«З Лукашэнкам цяпер працуюць па прынцыпе: спачатку крэслы, потым грошы»

Лукашэнка павіншаваў Польшчу з Нацыянальным святам незалежнасці. Па традыцыі, віншаванне адрасавана не кіраўніцтву «недружалюбнай» краіны, а «польскаму народу». Беларускі кіраўнік не хавае свайго задавальнення, што кіроўная нядаўна партыя «Права і справядлівасць» не набрала большасць у новым парламенце: «Ён (выбар) ярка прадэманстраваў жаданне спыніць бессэнсоўны пошук унутраных супярэчнасцяў і знешніх пагроз. Спадзяюся, у Варшаве прыслухаюцца да голасу сваіх грамадзян з заклікам жыць у міры і згодзе з прадстаўнікамі ўсіх нацый і веравызнанняў, разгледзяць працягнутую Беларуссю сяброўскую руку супрацоўніцтва».

Вядома ж, не абышлося і без заклікаў у духу ката Леапольда: «Толькі разам крок за крокам мы зможам унесці свой уклад у пераадоленне канфрантацыі ў нашым рэгіёне. Беларускі бок да гэтага гатовы», — у звыклым стылі крывадушнічае Лукашэнка.

Зрэшты, ваяўнічая рыторыка афіцыйнага Менска за апошнія тыдні прыкметна супакоілася. Чым гэта можна растлумачыць? BGmedia пагутарыў з гісторыкам, палітычным аглядальнікам Аляксандрам Фрыдманам.

— Вы бачыце «сяброўскую руку супрацоўніцтва», якую Лукашэнка працягвае Польшчы?

— На словах Лукашэнка ўжо не першы раз працягвае «сяброўскую руку супрацоўніцтва». Але ніякіх канкрэтных крокаў насустрач мы не бачылі. Усе праблемы ў беларуска-польскіх адносінах як былі, так і засталіся. Сітуацыя на мяжы прынцыпова не пагоршылася, але прынцыпова і не палепшылася. Ваяўнічая рыторыка беларускай дзяржаўнай прапаганды не змянілася, Пачобута не вызвалілі.

Таму ўсе заявы Лукашэнкі — абсалютна пустыя словы. А ў цяперашніх польскіх умовах, калі ў Польшчы няма новага ўраду (у звычайных умовах віншаванні Лукашэнкі пайшлі б у сметніцу), на яго ніхто не звяртае ўвагі. Так палітыка не робіцца. Лукашэнкаўскі пафас адрасаваны публіцы, і перш за ўсё беларускай публіцы.

У заходняй палітычнай культуры на такія віншаванні ніхто асаблівай увагі не звяртае, гэта ўсяго толькі правіла дыпламатычнага пратаколу. Тым больш, што віншаванні хутчэй за ўсё накіроўваюць праз амбасаду — яны ж не накіроўваюцца асабіста прэзідэнту Польшчы. Тым больш, што Лукашэнка да кіраўніка Польшчы і не звяртаецца, ён звяртаецца да польскага народа. Я б сур'ёзна лукашэнкаўскую рыторыку не ўспрымаў.

— Але за апошнія тыдні — пару месяцаў рыторыка Лукашэнкі ў адрас Польшчы пацяплела. Што за гэтым можа стаяць?

— Лукашэнка такім чынам дэманструе пэўную злараднасць. «ПіС» яму вельмі не падабаецца, «ПіС» папіў яму шмат крыві. «ПіС» сарваў яго планы сваім адказам на міграцыйны крызіс 2021 года, і «ПіС» не ўпускаў магчымасці яго лягнуць. Не ведаю, ці зможа «ПіС» сфармаваць кіруючую кааліцыю, але ў Лукашэнкі вельмі скажонае ўяўленне пра тое, што адбываецца ў Польшчы. Падобна, ён адчувае задавальненне ад таго, што ў Польшчы новая ўлада. Мне здаецца, такія паводзіны адлюстроўваюць яго надзеі на тое, што на польскім напрамку адбудзецца нейкае паляпшэнне стасункаў, якога яму хацелася б. Ён зыходзіць з прынцыпу: новая мятла мяце па-новаму, авось што-небудзь добрага намяце?

Памятаеце візіт Лукашэнкі ў Зімбабвэ? Абяцаў прарыў у супрацоўніцтве, але ад той пары — цішыня

— Кітай са сваім праектам «Адзін пояс, адзін шлях» не мог паўплываць на прывабнасць афіцыйнага Мінска?

— Палітыка робіцца не публічнымі заявамі — галоўныя пытанні, у тым ліку эканамічнага характару, абмяркоўваюцца за зачыненымі дзвярыма, не публічна. Каму Лукашэнка прызнаецца ў любові, каго называе сваімі братамі, у Польшчы нікога не цікавіць. Ёсць пэўны пералік пытанняў, якія, пры пэўных умовах, бакі маглі б абмяркоўваць. Кітайцаў таксама не цікавяць словы, кітайцаў цікавяць справы.

— Якія крокі афіцыйнага Мінска ў Польшчы маглі б успрыняць як працягнутую руку супрацоўніцтва?

— Напрыклад, вызваленне Пачобута — рэальны канкрэтны крок. Знізілі б градус антыпольскай рыторыкі, якую напальвае дзяржаўная прапаганда, — таксама канкрэтны крок. Або ў Мінску абвясцілі б, што будуць больш старанна кантраляваць мяжу, не будуць прапускаць нелегалаў. Вось канкрэтныя крокі насустрач, якіх напэўна чакае Польшча ад Лукашэнкі, пацвярджэнне гатоўнасці да дыялогу не на словах, а на справе.

З Лукашэнкам працуюць па прынцыпе: спачатку крэслы, потым грошы. Лукашэнка, наадварот, узяў на ўзбраенне прынцып Астапа Бэндэра: спачатку грошы, потым крэслы.