«Логіка прафсаюза дыктатараў». Хто больш выйграе ад «інтэграцыйных дамоўленасцяў»?

У Маскве абвешчана аб маштабных праграмах эканамічнай інтэграцыі Расіі і Беларусі. Кіраўнікі дзвюх краін сцвярджаюць, што зрабілі вялікі крок на гэтым шляху. Эксперты так не лічаць.

У пятніцу, 10 верасня, на наступны дзень пасля сустрэчы Лукашэнкі і Пуціна ў Крамлі, прэм’ер-міністры Расіі і Беларусі ўхвалілі 28 праграм інтэграцыі дзвюх дзяржаў. Прэзідэнт РФ назваў дамоўленасці «сур'ёзным крокам на шляху стварэння Адзінай эканамічнай прасторы». Пра палітычнае аб’яднанне гаворка пакуль не ідзе. Пуцін таксама запэўніў Лукашэнку, што да канца 2022 года Беларусі дадуць крэдыты ў суме 630 млн долараў і захаваюць нізкія кошты на газ, піша DW.

Выйгрыш для Лукашэнкі відавочны — пазыкі і зніжкі на газ. А вось Пуціну важна захаваць духоўную змацую свайго рэжыму, упэўненыя эксперты.

Гарманізацыя ў эканоміцы без палітычнай інтэграцыі

Змест 28 так званых «дарожных карт» інтэграцыі Расіі і Беларусі трымалася ў сакрэце да 10 верасня. У прэсе на працягу некалькіх месяцаў выказваліся чаканні аж да поўнага паглынання Беларусі Расіяй. На прэс-канферэнцыі пасля перамоваў з Пуціным у Крамлі Лукашэнка прызнаў, што кіраўнікі дзвюх краін «не вельмі песцілі» журналістаў падрабязнасцямі сваіх перамоваў аб інтэграцыі.

На першым месцы сярод 28 праграм стаіць збліжэнне макраэканамічнай палітыкі дзвюх дзяржаў. У заяве прэм’ер-міністраў РФ і РБ паказваецца, што гэта, напрыклад, мае на ўвазе сумесную падтрымку малога і сярэдняга бізнесу. Акрамя таго, краіны дамовіліся забяспечыць адна адной роўны доступ да дзяржзакупак. Яшчэ адна праграма гарантуе адзіныя правілы канкурэнцыі.

У «дарожных картах» 22 разы выкарыстоўваецца слова «гарманізацыя». Так, удзельнікі пагадненняў абяцаюць адзін аднаму гарманізацыю грашова-крэдытнай палітыкі, валютнага рэгулявання, мытнага рэгулявання і патрабаванняў абароны правоў спажыўцоў. «Кожная з праграм — гэта ўжо канкрэтны план мерапрыемстваў , згодна з якім мы будзем рухацца, — заявіў Лукашэнка. — Урады зрабілі каласальную працу».

Палітычнай інтэграцыі Расіі і Беларусі ў бліжэйшы час не будзе. «Мы зыходзім з таго, што спачатку трэба стварыць, нягледзячы на ўсю высакароднасць гэтай мэты — палітычнай інтэграцыі, — эканамічны базіс, эканамічную аснову, падмурак для таго, каб рухацца далей, у тым ліку і на палітычным трэку», — адказаў на пытанне журналіста Пуцін. Палітычная інтэграцыя, па яго словах, нават не абмяркоўвалася.

Ад Лукашэнкі не чакаюць выканання пагадненняў

Эканаміст Сяргей Жаваранкаў упэўнены, што Лукашэнка наўрад ці будзе выконваць дамоўленасці. «Гаворыцца, напрыклад, што Расія атрымае доступ да дзяржзакупак Беларусі. Гэта значыць, мяркуецца поўная роўнасць бізнесу дзвюх краін, — кажа супрацоўнік Інстытута эканамічнай палітыкі імя Гайдара. — Але гэта ўсё глупства ва ўмовах фактычна ручнога рэгулявання беларускай эканомікі Лукашэнкам».

Жаваранкаў нагадвае, як уладальнік расійскай кампаніі «Растсельмаш» Канстанцін Бабкін скардзіўся, што не можа прадаць у Беларусі ні аднаго камбайна або трактара. «Не таму, што гэта па законе забаронена, а таму, што ўсе беларускія дзяржаўныя сельгаспрадпрыемствы атрымалі ўказанне купляць толькі беларускую тэхніку, — тлумачыць Жаваранкаў. — Гэта ўказанне, і яно выконваецца».

Так званая гарманізацыя падатковага і мытнага заканадаўства таксама выглядае сумнеўна, лічыць эксперт. «Лукашэнка ўжо 25 гадоў гарманізуе, але мытная дзірка ў Беларусі нікуды не знікае, — адзначае Жаваранкаў. — Вось са жніўня Расія ўвяла экспартныя пошліны на каляровыя металы. Зрабіла тое ж самае Беларусь? Вядома, не».

У чым жа выгада Пуціна?

«Пуціну надзвычай важна да выбараў паднесці падарунак сваім выбаршчыкам, — лічыць палітолаг Зміцер Арэшкін. — А нашы выбаршчыкі любяць геапалітычныя падарункі». Па яго словах, тры ўсплёскі папулярнасці Пуціна звязаныя з войнамі ў Чачні, Грузіі і Украіне. «З Лукашэнкам ніякай вайны не плануецца, а плануецца мірнае паглынанне або, дакладней, стварэнне ілюзіі павольнага паглынання», — кажа Арэшкін.

Палітолаг упэўнены, што прэзідэнт Расіі не можа не даваць беларускаму калегу грошы. «Крушэнне рэжыму Лукашэнкі будзе катастрофай для Пуціна хаця б з пункту гледжання тых жа самых выбаршчыкаў. Таму ён асуджаны яго карміць, — мяркуе Арэшкін. — Лукашэнка гэта выдатна разумее і ў адказ ахвотна правакуе заявы пра сяброўства і братэрства». Пры гэтым ніякіх сур'ёзных крокаў, якія абмежавалі б яго ўласную ўладу на тэрыторыі Беларусі, Лукашэнка рабіць не збіраецца.

Эканаміст Сяргей Жаваранкаў салідарны з Арэшкіным у тым, што распад саюза Расіі з Беларуссю нанёс бы Пуціну каласальны іміджавы ўдар унутры Расіі. Справа ў тым, тлумачыць Жаваранкаў, што гэты саюз — «адзін з духоўных падмуркаў рэжыму». Але ёсць і другая прычына, па якой зрыў дамоўленасцяў сыходзіць Лукашэнку з рук, і ён можа разлічваць на дапамогу Расіі.

«Гэта логіка прафсаюза дыктатараў, — кажа Жаваранкаў. — Чым больш будзе дыктатараў у свеце, тым пазней звернуць увагу на Пуціна». Па яго словах, Пуціну выгадна, што Лукашэнка цяпер паўстае ў «цалкам дзікім і запалоханым выглядзе». «Былы амбасадар ЗША ў Расіі Майкл Макфол пару месяцаў таму сказаў, што на фоне Лукашэнкі Пуцін падаецца амаль цывілізаваным кіраўніком, — успамінае эканаміст. — Гэта менавіта той эфект, якога Пуцін хоча дамагчыся».