«Мінску зноў трэба выбудоўваць гандлёвыя патокі — інакш перасохнуць»
Павел Мацукевіч на «Пульсе Леніна-19» разважае пра перспектывы беларускага экспарту і пра тое, навошта ў Маскве праводзяцца беларускія форумы.
Міністэрства замежных спраў. Фота «НЧ»
Аналітык «Цэнтра новых ідэй» і экс-дыпламат Павел Мацукевіч вяртаецца да тэмы супрацоўніцтва Беларусі з краінамі Лацінскай Амерыкі і Карыбскага басейна.
Нагоду падкінула МЗС правядзеннем другога Беларуска-лацінаамерыканскага форуму ў Маскве. Мерапрыемства сабрала дыпламатычных прадстаўнікоў гэтага геаграфічна далёкага, але палітычна блізкага да афіцыйнага Мінска рэгіёна.
Першы форум адбыўся летам мінулага года — і таксама ў Маскве. Чаму там — цалкам вытлумачальна. Мерапрыемства праводзіцца для лацінаамерыканскіх дыпламатаў, большасць якіх працуе ў расійскай сталіцы, а на Беларусь акрэдытаваныя па сумяшчальніцтве. У Мінску ёсць толькі амбасады Бразіліі, Венесуэлы і Кубы. Была яшчэ дыпмісія Эквадора, але яна зачынілася ў мэтах эканоміі бюджэтных сродкаў.
У сваім прывітальным слове да калег амбасадар Беларусі ў Расіі Дзмітрый Крутой адзначыў, што правядзенне форуму сведчыць пра высокую значнасць Лацінскай Амерыкі. Тым не менш па факце сярод усіх рэгіёнаў далёкай дугі Лацінская Амерыка, нягледзячы на форум, карыстаецца найменшай увагай афіцыйнага Мінска — калі параўноўваць з Азіяй і Афрыкай, для якіх таксама праводзяцца аналагічныя мерапрыемствы.
Сёлета Лукашэнка паспеў пабываць з візітамі ў Зімбабвэ, ААЭ, Кітаі і Іране. У краінах Лацінскай Амерыкі Лукашэнка не быў ужо 10 гадоў. У 2015 годзе ён прымаў удзел у Генасамблеі ААН у Нью-Ёрку, на палях якой сустракаўся з кіраўнікамі Кубы і Эквадора. Пасля гэтага яго нага не ступала на Заходняе паўшар'е. Праўда, за гэты час у Мінск прыязджалі лідары Венесуэлы і Кубы. Пры гэтым Лукашэнка не мае ў гэтым рэгіёне, які складаецца з 33 краін, праблем з легітымнасцю.
Яшчэ год таму ў выступе намесніка кіраўніка МЗС на першым форуме быў ёміста акрэслены ўвесь досвед працы Беларусі на лацінаамерыканскім рынку. Гэта ўдзел беларускіх кампаній у работах па геолага- і сейсмавыведцы, здабычы карысных выкапняў у Венесуэле і Эквадоры, будаўнічых праектах у Венесуэле, Эквадоры і Перу, пастаўках беларускай сельскагаспадарчай, аўтамабільнай і пасажырскай тэхнікі ў Венесуэлу, Кубу, Аргенціну, Калумбію, Нікарагуа і Балівію, экспарце кар'ернай тэхнікі ў Венесуэлу і Чылі. Большасць краін Лацінскай Амерыкі таксама знаёмыя з Беларуссю як з пастаўшчыком угнаенняў, нафтапрадуктаў і прадукцыі металапракату.
Сёлета лацінаамерыканскіх дыпламатаў лавілі не толькі на ўспаміны пра вялікія сумесныя справы і праекты, але і на такую прынаду, як добрыя суадносіны кошту-якасці на беларускі электратранспарт, біятэхналогіі для сельскай гаспадаркі і IT-паслугі. Паколькі дыпламаты займаюцца рэтрансляцыяй усёй атрыманай звонку інфармацыі ў свае сталіцы, можна чакаць росту інфармацыйнага экспарту ў краіны Лацінскай Амерыкі пра экспартны патэнцыял Беларусі і яго тэхналагічнасць. Рост рэальнага гандлю знаходзіцца па-за межамі магчымасцей удзельнікаў форуму.
Беларусь з вядомых прычын страціла доступ да партоў Польшчы, Літвы і Латвіі на Балтыцы і Украіны на Чорным моры, замкнуўшы ўвесь гандаль з далёкімі краінамі на транзіт праз Расію. У выніку афіцыйны Мінск аказаўся перад неабходнасцю зноў выбудоўваць лагістыку для сваіх гандлёвых патокаў у Лацінскую Амерыку, каб яны не перасохлі.
Адным з варыянтаў становіцца транспартны калідор Поўнач-Поўдзень, які задумваўся для дастаўкі тавараў у Індыю, але выкарыстоўваецца або можа выкарыстоўвацца і ў іншых напрамках. Маршрут звязвае Беларусь з Лацінскай Амерыкай праз Расію, Каспій, Іран, Персідскі заліў, адкуль адкрываецца выхад у Сусветны акіян. Гэты маршрут раней лічыўся малаперспектыўным і затратным і востра мае патрэбу ў развіцці і інвестыцыях.
Пры гэтым аб'ёмы гандлю з краінамі Лацінскай Амерыкі ў прынцыпе далёкія ад таго, каб кампенсаваць няўдачы рэжыму на Захадзе ці з Украінай.
Па выніках 2021 года тавараабарот Беларусі з краінамі Лацінскай Амерыкі і Карыбскага басейна склаў 1,3 млрд долараў, што раўназначна беларускаму экспарту ў Літву і ў 4 разы менш за экспарт ва Украіну за той жа перыяд.
Паводле звестак Белстата, паставак з Беларусі ў Венесуэлу ў першым паўгоддзі 2022 года не было. У 2021 годзе экспарт у гэтую краіну быў роўны ўсяго 1,9 млн долараў. Між тым, у часы сяброўства з Чавесам аб'ёмы паставак з Беларусі ў Венесуэлу дасягалі 1,5 млрд долараў (2010 год).
Ключавым гандлёвым партнёрам застаецца Бразілія. У 2021-м з 868 млн заробленых на экспарце ў Лацінскую Амерыку долараў на яе долю прыйшліся 585 млн. Галоўная экспартная пазіцыя — калій. Яго доля ў пастаўках у 2021 годзе склала 96%.
З другой паловы 2022 года знешнегандлёвая статыстыка ператварылася ў Беларусі ў таямніцу, але бразільцы не робяць з яе сакрэту. Паводле іх звестак, беларускі таварны экспарт у Бразілію ў 2022-м асеў да 373 млн долараў. У пастаўках зноў дамінуе калій.
У пошуках крыніц дабрабыту для Беларусі, абкладзенай санкцыямі, МЗС грукаецца ва ўсе, нават самыя далёкія, дзверы, што ўхвальна, але недастаткова. Большасць з іх можна лічыць зачыненымі, таму што гіганцкая адлегласць і санкцыйныя бар'еры агулам з'ядаюць магчымасці, якія вызначана існуюць з Лацінскай Амерыкай. Без нармалізацыі адносін з ЕС і суседнімі краінамі Беларусь элементарна не будзе мець дыверсіфікаванага доступу да партовай інфраструктуры на Балтыцы і Чорным моры, які прадстаўляе аптымальныя і незалежныя ад Расіі маршруты. У добрасуседстве — ключ, які адчыняе дзверы гандлю і ўмацоўвае суверэнітэт.