перадусім — Майкла Карлеонэ.

У фільме па-майстэрску адлюстраваны бязьлітасны, але пераканаўчы сьвет арганізаванай злачыннасьці. Сцэнар, напісаны сумесна Копалай і аўтарам рамана Марыё Пьюза, зьяўляецца сапраўдным творам мастацтва, у якім лёгка спалучаюцца тэмы сям'і, вернасьці, улады і здрады.

Кожны герой стужкі валодае незабыўнай індывідуальнасьцю. Нават гангстэр, што зьявіцца на некалькі сцэнаў будзе мець сваю адметнасьць. Акторскі склад, быць можа, стаўся самым моцным ансамблем у гісторыі кіно. Марлон Брандо, Аль Пачына, Джэймс Каан, Роборт Дзювал, Даян Кітан, Джон Казале – кожнае з гэтых імёнаў выклікае піетэт.

Культавы пачатак фільма, у якім Віта Карлеонэ сядзіць у сваім фатэлі ў цёмным пакоі, трымае на каленях котку і выслухоўвае просьбы гасьцей вясельля сваёй дачкі – адзін з прыкладаў вытанчанай аператарскай працы, што будзе суправаджаць гледачоў на працягу ўсёй карціны.

Адна з самых пазнавальных музычных працаў у кіно — гэта саўндтрэк, які напісаў Ніна Рота. Пачуеце раз — і будзеце прайграваць у памяці ўсё жыцьцё.

Прыемнага прагляду.

З народзінамі, майстар!