Валерый Карбалевіч: Расія пачынае пастаянна прысутнічаць на тэрыторыі Беларусі — гэта, на жаль, факт

Палітолаг Валерый Карбалевіч у інтэрв'ю «Настоящему Времени» распавёў, наколькі верагодным выглядае пастаянная дыслакацыя расійскіх войскаў у Беларусі і ці варта Украіне баяцца ваенных дзеянняў з гэтага боку.

— З'яўляюцца розныя паведамленні. Financial Times кажа аб заключэнні дамовы паміж Пуціным і Макронам, нібыта Расія абавязваецца вывесці войскі ў 30 тысяч чалавек з Беларусі. Макрон паведамляе аб тым, што дамовіўся з Пуціным, што пастаянных расійскіх ваенных баз у Беларусі не будзе. Як вы лічыце, пасля гэтых заяваў, у тым ліку і Пяскова, які кажа пра тое, што яны і не планавалі пакідаць свае войскі ў Беларусі пасля вучэнняў, можна ўсім супакоіцца і сказаць, што сітуацыя спакойная і ў Беларусі не будзе расійскіх вайскоўцаў?

— Тут яшчэ залежыць ад агульнага кантэксту адносін паміж Расіяй і Захадам, Расіяй і НАТА. Менавіта ад гэтага залежыць расійскае ваеннае прысутнасць на тэрыторыі Беларусі.

Тут праблема вось у чым. Нядаўна Мінск наведаў міністр абароны Расіі Сяргей Шайгу. І ён заявіў, што на гэты год запланавана каля 20 сумесных ваенных мерапрыемстваў беларуска-расійскіх. Умоўна кажучы, калі гаворка ідзе пра нейкія вучэнні, то яны будуць перманентнымі: гэтыя скончацца, нейкую частку расійскіх войскаў выведуць, а можа быць, усе, а потым яны зноў могуць з'явіцца на новых вучэннях, потым зноў вывесці.

Гэта значыць расійская вайсковая прысутнасць у Беларусі істотна ўзмацняецца — гэта факт. У якой форме, у якім выглядзе, як часта і як шма — гэта ўжо іншае пытанне. І тут магчымыя самыя розныя варыянты. Але тое, што Расія пачынае пастаянна прысутнічаць на тэрыторыі Беларусі, — гэта, на жаль, факт.

— А гэтая інфармацыя з нагоды таго, што па спадарожнікавых здымках Maxar Technologies відаць, што расійская тэхніка і вайскоўцы размясціліся ў тых месцах, якія не прызначаныя для наступных вучэнняў. Тая інфармацыя, што расійскую тэхніку размяшчаюць на тэрыторыі закінутых заводаў, каб не было відаць са спадарожнікаў, дзе гэтая тэхніка размешчаная. Для чаго гэта ўсё робіцца? Для запалохвання? Ці можна выказаць здагадку, што ў будучыні будуць нейкія рэальныя манеўры?

— Так, каб увесці ў зман апанентаў для таго, каб палохаць невядомасцю. Бо ўся тактыка Расіі ў дачыненні да Захаду і Украіны складаецца ў тым, што мы ствараем умовы, з якіх можа вырасці ўсё што заўгодна, у тым ліку вайна, а вы павінны баяцца, вы павінны палохацца, павінны ісці нам на саступкі.

І гэтая спроба схаваць тэхніку на нейкіх закінутых заводах — гэта элемент гэтай тактыкі: «Мы тут увялі невядома колькі, схавалі невядома колькі, а вы думайце, разважайце. Калі не хочаце сюрпрызаў, то павінны ісці нам на саступкі». Гэта агульная стратэгія Расіі.

— Я не знайшоў інфармацыі аб колькасці расійскіх вайскоўцаў, якія павінны прысутнічаць на вучэннях у Беларусі. Як вы лічыце, чаму гэтую інфармацыю не паведамляюць? Павінны па міжнародных дамовах быццам бы быць не больш за 13 тысяч. Кіраўнік НАТА Столтэнбэрг паведамляе, што расійскіх вайскоўцаў у Беларусь перакінулі ўжо блізу 30 тысяч. Невядомасць — гэта такая галоўная тактыка Расіі: «Мы нічога не будзем казаць, глядзіце самі, назірайце за намі са спадарожнікаў»?

— Прыкладна так, так. Невядомасць заўсёды палохае, гэта зразумела. Таму хаваюць і колькасць расійскіх вайскоўцаў на тэрыторыі Беларусі, хаваюць месцы іх дыслакацыі.

Хаця схаваць немагчыма, усе разумеюць, але тым не менш да канца незразумелыя планы. І гэтая невядомасць больш за ўсё палохае. У гэтым складаецца тактыка.

— Цяпер ёсць розныя меркаванні, у тым ліку што Уладзімір Пуцін мог накіраваць расійскіх вайскоўцаў і тэхніку ў Беларусь, у прыватнасці, не для таго, каб наступаць з тэрыторыі Беларусі на Украіну, а каб замацавацца ў Беларусі. Некаторыя нават называюць такія словы: «Ваенная акупацыя Беларусі». Як вы лічыце, ці можна з гэтым пагадзіцца?

