Сяргей Чалы: Да ўвядзення адзінай з Расіяй валюты застаецца зусім крыху
Аналітык Сяргей Чалы разважае, ці крытычна тое, што з валютнага кошыку ўлады прыбралі еўра, і чым небяспечнае ўключэнне беларускіх НПЗ у сістэму расійскага дэмпфера. А тым больш — планы стварыць наднацыянальны падатковы камітэт.
— Атрымалася пацешна: Лукашэнка ў Бішкеку заявіў, што ў свеце заканчваецца эпоха долара, а ў Беларусі з кошыка валют выключылі еўра. Нешта недзе не сыходзіцца, — успамінае аналітык у праграме «Чалы. Эканоміка». — Насамрэч сэнс заключаецца ў тым, што доля разлікаў у еўра сапраўды вельмі ўпала, асабліва ў знешнегандлёвых разліках.
Гэта звязана з тым, што асноўны экспарт, які ішоў у Еўропу, у прыватнасці, нафтапрадуктаў, калійнага ўгнаення, цяпер пад санкцыямі. І грашовыя патокі, якія ішлі праз гэтыя гандлёвыя паступленні, змялелі, адпаведна, доля разлікаў у еўра ўпала.
Цяпер абменнікі працуюць, як было прынята ў нас казаць у часы валютных крызісаў: «Колькі здалі, столькі і можаце купіць». Вось па еўра сапраўды менавіта так і адбываецца, таму што зарабіць яго ў міжнародных разліках практычна няма магчымасці, як і прывезці банкам самалёт наяўных еўра.
Гэта значыць, пакуль людзі забяспечваюць нулявое сальда (колькі здаюць, столькі і купляюць), да таго часу еўра будзе ў абменніках. Гаворка таксама ідзе ў тым ліку аб дэпазітах, паступова іх доля натуральным чынам будзе зніжацца.
Аналітык заключае: нельга сказаць, што скончылася эпоха еўра. Хутчэй, гэта тычыцца эпохі эканамічных адносін з Еўрасаюзам.
— Занадта шмат маніпуляцый надаецца вазе замежных валют у кошыку Нацбанка, таму што незразумела, навошта гэта рабілася і навошта гэты інструмент наогул быў патрэбны, таму што ў нас кошык ніколі не таргетуецца. Гэты кошык, па вялікім рахунку, наогул не патрэбны: гэта разліковая велічыня, якая наогул ніяк не ўплывае на палітыку прыняцця рашэнняў Нацбанка.
Акрамя гэтага Чалы адзначае, што пасля слоў Лукашэнкі аб завяршэнні дамінавання долара ў свеце, многія сталі казаць аб магчымай будучай дэвальвацыі. Аналітык лічыць, што гэта не так.
— На самай справе, калі глядзець уважліва, як Лукашэнка казаў пра долар перад дэвальвацыяй у 2010 годзе, то ён казаў зусім па-іншаму: маўляў, калі купіце, страціце.
А тут размова была звернутая не да ўласнага насельніцтва, ну і, па-другое, гэта іх (гаворка ідзе пра ЕАЭС) старыя добрыя мары адносна таго, што яны стварылі эканамічны саюз, але ў яго ўсё ніяк не атрымліваецца эканамічнай асновы.
Тут трэба заўважыць, што яны кажуць пра гандлёвы блок: не эканамічны або фінансавы. Гэта ж класічная глазаўшчына.
Нядаўна таксама стала вядома, што Расія і Беларусь плануюць стварыць наднацыянальны падатковы камітэт. Эксперт лічыць, што «тут мы падыходзім да небяспечнай рысы, якая не падабаецца самому Лукашэнку».
— Таму што канчатковая мэта ў стварэнні Саюзнай дзяржавы — калі не знешнепалітычнае паглынанне, то хаця б знешнеэканамічнае. Вішанькай на торце павінна было быць увядзенне расійскага рубля як адзінай валюты на тэрыторыі Саюзнай дзяржавы.
І з назіранняў за Еўрасаюзам мы бачым, што спачатку павінна быць аб'яднанне мінфінаў, павінна быць адзіная падаткова-бюджэтная палітыка, якая мае на ўвазе наяўнасць механізмаў, выраўноўванне несінхранізаваных бізнес-цыклаў.
То бок мы практычна блізка падышлі да рысы, калі мы гаворым пра ўключэнне беларускіх НПЗ у расійскую сістэму дэмпфера або ў сістэму адмоўнага акцызу ў залежнасці ад узроўню рэнтабельнасці і тэхналагічнай аснашчанасці гэтага самага НПЗ.
Застаецца яшчэ крыху, пасля чаго можна казаць, што ніякіх тэарэтычных і практычных, акрамя палітычных і эканамічных, падстаў не застаецца для ўвядзення адзінай валюты ўнутры Саюзнай дзяржавы.
Аналітык працягвае:
— Увесь фокус палягае ў тым, што Лукашэнку даводзіцца вынаходзіць складаную рытарычную канструкцыю: калі мы будзем інтэгравацца, але настолькі, што, маўляў, давайце проста выганім чужы разліковы білет (долар), але не заменім яго адной нейкай расійскай валютай, а будзем весці разлікі ў нацыянальных валютах, гэта значыць — будзе нейкі валютны блок, а не зона рубля ці чагосьці яшчэ.
Аднак гэта зусім нерэалістычна. У лепшым выпадку, што яны могуць пабудаваць — гэта горшы варыянт Савецкага Саюза, які па вялікім рахунку таксама знаходзіўся ў сістэме ізаляцыі, хоць і гандляваў сыравінай наўзамен на тыя тавары, якія вырабіць не мог. Але цяпер гэта будзе яшчэ складаней.
Колькі б яны ні займалася мадэрнізацыяй і іншым, яны не мяняюць структуру эканомікі, яны займаюцца рэтрафітынгам. Гэта значыць, давайце мы будзем шыць лапці, але толькі на новых прыгожых станках з лічбавым праграмным кіраваннем.
Паводле «Салідарнасці»