Праз Беларусь і іншых даўжнікоў Кітая «Новы Шаўковы шлях» можа збанкрутаваць
Банкі Кітая рызыкуюць абвясціць дэфолт па крэдытах для многіх краін — удзельніц кітайскай ініцыятывы «Адзін пояс — адзін шлях». У мінулым годзе гэта закранула каля 60% усіх замежных крэдытаў Кітая, гаворыцца ў сумесным даследаванні AidData, Сусветнага банка, Гарвардскай школы Кенэдзі і Кільскага Інстытута сусветнай эканомікі.
Кітай стаў крэдыторам апошняй інстанцыі для краін, якія развіваюцца і маюць цяжкасці з пагашэннем сваіх даўгоў у рамках ініцыятывы «Адзін пояс — адзін шлях». Паводле даследавання, Пекін рэзка павялічыў экстраннае крэдытаванне суверэнных пазычальнікаў, якія знаходзяцца ў гаротным фінансавым становішчы або ў сітуацыі поўнага дэфолту.
Аналіз новага набору даных паказвае, што да канца 2021 года Кітай правёў 128 выратавальных крэдытных аперацый у 22 краінах-даўжніках на суму 240 мільярдаў долараў ЗША. Гэтыя аперацыі ўключаюць мноства так званых «пралангацый», пры якіх адны і тыя ж кароткатэрміновыя крэдыты выдаюцца зноў і зноў для рэфінансавання даўгоў з надыходзячымі тэрмінамі пагашэння.
У 2010 годзе менш за 5% замежнага крэдытнага партфеля Пекіна падтрымлівалі краіны-пазычальнікі, якія апынуліся ў бядотным становішчы, але да 2022 года гэтая лічба ўзляцела да 60%. Кітай адрэагаваў на рост хвалі пазыковага крызісу, адмовіўшыся ад крэдытавання інфраструктурных праектаў і нарасціўшы аперацыі па падтрымцы ліквіднасці.
Даследчыкі робяць выснову, што з боку Кітая краінам з нізкім прыбыткам звычайна прапануецца рэструктурызацыя доўгу, якая ўключае льготны перыяд або перанос даты канчатковага пагашэння, але не новыя грошы. Краіны з сярэднім узроўнем даходу, як правіла, атрымліваюць новыя грошы, каб пазбегнуць або адтэрмінаваць дэфолт.
Кітайскія банкі зацікаўлены ў тым, каб іх найбуйнейшыя замежныя пазычальнікі былі дастаткова ліквідныя, каб працягваць абслугоўваць непагашаныя даўгі праекта «Новага Шаўковага шляху». Краіны з сярэднім узроўнем даходу, на долю якіх прыпадае 80% або больш за 500 мільярдаў долараў ЗША ад агульнага аб'ёму замежных крэдытаў Кітая, уяўляюць сабой сур'ёзныя балансавыя рызыкі, таму ў кітайскіх банкаў ёсць стымулы падтрымліваць іх на плаву з дапамогай фінансавай дапамогі. Краіны з нізкім прыбыткам, на долю якіх прыпадае толькі 20% агульнага аб'ёму замежных крэдытаў Кітая, менш важныя для здароўя кітайскага банкаўскага сектара і рэдка атрымліваюць дапамогу.
«Пекін у канчатковым выніку спрабуе выратаваць свае ўласныя банкі. Вось чаму ён апынуўся ў рызыкоўным бізнесе міжнароднага крэдытавання выратавання, — сказала Кармэн Рэйнхарт, адна з аўтарак даследавання. — Але калі вы збіраецеся выручыць пазычальніка, які знаходзіцца ў стане дэфолту або балансуе на мяжы дэфолту, важна мець дакладнае ўяўленне пра тое, спрабуеце вы вырашыць кароткатэрміновую праблему ліквіднасці або доўгатэрміновую праблему плацежаздольнасці».
У даследаванні робіцца выснова, што пазычанне ў Пекіна ў надзвычайных сітуацыях нятаннае: у той час як тыповы выратавальны крэдыт ад Міжнароднага валютнага фонду (МВФ) мае працэнтную стаўку ў 2%, сярэдняя працэнтная стаўка па кітайскім выратавальным крэдыце складае 5%.
Даследаванне таксама вылучае на першы план яшчэ адно спрэчнае пытанне: ці могуць цэнтральныя банкі выкарыстоўваць своп-лініі НБК для штучнага завышэння сваіх агульных паказчыкаў валютных рэзерваў. Калі пазычальнік можа выкарыстоўваць своп-лініі НБК для пагашэння даўгоў, намінаваных у доларах і еўра, то такія пазыкі могуць быць асабліва карысныя для выраўноўвання плацежнага балансу або падчас пазыковага крызісу.
Аднак калі пазычальнік можа выкарыстоўваць ліквіднасць у юанях са сваёй лініі свопаў НБК толькі ў якасці «паказухі» для папаўнення валавых валютных рэзерваў, то яго чыстая рэзервовая пазіцыя і здольнасць абслугоўваць доўг, намінаваны ў доларах і еўра, застаецца нязменнай. «Неабходна правесці значна больш даследаванняў, каб вымераць уздзеянне выратавальных крэдытаў Кітая, у прыватнасці, буйных свопавых ліній, якія знаходзяцца ў падпарадкаванні Народнага банка Кітая», — сказаў Брэд Паркс з Сусветнага банка.
«Пекін стварыў новую глабальную сістэму трансгранічнага выратавальнага крэдытавання, але зрабіў гэта непразрыстым і нескаардынаваным чынам, — лічыць Паркс. — Яго строга двухбаковы падыход абцяжарыў каардынацыю дзейнасці ўсіх асноўных крэдытораў у надзвычайных сітуацыях, што выклікае занепакоенасць, паколькі ўрэгуляванне крызісу доўгу звычайна патрабуе пэўнага ўзроўню каардынацыі паміж крэдыторамі».
Даследчыкі адзначаюць непразрыстасць пагадненняў НБК і кітайскіх камерцыйных банкаў з крэдыторамі.