Валынская разня і рэальная палітыка

Польшча прыняла рэзалюцыю, згодна з якой трагедыя ў Валыні лічыцца генацыдам. Гаворка ідзе аб масавых забойствах палякаў, а таксама ўкраінцаў, учыненых Украінскай паўстанцкай арміяй у перыяд з 1943 па 1944 гг. Прэзідэнт Украіны Пётр Парашэнка ўжо выказаў у сувязі з гэтым рашэннем шкадаванне, абгрунтаваўшы гэта тым, што прыняцце такой рэзалюцыі створыць глебу для палітычных спекуляцый. Прыняцце рэзалюцыі падвяло вынік працяглай і ажыўленай дыскусіі. З нагоды гэтай дыскусіі раней у ліпені аўтары ў некаторых міжнародных СМІ выказвалі свае меркаванні.

У прыватнасці, падрабязны матэрыял на гэтую тэму апублікаваў The Economist. Украінцы называюць гэта трагедыяй, піша аўтар, для палякаў гэта масавая разня. У перыяд з лютага 1943 па люты 1944 гг. Украінская паўстанцкая армія забіла каля 100 тысяч палякаў у Валыні і ўсходняй Галіцыі — былых польскіх тэрыторыях на захадзе Украіны. Гэта да гэтага часу застаецца адным з самых цёмных і незразумелых бакоў у гісторыі гэтых двух краін. У палякаў, тлумачыць аўтар, да гэтага часу захаваліся ідылічныя прадстаўлення пра тыя часы: палякі, украінцы і габрэі нібыта жылі на гэтых тэрыторыях у міры і згодзе. На самай справе ўсё было складаней.

У прамежку паміж войнамі Польшча выкарыстоўвала вельмі жорсткую палітыку асіміляцыі нацыянальных меншасцяў на сваіх тэрыторыях, баючыся, што яны створаць пятую калону. Асабліва гэта тычылася беларусаў і ўкраінцаў. Ўшчамляліся іх культурныя і рэлігійныя правы. Іх землі адбіралі і пераразмяркоўвалі паміж польскімі ваеннымі ветэранамі.

Валынь стала пляцоўкай унікальнага эксперыменту ў сферы нацыянальнага будаўніцтва. Некаторыя поспехі былі дасягнуты, але потым праграму згарнулі, украінцаў сталі не дапускаць да дзяржаўных пасад, пачалі душыць пратэсты працоўных. Праваслаўныя царквы разбураліся, а іх прыхаджан гвалтоўна звярталі ў каталіцызм. У выніку ў украінцаў зрэзанавалі два імпульсы — камуністычны і нацыяналістычны — і выліліся ў зваротны ўдар па нацыянальнай прыкмеце.

Такім чынам, сфармавалася выбуханебяспечная сітуацыя, якая і прывяла да масавай разні. Пытанне аб тым, ці варта лічыць гэтую разню менавіта генацыдам, агаворвае аўтар, выклікае шмат спрэчак. Акрамя таго, дыскусія разгарнулася на фоне пагаршэння стасункаў паміж Польшчай і Украінай. Пасля ўцёкаў былога прэзідэнта Украіны Віктара Януковіча Польшча стала галоўнай саюзніцай Украіны ў ЕС. Але цяпер яна незадаволеная тым, што Кіеў не дамагаецца вялікіх поспехаў на шляху праеўрапейскага рэфармавання.

Польскія дыпламаты таксама скардзяцца, што ўкраінскія ўлады не абараняюць польскія кампаніі ад рэйдэрства. Акрамя таго, украінскіх лідэраў падазраюць у тым, што яны могуць схіліцца да супрацоўніцтва з Расеяй, а такая перспектыва польскім уладам зусім не падабаецца. Між тым, у абедзвюх краінах зараз перавага ў правых сіл, і гэта значыць, што змякчэнне напружанасці ў бліжэйшы час, на думку аўтараў, малаверагодна.

Паводле polit.ru