Эканаміст: дзяржуласнасць у Беларусі можа захоўвацца да стану Зімбабвэ

Чаму ні Расія, ні Казахстан не жадаюць ствараць карпарацыі з беларускімі прадпрыемствамі.

У Еўразійскім эканамічным саюзе неабходна ствараць уласныя транснацыянальныя карпарацыі, заявіў у сераду Аляксандр Лукашэнка на перамовах у пашыраным складзе з прэзідэнтам Казахстана Нурсултанам Назарбаевым. А навошта?
Пра гэта эканаміст Леў Марголін.
— Гаворка ідзе пра даўнюю мару Лукашэнка атрымаць доступ да сыравінных рэсурсаў, — лічыць эксперт. — На самай справе, атрымліваецца крыўдна: у Расіі газ, нафта і шмат яшчэ чаго, у Казахстане шмат нафты, газу, металаў і гэтак далей. Яны ад гэтага маюць дывідэнды, а Беларусь нічога не мае. Але ТНК ствараюцца не рашэннем зверху і ўжо, ва ўсякім разе, не як міждзяржаўныя прадпрыемствы. Ніхто не будзе дзяліцца з іншай дзяржавай сваім прыбыткам толькі таму, што ёсць такі ЕАЭС.
Калі ствараюцца карпарацыі, заўсёды ёсць пэўная эканамічная рацыя: ці трэба канцэнтраваць фінансавыя рэсурсы, або нейкая адна карпарацыя валодае больш сучаснымі тэхналогіямі і паглынае іншую. І гэта заўсёды праводзіцца «знізу», а не «зверху». Так што гэта чарговая нязбытная мара.
— Чаму менавіта з Назарбаевым Лукашэнка пачаў пра гэта гаварыць?
— Напэўна, з Пуціным ужо шмат разоў казалі на гэтую тэму, але той на гэтую справу не звяртае ўвагі, таму трэба падысці з іншага боку. А можа, проста прадставіўся выпадак, калі Лукашэнку ў галаву прыйшла гэтая ідэя.
— Акрамя сыравінных ТНК, маглі б быць нейкія іншыя карпарацыі ў рамках ЕАЭС?
— Яшчэ некалькі гадоў таму Расія спрабавала аб'яднаць КАМАЗ і МАЗ. Прычым менавіта на прынцыпе такой транснацыянальнай карпарацыі, калі ніхто нікому не плоціць грошы, а проста аб'ядноўваюцца актывы. Але тады Лукашэнка дакладна сказаў: хочаце наш МАЗ — плаціце грошы. Так гэтае пытанне было ў выніку спушчана на тармазах. Прыкладна такая ж схема, верагодна, была і з «Гомсельмашам», і, хутчэй за ўсё, прапаноўвалася і на «Гроднаазоце».
— Ці могуць ТНК стаць панацэяй для эканомікі Беларусі?
— Безумоўна, не. Сэнс карпарацый у тым, каб узмацніць пазіцыі на рынку, каб ліквідаваць непатрэбную канкурэнцыю, калі такую ​​можна ліквідаваць, і аб'яднаць перавагі нейкіх кампаній. З тым жа МАЗам — калі б аб'ядналіся з КАМАЗам, маглі б зрабіць нейкую спецыялізацыю ўнутры карпарацыі па відах аўтамабіляў. Улічваючы тое, што КАМАЗ — гэта прыватнае прадпрыемства, то калі яны прапаноўвалі такі варыянт, значыць, ён ім быў выгадны. У нас жа часта бываюць палітычныя рацыі. А там чыста эканамічныя. Напэўна, калі б гэта было выгадна для іх, то было б выгадна і для нас. Але ў аддаленай перспектыве. А Лукашэнка ў той момант былі патрэбныя «жывыя» грошы.
— Чаму не праходзяць буйныя ініцыятывы беларускага прэзідэнта нават у межах ЕАЭС?
— Таму што і ў Расіі, і ў Казахстане капіталізм. Ён дзяржаўны, ён у нейкай ступені пачварны, але, тым не менш, там пераважная частка актываў належыць прыватнаму капіталу. У Беларусі ж усё гэта дзяржаўнае. Навошта камусьці патрэбныя нашы дзяржаўныя састарэлыя актывы? Я не скажу, што яны ў Казахстане і Расіі на пярэднім краі прагрэсу, але, мабыць, круцейшыя, чым у нас.
— Як доўга можа захоўвацца ў Беларусі дзяржуласнасць ў тых аб'ёмах, якія існуюць сёння?
— Як паказвае гісторыя, гэта можа доўжыцца досыць доўга. Да стану Зімбабвэ, калі ўсе, што збіраецца ў людзей, у паспяховых прадпрыемстваў, у прыватнікаў, у канчатковым выніку пераразмяркоўваецца дзяржпрадпрыемствам, якія на самай справе з'яўляюцца сацыяльным інстытутам, а не вытворчым. Галоўная задача — забяспечыць працоўныя месцы.
Паводле Заўтра тваёй краіны