Ці выратавала Аргенціну шокавая тэрапія новага прэзідэнта?

У мінулым годзе падчас перадвыбарнай кампаніі цяперашні прэзідэнт Аргенціны Хаўер Мілей, каб падкрэсліць сваю рашучасць істотна ўрэзаць дзяржаўныя выдаткі, з'яўляўся на мітынгах з бензапілой. Па сканчэнні 6 месяцаў цікава паглядзець, як працуе яго шокавая тэрапія, піша Бі-бі-сі. 

«Змены, якіх патрабуе нашая краіна, радыкальныя, — заявіў Мілей неўзабаве пасля абрання. — Тут няма месца паступовасці».

Цягнуць з прыняццем новых мер прэзідэнт не стаў. Для пачатку ён дэвальваваў аргентынскую валюту, песа, на 50%, скараціў дзяржаўныя субсідыі на паліва і напалову паменшыў колькасць міністэрстваў.

Хуткае скарачэнне дзяржаўных выдаткаў дапамагло Аргентыне не толькі пазбавіцца ад бюджэтнага дэфіцыту — розніцы паміж выдаткамі і даходамі ўрада, — які складаў у снежні мінулага года 2 трлн песа (прыкладна 120 млрд даляраў), але і прывесці бюджэт да прафіцыту ў памеры 264,9 млрд песа ў красавіку гэтага года.

Красавіку папярэднічалі яшчэ тры прафіцытныя месяцы, чаго ў гісторыі краіны не здаралася з 2012 года.

Мілей, які называе сябе лібертарыянцам, зрабіў скарачэнне інфляцыі сваім галоўным прыярытэтам. У інтэрв'ю Бі-бі-сі летась ён назваў яе «найбольш рэгрэсіўным падаткам, ад якога людзі пакутуюць больш за ўсё».

Інфляцыя сапраўды запаволілася — калі меркаваць па штомесячных паказчыках, папулярным у краінах з высокай інфляцыяй: у красавіку штомесячная інфляцыя скарацілася да 8,8%, не перавысіўшы двухзначных лічбаў упершыню з кастрычніка.

Аднак у гадавым вылічэнні, які лічыцца агульнапрызнаным у сусветнай эканоміцы, у красавіку інфляцыя склала 289,4%. Для параўнання, у Вялікабрытаніі гадавая інфляцыя зараз знізілася да 2,3%.

І хоць афіцыйных дадзеных аб росце эканомікі за перыяд, які прайшоў з моманту ўступлення Мілея на пасаду 10 снежня, яшчэ няма, па некаторых дадзеных, у першыя тры месяцы гэтага года эканоміка Аргенціны рэзка скарацілася, а спажывецкія выдаткі ўпалі.

Пра іншыя абяцанні, з якімі Мілей ішоў на выбары — напрыклад, замена песа на амерыканскі даляр і скасаванне цэнтральнага банка, — прэзідэнт у апошні час кажа мала.

Праблема прэзідэнта Мілея заключаецца ў тым, што ягоная кааліцыя La Libertad Avanza («Прасоўванне свабоды») не мае большасці ў аргентынскім Кангрэсе, і яму няпроста праводзіць свае праекты ў жыццё.

Напрыклад, Мілей настойвае, каб Кангрэс дазволіў яму прыватызаваць больш за два дзясяткі дзяржаўных кампаній, уключаючы дзяржаўную авіякампанію, чыгункі, паштовую службу і нацыянальную службу водазабеспячэння.

Першапачатковы законапраект, які змяшчае планы прыватызацыі і сотні іншых эканамічных мер, не прайшоў другое чытанне ў лютым. Спрошчаная версія, паўторна прадстаўленая ў Кангрэс у красавіку, прайшла ніжнюю палату, але Сенат яе пакуль не ўхваліў.

Прэзідэнту таксама супрацьстаяць прафсаюзы, якія рэгулярна выводзяць на вуліцы тысячы людзей. На іх думку, павальнае дэрэгуляванне эканомікі ўшчаміць правы працоўных.

Хуан Круз Дыяс, кіраўнік дырэктар аргентынскай кансалтынгавай кампаніі Cefeidas Group, якая спецыялізуецца на геапалітычных рызыках, лічыць, што па ступені радыкальнасці палітыка прэзідэнта Мілея мала адрозніваецца ад абяцанняў кандыдата Мілея – але крыху спазняецца.

«Яго адміністрацыя была вымушана запаволіць гэтыя рэформы, улічваючы палітычныя і сацыяльныя перашкоды, з якімі яна сутыкнулася», – кажа Дыяс.

Паводле яго слоў, «пагаршэнне пакупніцкай здольнасці насельніцтва і страх перад ростам сацыяльных хваляванняў» — гэта дадатковыя фактары, якія прымушаюць прэзідэнта дзейнічаць асцярожна.

Пры гэтым колькасць жыхароў Аргенціны, якія жывуць у беднасці, хутка расце: у 2017 годзе іх было прыкладна 25% насельніцтва, сёння — больш за палову.

Аднак Міжнародны валютны фонд, які за некалькі дзесяцігоддзяў пазычыў Аргентыне больш грошай, чым любой іншай краіне, у траўні даў яе ўраду высокую адзнаку, заявіўшы, што вынікі яго працы «лепш, чым чакалася», і што яго эканамічная праграма вядзе краіну ў правільным кірунку.

