Актыўная стымуляцыя адчувальных зон знешняй палітыкі. Павел Мацукевіч — пра апошнія падзеі вакол Беларусі
Былы дыпламат, а цяпер — аналітык «Цэнтра новых ідэй» Павел Мацукевіч разважае пра тое, што азначае бязвіз для замежнікаў, чаму Галоўчанка паехаў «пераадкрываць» Лацінскую Амерыку і ці ёсць шанцы ў беларуска-польскіх адносінаў.
Машына з дыпламатычнымі нумарамі. Ілюстрацыйнае фота «НЧ»
Выпуск «Пульса Леніна-19» аналізуе падзеі тыдня з міжнароднага жыцця Беларусі, суадносячы свежыя знешнепалітычныя ініцыятывы і тактычныя хады афіцыйнага Мінска з нацыянальнымі інтарэсамі.
Рэжым праветрывання
Увядзенне ўладамі бязвізавага ўезду для грамадзян 35 еўрапейскі краін, несумненна, у інтарэсах Беларусі, таму што так ці інакш з'яўляецца крокам у бок свабоды перамяшчэння, адкрыцця краіны, а не ізаляцыі.
На фоне новых дыскрымінацыйных захадаў ад краін Балтыі і наогул нядаўняга санкцыйнага пакета ЕС у дачыненні да Беларусі і беларусаў такія арыгінальныя дзеянні Мінска выдаюць наяўнасць у «апошняй дыктатуры Еўропы» ўяўлення і яго дэфіцыт у еўрапейскіх калег. І гэта засмучае.
Транспартныя магчымасці прыезду ў «сінявокую» пакідаюць жадаць лепшага, але ўсё роўна ёсць верагоднасць некаторага ажыўлення турыстычнай галіны і развядзення нацыянальнага складу турыстычнага патоку. І гэта плюс.
Візавыя паслабленні для еўрапейскіх краін сведчаць пра захаванне пэўнай аўтаномнасці знешняй палітыкі Беларусі пры ўсёй залежнасці ад Расіі, што таксама нядрэнна.
Масква не практыкуе бязвіз для еўрапейцаў, і раней на гэтую тэму паміж саюзнікамі нармальна іскрыла. Цалкам магчыма, заіскрыць і цяпер.
Глядзіце таксама
Тэхнічна бязвіз тычыцца паездак працягласцю да месяца, дзейнічае да канца года для ўсіх пунктаў пропуску і толькі для звычайных пашпартоў. Для дыпламатычных па-ранейшаму патрабуецца віза.
Прычым неабходнасць атрымання візы ў дыппашпарты не з'яўляецца вынаходніцтвам Максіма Рыжанкова. Бязвізавы рэжым спачатку на 5 дзён у 2017-м, а затым на 30 у 2018-м пры ўмове ўезду праз аэрапорт «Мінск» таксама не распаўсюджваўся на трымальнікаў дыпламатычных пашпартоў.
МЗС яшчэ ў тыя цяплічныя часы лабіраваў распаўсюджванне практыкі бязвізу і на наземныя пераходы, але ўпіраўся ў непераадольныя пазіцыі сілавых ведамстваў. З тых часоў пазіцыі гэтых ведамстваў у Беларусі відавочна ўмацаваліся, але прыняццю ліберальнай ідэі яны ўжо не перашкаджаюць.
Паветра, сапсаванае «шахедамі»
З іншымі запатрабаванымі дэманстрацыямі адкрытасці і міралюбнасці, якія спрабуюць арганізаваць улады, справы ідуць складаней. Гэта тычыцца Украіны і Польшчы.
На ўкраінскім трэку яшчэ ў мінулую суботу Лукашэнка агаломшыў электарат заявай пра нейтралізацыю ваеннай пагрозы з боку Украіны. Ці была пагроза насамрэч, у дадзеным выпадку другасна. Важна, што гэтае сцвярджэнне стала падставай для прыняцця рашэння аб адводзе войскаў з беларуска-ўкраінскай мяжы. Што і было аператыўна рэалізавана да задавальнення абодвух бакоў — і беларускага, і ўкраінскага.
Цалкам магчыма, што ўвесь інцыдэнт з канцэнтрацыяй войскаў на мяжы, а затым іх адвядзеннем быў у дэталях узгоднены з Масквой, але відавочных доказаў гэтаму няма. А вось што больш-менш відавочна, дык гэта тое, што беларускія войскі ў любы момант вернуцца назад у памежную зону, калі таго настойліва пажадае Крэмль.
Блуканні расійскіх баявых «шахедаў» у беларускай паветранай прасторы — зусім не тое, што падкрэслівае вайсковую самастойнасць Беларусі і павышае нацыянальную бяспеку.
На польскім вектары Мінск па-ранейшаму прапануе дыялог і гэтым як бы перакладае адказнасць на Варшаву, якая, у сваю чаргу, абстаўляе яго магчымасць першачарговым выкананнем патрабаванняў. Іншае будзе выглядаць як саступка Польшчы рэжыму ў Беларусі. Адно з цэнтральных патрабаванняў да афіцыйнага Мінска — спыніць міграцыйны крызіс.
