Ад расійскіх губерняў да мангольскага стэпу. Геаграфія па-лукашэнкаўску
Апошнія паездкі Лукашэнкі здзіўляюць нават падрыхтаваных гледачоў. З аднаго боку, гэта ўсё выглядае вельмі камічна, а з другога — усё больш нагадвае выхад з міжнароднай ізаляцыі.
Лукашэнка разам з сынам Мікалаем падчас нядаўняга візіту ў Манголію. Крыніца фота: belta.by
Выпуск «Пульса Леніна-19» прысвечаны дзівацтвам нядаўніх візітаў Аляксандра Лукашэнкі ва Улан-Батар і Іркуцк, якія прыадкрываюць асаблівасці ўзаемаадносінаў з Расіяй і Манголіяй.
Правілы здыму: метад Мінска
Пачнем з Іркуцка. Прыезд Лукашэнкі ў гэты рэгіён выглядаў спантанным і нагадваў хутчэй прыватны, чым рабочы. Абодва бакі скарысталіся аказіяй: Лукашэнка быў з дзяржаўным візітам у Манголіі, якая практычна суседнічае з Іркуцкай вобласцю (праз Бурацію), і па дарозе назад у Мінск зрабіў прыпынак, падоўжыўшы тым самым сваю камандзіроўку.
Дзіўным з'явілася тое, што ён прыбыў у Іркуцк з Улан-Батара фактычна ў адзіноце, не лічачы аховы, журналісцкага пула і Мікалая. Куды і чаму падзеліся ўсе шматлікія галіновыя міністры, якія суправаджалі яго ў Манголіі, незразумела, піша Павел Мацукевіч.
Гэта тым больш дзіўна на фоне таго, што кожны раз, калі ў Беларусь прыязджае расійскі губернатар, для сустрэчы з ім Лукашэнка саджае за перамоўны стол палову ўрада, уключаючы нават міністра замежных спраў, чым фармальна апускае беларускую дыпламатыю да ўзроўню расійскіх рэгіёнаў. У гэтага ёсць свая рацыя: гандаль з асобнымі расійскімі губернямі ідзе на мільярды долараў і перавышае тавараабмен Беларусі з цэлымі кантынентамі.
У Іркуцку прысутнасць галіновых міністраў і кіраўнікоў канцэрнаў таксама натуральна напрошвалася, але не было нікога, акрамя амбасадара Беларусі ў Расіі Дзмітрыя Крутога. Ён сустракаў Лукашэнку ля трапа і замяніў сабой усю світу на перамовах з губернатарам і ўсіх іншых прагулачных і дзелавых мерапрыемствах — як наведванне авіяцыйнага завода, напрыклад.
Праўда, амбасадар Беларусі ў Расіі мае статус віцэ-прэм'ера і, як запэўніваў у Іркуцку сам Лукашэнка, узначальвае другі беларускі ўрад, які ў Маскве. Пад ім маецца на ўвазе раздзьмуты штат амбасады Беларусі разам з аддзяленнямі па ўсёй Расіі.
У гэтым усім лёгка заблытацца, калі згадаць, што ёсць яшчэ і трэці (прота)урад — які ў эміграцыі і адтуль спрабуе ізаляваць рэжым. Праўда, не асабліва паспяхова, што лішні раз пацвердзіў прыезд Лукашэнкі ў Манголію.
Глядзіце таксама
Справа ў тым, што яго там прынялі як кіраўніка дзяржавы, надаўшы яго візіту найвышэйшы статус (дзяржаўны) і аказаўшы максімум ушанаванняў, увагі і гасціннасці, нягледзячы на міжнародную няміласць, у якой з 2020 года знаходзіцца госць, і (як мінімум) рэпутацыйныя рызыкі для сябе.
Вельмі можа быць, што гэтыя самыя рэпутацыйныя рызыкі з'яўляюцца толькі прадуктам нашага ўяўлення. Інакш складана растлумачыць поўнае грэбаванне імі з боку нашчадкаў Чынгісхана, але пра гэта пазней, а пакуль вернемся ў Іркуцк.
Дзіўным у гэтым візіце з'яўляецца і тое, што сустрэча Лукашэнкі з губернатарам Іркуцкай вобласці Ігарам Кобзевым нагадвала справаздачу аднаго перад другім. Кобзеў літаральна дакладваў Аляксандру Лукашэнку пра свой рэгіён і магчымасці супрацоўніцтва, хоць у яго становішчы як губернатара дакладваць ён можа і павінен толькі Уладзіміру Пуціну.
Мабыць, шматгадзінныя сустрэчы Лукашэнкі з Пуціным сам-насам прыўзнялі аўтарытэт Аляксандра Рыгоравіча ў Расіі, нягледзячы на тое, што па-за яе межамі яго прынята лічыць марыянеткай. Іркуцк трактуе гэты пункт гледжання як зман і ў гэтым сэнсе не з'яўляецца выключэннем, калі згадаць паездкі Лукашэнкі ў іншыя рэгіёны (Санкт-Пецярбург, Прыморскі край і інш.) або яго кантакты з губернатарамі дома ў Мінску.
Яшчэ адна выснова можа быць пра тое, што Лукашэнка не дарма прымае ў сябе практычна штотыдзень расійскіх губернатараў і ладзіць ім прыём, як калі б гаворка ішла пра кіраўнікоў самастойных дзяржаў. Такая ўвага падкупляе гасцей, ператвараючы іх у сяброў Лукашэнкі і Беларусі.