Сусветныя цікавосткі: Турэмны тэрмін у 3000 гадоў, лаянка як прэзідэнцкая стратэгія

Як лічыць Дыяс, у тым, што тычыцца гандлю з парламентам, некаторыя прадстаўнікі апазіцыі гатовыя весці дыялог з Мілеем, аднак левыя партыі, у тым ліку узначаленыя былым прэзідэнтам Крысцінай Фернандэс дэ Кіршнер пераністы, відавочна, не падтрымліваюць яго праграму.

«У гэтым кантэксце здольнасць урада да перамоваў і дасягнення кансенсусу падвяргаецца штодзённаму выпрабаванню, якому сам Мілей часта перашкаджае сваімі выпадамі і непатрэбнымі канфрантацыйнымі заявамі», – кажа Дыяс.

Многія аргенцінцы ўвогуле лічаць, што эскапады прэзідэнта хутчэй перашкаджаюць, чым дапамагаюць краіне.

Па дадзеных апошняга апытання, праведзенага кампаніяй Zuban Córdoba, 54% рэспандэнтаў мяркуюць, што прэзідэнт надае больш увагі свайму міжнароднаму палітычнаму іміджу, чым уласна рашэнню праблем Аргенціны.

Гэтай думцы нямала пасадзейнічаў цяперашні дыпламатычны канфлікт Аргенціны з Іспаніяй, з-за якога Мадрыд адклікаў свайго пасла ў Буэнас-Айрэсе.

Галоўная праблема Мілея заключаецца ў тым, што яму трэба будзе пераадолець «многія гады эканамічнай безгаспадарлівасці» ў Аргентыне, лічыць Кімберлі Сперфехтэр, эканаміст па рынках, якія развіваюцца з даследчай групы Capital Economics.

«Адзін з ключавых фактараў заключаецца ў тым, што ўрад на працягу дзесяцігоддзяў марнаваў значна больш сродкаў, чым мог сабе дазволіць, — кажа яна. — І гэты дэфіцыт фінансаваўся за кошт таго, што цэнтральны банк друкаваў грошы для фінансавання дзяржаўных выдаткаў».

Друкаванне грошай непазбежна прывяло да імклівага росту інфляцыі.

Па вялікім рахунку Аргенціна, восьмая па плошчы краіна ў свеце, перажывае эканамічны заняпад ужо больш за стагоддзе.

Да Першай сусветнай вайны яна ўваходзіла ў дзясятку найбагацейшых краін свету.

Але папулісцкая палітыка і празмерныя выдаткі прэзідэнта Хуана Перона, які знаходзіўся ва ўладзе з 1946 па 1955 год, значна паскорылі павольны эканамічны спад, які пачаўся пасля вайны.

У 1990-х гадах прэзідэнт Карлас Менем правёў рынкавыя рэформы, прыватызаваў шматлікія фірмы, нацыяналізаваныя Перонам, і распачаў сур'ёзныя спробы аднавіць давер да аргенцінскай валюты.

Але сітуацыя рэзка змянілася да горшага ў канцы 2001 года, калі краіна перажыла катастрафічны эканамічны крах і дэфолт па даўгах на суму 102 мільярды долараў.

Зафіксаваўшы курс песа да даляра, Аргенціна пазбавіла сябе эканамічнай гнуткасці. У спалучэнні са сталымі ўжо звыклымі шчодрымі дзяржаўнымі выдаткамі гэта прывяло да таго, што краіна слепа вынікала за ўзлётамі і падзеннямі амерыканскай эканомікі, а ў 2001 году не змагла зрабіць нічога, калі кліенты аргентынскіх банкаў сталі масава здымаць сродкі са рахункаў.

Пасля гэтага крызісу два дзесяткі гадоў краінай у асноўным кіравалі левыя пратэкцыяністы, якія, па сутнасці, не вырашалі праблемы Аргенціны, што глыбока ўкараніліся.

Цяпер, калі ва ўладзе знаходзіцца правая лібертарыянская адміністрацыя, краіна спрабуе пракласці новы эканамічны курс. А гэта азначае неабходнасць паставіць дзяржаўныя фінансы на трывалую аснову.

Па дадзеных даследчай кампаніі Consensus Economics, адміністрацыя Мілея збіраецца засяродзіць намаганні на вялізным сельскагаспадарчым сектары Аргенціны і звязаных з ім даходах ад экспарту збожжа, соі, мяса і віна.

«Палітыкі ўскладаюць надзеі на тое, што сельскагаспадарчы экспарт прынясе такую ​​неабходную замежную валюту, спадзеючыся папоўніць знясіленыя валютныя рэзервы цэнтральнага банка і, як следства, умацаваць фінансавы аўтарытэт дзяржавы», – гаворыцца ў справаздачы Consensus Economics.

Аднак Кімберлі Сперфехтэр лічыць, што аргенцінская эканоміка зараз знаходзіцца на пераломным этапе, і нават нягледзячы на ​​перамогу на выбарах, Мілей не можа разлічваць на падтрымку насельніцтва.

«Справа не ў тым, што ягоныя прапановы пераканалі людзей, хутчэй гэта было пратэстнае галасаванне, — лічыць яна. — Проста ўжо нельга было пакідаць усё ў ранейшым выглядзе».

Сперфехтэр лічыць, што, нягледзячы на ​​дэвальвацыю песа, аргенцінская валюта па-ранейшаму пераацэнена, магчыма, нават на траціну. Паводле яе слоў, абменны курс усё яшчэ рэгулюецца, замест таго, каб свабодна расці або падаць, і гэта стрымлівае рост і перашкаджае канкурэнтаздольнасці.

«З Аргенцінай ніколі дакладна не адгадаеш, але я думаю, што энтузіязм сходзіць на нішто, – кажа яна. —  Аптымізм згасне, і эканоміка будзе адчуваць цяжкасці ».