Глядзіце таксама
У гэтым лёгка страціць нітку канфлікту. Як у гісторыі, калі Іван Жахлівы дадаў да свайго тытула вялікага князя тытул цара, а вялікі князь літоўскі і кароль польскі Жыгімонт II з гэтым не пагадзіўся. Спрачаліся праз паслоў — і спрачаліся доўга. Як апісвае Карамзін, Жыгімонт Аўгуст прызнаваў Івана толькі вялікім князем, «а мы з прыкрасці ўжо не называлі Аўгуста каралём».
Міграцыйны крызіс не з'яўляецца прычынай супрацьстаяння Беларусі і Польшчы, ён — следства і інструмент зваротнага ціску на Варшаву і Брусэль. Беларускія ўлады могуць адмовіцца ад яго выкарыстання пры пэўных умовах, звязаных, верагодна, з інструментамі польскага ціску на Беларусь.
Таму міграцыйны крызіс спыніцца не раней, чым Мінск і Варшава прыйдуць да адной роўніцы ў дачыненні да прымальных інструментаў ціску адно на аднаго, а для гэтага ўсё-ткі патрэбны дыялог і нейкія ўзаемныя саступкі.
Хлопчык, які піша
Турнэ прэм'ер-міністра Рамана Галоўчанкі па краінах Лацінскай Амерыкі, якое здарылася на гэтым тыдні, — падзея фармальна гістарычная. З той прычыны, што да гэтага моманту нага беларускага прэм'ера яшчэ не ступала на зямлю Венесуэлы і Нікарагуа, а толькі на кубінскую (у прыватнасці, нага Сяргея Сідорскага ў 2006-м).
Улады абвясцілі «далёкую дугу» прыярытэтам, але ў апошнія гады абдзялялі гэтую частку дугі сваёй увагай, аддаючы перавагу Азіі і Афрыцы.
Лацінаамерыканскі рэгіён разам з Карыбскім басейнам распасціраецца ад Мексікі да Чылі і ўключае 33 краіны. З усімі з іх Беларусь знаходзіцца ў дыпадносінах. Гэта гіганцкі рынак з насельніцтвам звыш 650 млн. чалавек. Выхад і замацаванне на ім, несумненна, у беларускіх інтарэсах, незалежна ад рэжыму.
Гістарычна беларуская ўвага да Лацінскай Амерыкі стала праяўляцца ў другой палове 1990-х, калі Мінск узяў курс на шматвектарнасць. Асноўная цяжкасць заключалася ў гіганцкай геаграфічнай аддаленасці, а цяпер да гэтага дадаліся яшчэ і санкцыйныя абмежаванні — у прыватнасці, на ключавую экспартную пазіцыю Беларусі (калій) і адсутнасць доступу да партоў краін Балтыі і Украіны.
Прыезд у рэгіён Рамана Галоўчанкі гэтыя цяжкасці не вырашае, але кантакты на такім узроўні заўсёды стымулююць супрацоўніцтва там, дзе яно магчыма.
Раней гэтай стымуляцыяй актыўна займаўся Аляксандр Лукашэнка, але энтузіязм вычарпаўся. Яго апошні прыезд у Лацінскую Амерыку датуецца 2013 годам — для ўдзелу ў пахаванні Чавеса.
Разам з Чавесам «памерла» і беларуска-венесуэльскае супрацоўніцтва, нягледзячы на ўсе рэанімацыйныя намаганні пры Мадуры.
Глядзіце таксама
Пакуль Беларусь і Венесуэла пад санкцыямі, з гэтай гісторыі нічога выбітнага не выціснуць, акрамя абмену рытуальнымі візітамі і шчодрых клятваў у вечных любові і сяброўстве. У прынцыпе, гэта датычыцца адносінаў з усімі краінамі рэгіёна.
Прапановы ў духу «мы будзем вашым фармацэўтычным хабам» або «правадніком» ужо не раз гучалі з вуснаў беларускіх чыноўнікаў на адрас лацінаамерыканскіх калег, але перспектывы такіх ідэй туманныя з-за сумнеўнасці правадыра. У Беларусі рэгулярна здараюцца праблемы з выхадам уласнай прадукцыі нават на самыя дружалюбныя рынкі.
Тэлеграм-канал урада актыўна падсвятляў турнэ свайго начальніка і яго выступу, наразаючы відэа. Ёсць сярод іх забаўныя.
Напрыклад, у кадрах з Гаваны з сустрэчы з кубінскім прэм'ерам побач з Раманам Галоўчанкам, які агучвае тэзісы свайго выступу, зазіраючы ў карткі з імі, сядзіць першы намеснік міністра замежных спраў Сяргей Лукашэвіч і нешта бесперапынна запісвае. Што менавіта — інтрыга на некалькі мяшкоў кубінскіх песа.
Калі Лукашэвіч вёў дзённік сваіх уражанняў пра Венесуэлу і Кубу, пакуль не выветрыліся, то праявіў недазваляльную няўвагу да прамовы прэм'ера, бо займаўся іншымі справамі. А калі наадварот акуратна яе канспектаваў, то незразумела навошта: пакет дакументаў да такіх візітаў, уключаючы тэзісы ўсіх выступаў і размоў, рыхтуе МЗС. Рыхтаваў і ў дадзеным выпадку — і, цалкам магчыма, за подпісам самога Лукашэвіча.
Самым дзіўным выглядае падбор дат для турнэ Галоўчанкі. Візіт супаў са штогадовым семінарам для паслоў у Мінску, таму адразу двое беларускія паслоў (у Венесуэле і на Кубе) прагулялі дыпламатычную вучобу. У краіне парадку такі непарадак.