— Слова «акупацыя», напэўна, празмерна рэзкае. Я б казаў аб пастаянным ваенным прысутнасці Расіі. Бо тут яна ў розных формах выяўляецца. Вучэбна-баявыя цэнтры з'явіліся: адзін каля Гродна, другі каля Баранавічаў. Гэтыя цэнтры, дзе прысутнічаюць расійскія баявыя падраздзяленні, вельмі падобныя на вайсковыя базы, але вайсковай базай гэта не называецца, гэтыя сталыя расійска-беларускія вучэнні на тэрыторыі Беларусі — усё гэта ёсць сведчанне таго, што Расія ўзмацняе сваю прысутнасць на тэрыторыі Беларусі і гэта выконвае шмат функцый.

Гэта кантроль над Беларуссю і над палітыкай Беларусі, гэта пагроза NATO, гэта пагроза таго, што, маўляў, мы можам узяць пад кантроль Сувалкаўскі калідор, гэта пагроза Украіне. Гэта адразу некалькі функцый выконваюць Узброеныя Сілы Расіі.

— А як вы лічыце, Аляксандр Лукашэнка, які, на першы погляд, падыгрывае заявам расійскіх чыноўнікаў, кажа: «сітуацыя на ўкраінска-беларускай мяжы напружаная». Ці не бачыць ён цяпер якую-небудзь пагрозу ад гэтых расійскіх вайскоўцаў, якія знаходзяцца на тэрыторыі Беларусі?

— Мы можам сёння канстатаваць, што Лукашэнка кажа тое, што не вырашаецца сказаць сам Пуцін. Вось гэтыя пастаянныя пагрозы ў адрас Украіны, яны кажуць аб тым, што Лукашэнка спрабуе дэманстраваць сваю патрэбнасць, сваю патрэбнасць Расіі, таму што менавіта падтрымка Расіі з'яўляецца ўмовай захавання ўлады Лукашэнкі ў Беларусі.

Наколькі гэта палохае Лукашэнку? Напэўна, у пэўнай ступені так, але ён, мабыць, мяркуе, што з усіх пагроз, якія стаяць перад ім, прысутнасць расійскіх войскаў на тэрыторыі Беларусі — гэта меншая пагроза ў параўнанні, напрыклад, з дэманстрацыямі пратэсту беларусаў.

— Але пры гэтым нядаўна ў інтэрв'ю расійскаму тэлевядучаму Салаўёву Лукашэнка сказаў, што цяпер вялікая вайна нікому не патрэбная, што людзі, у тым ліку ён меў, напэўна, на ўвазе сябе, прывыклі жыць у камфортных умовах, што гэтыя ўмовы адразу ж парушацца, калі ўзнікне вайна. Ці варта верыць такім слоў Лукашэнкі? Чаму ён так кажа?

— Я думаю, што ў развязванні рэальнай вайны Лукашэнка сапраўды не зацікаўлены, таму што гэтая ідэя непапулярная ў беларускім грамадстве і вайна можа скончыцца вельмі нечаканымі наступствамі. А вось падтрыманне пастаяннай напружанасці — гэта так. З аднаго боку, гэта пагроза суседнім краінам, гэта помста за іх палітыку ў дачыненні да беларускага кіраўніцтва. З іншага боку, гэта дэманстрацыя патрэбнасці Расіі, і Расія за гэта павінна плаціць палітычнай і фінансавай падтрымкай, эканамічнай, інфармацыйнай, дыпламатычнай і ўсякай іншай. Падтрыманне напружанасці — у гэтым, я думаю, Лукашэнка зацікаўлены.

— Зусім нядаўна ў Расіі прынялі рашэнне аб тым, каб накіраваць у Сірыю беларускіх вайскоўцаў. І Лукашэнка сказаў: «Калі пачнуцца ваенныя дзеянні ў актыўнай фазе на Данбасе, то беларуская армія павядзе сябе так жа, як і расійская». Як вы лічыце, у будучыні магчыма такое, што на Данбасе мы ўбачым беларускіх вайскоўцаў?

— Я думаю, што Лукашэнка казаў крыху пра іншае. То бок, калі пачнецца канфлікт на Данбасе, то гэта пачатак паўнавартаснай вайны паміж Расіяй і Украінай. І вось у такую паўнавартасную вайну Беларусь уключыцца на баку Расіі. У якім выглядзе, у якой форме — я не думаю, што гэта на Данбасе, я думаю, што калі ўжо пачнецца ваенны канфлікт, то гэта на беларуска-ўкраінскай мяжы.

— Цяпер усе амерыканскія чыноўнікі кажуць: «Мы не ведаем, што задумаў Пуцін, што ў яго ў галаве». Як вы лічыце, Уладзімір Пуцін дзеліцца сапраўднымі сваімі планамі з Аляксандрам Лукашэнкам — будзе вайна ці не будзе вайны?

— Я думаю, што нейкімі планамі дзеліцца, але далёка не ўсімі, тым больш што, па маіх уяўленнях, пакуль у Пуціна таксама няма поўнага і яснага плана, што трэба рабіць, калі Захад адпрэчыць яго ультыматум.

Ёсць некалькі варыянтаў, які з іх будзе ўзяты на ўзбраенне, я думаю, канчатковага рашэння не прынята ў Крамлі. Таму тым больш тут няма чым дзяліцца з Аляксандрам Лукашэнкам.