Сейсмічная «эпідэмія» — больш за 1000 землятрусаў за суткі. Чаму наступствы для Турцыі такія жахлівыя?
Учорашні землятрус "пасунуў" Турцыю на тры метры на паўднёвы захад і выклікаў афтэршокі (паўторныя штуршкі), якія могуць не сціхаць гадамі.
Фота NASA
Раніцай у панядзелак на поўдні Турцыі адбылося буйное землетрасенне, якое забрала жыцці тысяч чалавек. Яго штуршкі былі адчувальныя нават у Ліване, на Кіпры, у Грэцыі, Ізраілі, Грузіі, піша korrespondent.net.
Хоць землятрусы ў гэтай частцы свету нярэдкія, учорашні лічыцца самым моцным і смяротным ў Турцыі за апошнія дзесяцігоддзі. Ён ужо выклікаў зрушэнне літасферных пліт, і эксперты прагназуюць новыя штуршкі па ўсім свеце.
Сейсмічна актыўная зона
Землятрусы ў Турцыі не рэдкасць. Краіна знаходзіцца на скрыжаванні трох тэктанічных плітаў: Анаталійскай, Аравійскай і Афрыканскай. Аравійская рухаецца на поўнач, з-за чаго Анаталійскіх пліта, на якой знаходзіцца Турцыя, адціскаецца на захад. Рух тэктанічных пліт стварае ціск на зоны разломаў на іх межах. Менавіта раптоўны выкід гэтага ціску выклікае землятрусы і страсенні зямлі.
Чаму землятрус быў такім разбуральным?
Паводле даных Геалагічнай службы ЗША, землятрус у Турцыі магнітудай 7,8 быў значна больш магутным, чым тыя, якія адбываліся ў гэтым раёне раней. Таму падчас учорашняга землятрусу вызвалілася вельмі вялікая колькасць энергіі.
Сучасныя сейсмолагі выкарыстоўваюць шкалу маментальнай магнітуды, якая ўяўляе сабой колькасць энергіі, якая выдаткоўваецца землятрусам (шкала Рыхтэра састарэла, хоць часам яе памылкова цытуюць у СМІ).
Гэтая шкала нелінейная: кожны крок уверх уяўляе сабой вызваленне энергіі, якая ў 32 разы большая за папярэднюю. Гэта азначае, што магнітуда 7,8 на самай справе вызваляе прыкладна ў шэсць тысяч разоў больш энергіі, чым больш умераныя землятрусы магнітудай 5, якія звычайна адбываюцца ў гэтым рэгіёне.
"Мы схільныя лічыць, што энергія землятрусу зыходзіць з эпіцэнтра, але на самой справе яна звязана з рухам уздоўж лініі разлому. Чым мацнейшы землятрус, тым больш ссоўваецца лінія разлому", — распавяла Джэні Джэнкінс з Дэпартамента навук аб Зямлі Дарэмскага ўніверсітэта.
Сейсмолаг Рос Штэйн, генеральны дырэктар кампаніі Temblor, якая займаецца мадэляваннем катастроф, назваў яшчэ дзве прычыны, чаму штуршкі 6 лютага былі такімі разбуральнымі. Паводле яго слоў, учорашнія землятрусы былі звязаныя з разрывам разлому, які быў адносна неглыбокім — каля 18 кіламетраў ніжэй за паверхню Зямлі, што зрабіла рух паверхні больш інтэнсіўным. Другая прычына — гэта даволі доўгі ўчастак штуршка — каля 400 кіламетраў.
Зрушэнне Турцыі
Учорашнія землятрусы выклікалі геалагічны зрух, у выніку якога літасферныя пліты ссунуліся на тры метры, заявіў прафесар Карла Дальёні, прэзідэнт Італьянскага нацыянальнага інстытута геафізікі і вулканалогіі (INGV).
Дальёні паведаміў, што землятрус адбыўся на стыку Усходне-Анаталійскай, Аравійскай і Афрыканскай пліт.
"Адна з набуйных пліт зямной кары, які працягнуўся па ўсёй даўжыні Турцыі, зрушылася. Гэта адна з самых актыўных ліній разлома на Блізкім Усходзе, разам з лініяй разлома Мёртвага мора праз Іарданію, Ізраіль, Ліван і Сірыю, адна з якіх аддзяляе Аравійскі паўвостраў ад Афрыкі. Іншымі словамі: Турцыя, падобна, зрушылася на паўднёвы захад адносна Аравійскай пліты", - сказаў ён.
Прафесар дадаў, што гэта трохметровае змяненне месцазнаходжання на дадзены момант з'яўляецца толькі ацэнкай, дакладныя даныя можна будзе займець пасля вывучэння спадарожнікавых здымкаў. Дальёні таксама падкрэсліў, што землятрус у Турцыі лічыцца надзвычай моцным.
Новыя штуршкі
Геалагічная служба ЗША ўжо зафіксавала больш за сотню афтэршокаў у рэгіёне. А ўсяго за апошнія суткі ў свеце адбылося больш за тысячу землятрусаў, у тым ліку 539 — магнітудай больш за 3,0. Самы магутны землятрус магнітудай 6.0 адбылося 6 лютага ў турэцкім горадзе Kahramanmaras. Апошні штуршок магнітудай 4,2 па стане на 13:30 7 лютага таксама зафіксаваны ў гэтым раёне.
Эксперты чакаюць, што афтэршокі і новыя землятрусы будуць працягвацца яшчэ нейкі час.
"Уся гэтая вобласць, усе часткі зямлі будуць павольна прыстасоўвацца, ламацца, разрывацца і прыходзіць да новай раўнавагі", — паведаміў Майкл Стеклер, геафізік з Калумбійскага ўніверсітэта (ЗША).
Італьянскі прафесар Дальёні наогул дапускае зацяжную "сейсмічную эпідэмію", "якая можа працягвацца дні, можа быць, месяцы, калі не гады, як гэта здаралася ў некаторых выпадках у мінулым. Прадказаць немагчыма, але пакуль назапашаная энергія не будзе вызвалена, з'ява не спыніцца", — распавёў ён сайту Italy 24.
Між тым, увечары 7 лютага СМІ паведамілі, што колькасць ахвяр землятрусу ў Турцыі вырасла да 5 434 чалавек, 31 777 — параненыя.