Такім немудрагелістым спосабам Мінск спрабуе сфармаваць рэгіянальнае лобі ў РФ, якое можа аказацца карысным на выпадак, калі ў Крамлі адбудуцца перамены. Няма гарантыі, што лобі спрацуе, калі ў Крамлі зменіцца настрой у дачыненні да беларускага хаўрусніка, але як прафілактычны сродак ад магчымых непрыемнасцей ён цалкам прыдатны.
Акрамя гэтага, асабістыя сувязі Лукашэнкі з губернатарамі рухаюць чыста эканамічныя інтарэсы, дазваляючы нарошчваць беларускія пастаўкі ў рэгіёны Расіі. Менавіта за кошт РФ уладам удалося ў асноўным замясціць страту заходніх рынкаў праз санкцыі. Так што схема абходжвання расійскіх губернатараў цалкам рабочая і прадуктыўная.
Ордэр на трактар
Галоўнае пытанне, якое паставіў ва ўвесь рост дзяржаўны візіт Лукашэнкі ў Манголію, заключаецца ў тым, навошта ён быў патрэбны мангольскаму боку.
Інтарэсы беларускага відавочныя. Напрыклад, улады з кожным новым візітам рвуць на анучы ізаляцыю, абвешчаную заходнімі краінамі.
Глядзіце таксама
Беларусь (калі разглядаць асобна ад уладаў) таксама мае цікавасць і выгаду. Беларусь у прынцыпе глядзіць на кожную краіну як на магчымасць прыбудаваць там свой экспарт і ў дадзеным выпадку — перапаркаваць трактары і самазвалы са складоў у Мінску ў мангольскіх стэпах. Два з іх (трактары) прыехалі туды ў свайго кшталту проматур у якасці падарунка Лукашэнкі.
Тым не менш, наўрад ці Беларусь можа прапанаваць Манголіі нешта такое, чаго не можа прапанаваць Кітай або іншыя, менш значныя краіны, якія, у адрозненне ад нашай, не маюць санкцыйных праблем з Захадам. Гэта пазбаўляе мангольскую цікавасць да беларускіх тавараў прагматызму. Хутчэй падобна да нейкай праявы дабрачыннасці з боку Манголіі ў дачыненні да Беларусі ў цяжкую санкцыйную пару, але гэта таксама не той выпадак.
Быць можа, гэта проста звычка з савецкіх часоў, якой не атрымліваецца пазбавіцца.
Цікава, што Манголія была ў ліку першых краін, якія прызналі суверэнітэт Беларусі. Устанаўленне дыпламатычных адносінаў паміж нашымі краінамі таксама апярэдзіла большасць дзяржаў, у прыватнасці партнёраў па СНД і нават Расію. Гэта адбылося ў студзені 1992 года ў рамках сумешчанага візіту тагачаснага прэм'ер-міністра Беларусі Вячаслава Кебіча ў Кітай і Манголію. У склад той дэлегацыі ўваходзіў дэпутат Лукашэнка.
Візіт быў адметны тым, што паклаў пачатак фармаванню дагаворна-прававой базы — акрамя дыпадносінаў з абедзвюма краінамі былі падпісаны пагадненні аб гандлёва-эканамічным супрацоўніцтве.
Аднак, нягледзячы на фактычна аднолькавы старт, адносіны Беларусі з Кітаем сышлі далёка наперад, а з Манголіяй чамусьці засталіся на месцы. У 1990-я ўзаемны гандаль не перавышаў 7 млн. долараў, у 2012-м быў дасягнуты пікавы паказчык у 111 млн. долараў, а пасля — спад ўперамешку з нязначнымі ўзлётамі. Паводле вынікаў мінулага года тавараабарот скаціўся да 29 млн. долараў.
Не факт, што падораныя Аляксандрам Лукашэнкам трактары змогуць размножыцца настолькі, каб выцягнуць гандаль за стамільённы рубеж, хоць любы рост продажаў для Беларусі будзе значным і важным.
Нашы краіны звязвае ўдзел у ШАС, і на гэтай глебе таксама магчымыя збліжэнне і агульны інтарэс. Манголія мае статус назіральніка, Беларусь пераафармляе аналагічны статус на паўнавартаснае сяброўства. Чакаецца, што на бліжэйшым саміце ШАС, які запланаваны на ліпень у Астане, у гэтым працэсе будзе пастаўлена кропка.
Глядзіце таксама
Манголія можа стаць наступным кандыдатам на паўнавартаснае ўступленне, але незалежна ад гэтага ШАС застаецца дадатковай пляцоўкай для двухбаковага дыялогу, якую нашы краіны выкарыстоўвалі і раней.
Дарэчы, экс-прэзідэнт Элбэгдорж Цахіагійн, які заклікаў мангольскія ўлады арыштаваць Аляксандра Лукашэнку падчас візіту, якраз у бытнасць прэзідэнтам асабіста сустракаўся з Лукашэнкам на палях саміту ШАС ва Уфе ў 2015-м. У гэтым ёсць свая іронія, якая крыху збіла цану гучным заклікам гэтага палітыка па частцы ордэра на арышт.
У якасці заключэння трэба сказаць, што Лукашэнка ў цэлым удала скарыстаўся шуміхай вакол свайго візіту ў Манголію, якая гуляла супраць яго і сеяла ў розумах нявызначанасць і нават надзеі. Ён перавярнуў гульню тым, што не адмоўчваўся, а перайшоў у наступ і з мангольскай трыбуны агучыў свае погляды. У выніку апошняе слова як быццам засталося за ім, і нават узяць яго на спалох не атрымалася.