Кітай першым здабыў узоры грунту з адваротнага боку Месяца: Чаму навукоўцы лічаць гэта важным?

Як у Кітая атрымалася дабрацца да аднаго з найбуйнейшых кратараў Сонечнай сістэмы — кратару Апалон, які знаходзіцца ўнутры басейна Паўднёвы полюс — Эйткен?

Кітай у чарговы раз пацвердзіў сваю перавагу ў касмічнай месяцавай гонцы над іншымі краінамі. 

2 чэрвеня аўтаматычная міжпланетная станцыя «Чан'э-6» (Chang'e 6) паспяхова высадзіла спускальны апарат на адваротным баку Месяца. Той змог падняць чырвоны сцяг, сабраць узоры грунту, высадзіць невялікі месяцаход і адправіць груз на калямесяцовую арбіту.

Вяртанне сабранага рэгаліту на зямлю чакаецца да канца чэрвеня — і навукоўцы спадзяюцца, што вынікі экспедыцыі дапамогуць разгадаць некаторыя загадкі Месяца. 

«Медуза» распавядае галоўнае, што трэба ведаць аб важнай кітайскай місіі.

Зямлі пагражае магнітная бура найвышэйшага ўзроўню. Што трэба ведаць?

З якіх апаратаў складаецца місія «Чан'э-6» — і якія іх задачы на Месяцы

«Чан'э-6» стартавала да месяца 3 мая 2024 года. У той момант гэта была фактычна цэлая група з шасці касмічных апаратаў. Чатыры з іх прызначаны для выканання асноўнай навуковай праграмы — дастаўкі грунту з адваротнага боку Месяца на Зямлю. 

У іх ліку:

• арбітальны модуль для манеўраў ад Зямлі да Месяца і назад;
• спускальны апарат з сістэмамі здабычы грунту; ён жа дастаўляе ўзлётны апарат на Месяц і выступае яго стартавай пляцоўкай;
• узлётны апарат для дастаўкі сабраных узораў на нізкую калямесяцовую арбіту і стыкоўкі з арбітальным модулем;
• пасадачны апарат для дастаўкі месяцовага грунту на Зямлю, размешчаны ўнутры арбітальнага.

У якасці спадарожнай карыснай нагрузкі «Чан'э-6» даставіў у калямесяцовую прастору пакістанскі малы спадарожнік «Айк'юб-К'ю» (ICUBE-Q), а спускальны апарат выгрузіў на паверхню Месяца малы чатырохколавы месяцаход» Ідун Сянцзі «(Yidong Xiangji, што даслоўна перакладаецца як «мабільная камера»). Акрамя фотакамеры, «Ідун Сянцзі» абсталяваны інфрачырвоным спектрометрам, задача якога — вызначыць утрыманне вады ў верхніх пластах рэгаліту.

Дапаможную ролю рэтранслятара выконваў яшчэ адзін апарат — «Цюэцяо-2» (Queqiao-2), загадзя запушчаны на калямесяцовую высокаэліптычную арбіту.

Астраномы выявілі самую буйную ў галактыцы чорную дзіру — і яна вельмі блізка да Зямлі

У чым складаецца ўнікальнасць місіі «Чан'э-6» і пры чым тут самы вялікі кратар месяца

Месца пасадкі спускальнага апарата «Чан'э-6» для здабычы грунту абрана не выпадкова. Ён прылуніўся ў вялікім кратары Апалон, які мае дыяметр больш за 500 кіламетраў і цёмную паверхню з-за разліву лавы. 

У той жа час Апалон знаходзіцца ўнутры басейна Паўднёвы полюс — Эйткен, які ўтварыўся ў выніку сутыкнення Месяца з вялікім касмічным целам.

Гэта самы вялікі кратар Месяца, дыяметрам больш за 2500 кіламетраў і глыбінёй да васьмі кіламетраў, адзін з самых вялікіх у Сонечнай сістэме. Яго паверхня мае унікальны склад, які адрозніваецца пра тое, што можна сустрэць на іншых участках месяца. 

Паводле адной з гіпотэз, кратар — адно з нямногіх месцаў на спадарожніку, дзе была прабіта кара Месяца, што выклікала выплюхванне мантыйнага матэрыялу на паверхню. Аднак таўшчыня месяцовай кары пад басейнам Паўднёвы полюс — Эйткен ацэньваецца ў 10 кіламетраў, што ўсё ж супярэчыць гіпотэзе выкіду месяцовай мантыі. 

Альтэрнатыўная гіпотэза прадугледжвае сутыкненне з вялікім касмічным целам, але на адносна невялікай хуткасці.

«І суседзі-дыктатары будуць зайздросціць. Галоўнае, каб не атрымалася, як у мінулы раз»

У любым выпадку сабраныя «Чан'э-6» узоры павінны значна адрознівацца ад здабытых ранейшымі экспедыцыямі, што дадае навуковай важнасці даследаванню і павышае значнасць поспеху, калі ў Кітая атрымаецца цалкам выканаць праграму палёту.

Палітычная функцыя дэманстрацыі перавагі Кітая на Месяцы ўскладзеная на невялікі раскладной чырвоны сцяг. Для яго здымкаў на апараце размясцілі асобную каляровую камеру, і гэты ж сцяг трапіў у кадр месяцахода «Ідун Сянцзі», калі ён зрабіў здымак «Чан'э-6».