Што пагражае эканоміцы ў Беларусі: Павышаецца рызыка рэцэсіі, а долар будзе расці

Рызыкай для Беларусі з'яўляецца паслабленне найбуйнейшых сусветных эканомік, у першую чаргу расійскай. Не дадае пазітыву беларускім прамыслоўцам і абвастрэнне канкурэнцыі на расійскім рынку з боку азіяцкіх пастаўшчыкоў.

Надзеі беларускай эканомікі звязваюць з мерамі нетарыфнага рэгулявання. Выданне «Беларусы і рынак» — пра тое, што пагражае беларускаму эканамічнаму цуду.

ВУП

Базавы сцэнар ЕАБР прадугледжвае аднаўленчы рост ВУП Беларусі на 2,2% у 2023 годзе. У лістападзе мінулага года аналітыкі банка ацэньвалі рост эканомікі Беларусі у 2023-м годзе на 0,3%. Такім чынам, прагноз палепшаны аж на 1,9 працэнтныя пункты.

Параметры прагнозу сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2023 год прадугледжваюць рост валавога ўнутранага прадукту на 3,8%. Па выніках студзеня-красавіка фактычнае зніжэнне ВУП краіны склала 0,6%.

Пік росту беларускага ВУП у 2023 годзе прыйдзецца на другі квартал і, паводле ацэнак ЕАБР, складзе каля 5%. Асноўным фактарам стане эфект нізкай базы, дзе ў другім квартале папярэдняга года адбылося рэзкае зніжэнне выпуску. Пасля гэтага гадавыя тэмпы росту эканомікі пачнуць паступова запавольвацца.

Беларускай эканоміцы спрыяе аднаўленне эканамічнай актыўнасці ключавога гандлёвага партнёра — Расіі і ўнутранага попыту на фоне змякчэння манетарнай палітыкі і росту бюджэтных выдаткаў. У базавым прагнозе ЕАБР закладзена захаванне новых лагістычных ланцужкоў.

Адаптацыя эканомікі Беларусі да санкцый вядзе да паступовага аднаўлення выпуску, аднак яго аб'ём у красавіку 2023 года ўсё яшчэ не дацягваў да сярэднямесячнага ўзроўню 2019 года, адзначаюць эканамісты праекта BEROC.

Слабасць IT-сектара і скарачэнне генерацыі энергіі стрымлівалі рост ВУП Беларусі. Пры гэтым эканамісты дапускаюць рост беларускай эканомікі ў бягучым годзе на 2,5%.

Валютны прагноз: распачаўся тыдзень таннага долара



Інфляцыя

Гадавая інфляцыя ў Беларусі ў красавіку 2023 года запаволілася і склала 4,7% у параўнанні з 6% у сакавіку і 11,7% у лютым. Тармажэнне росту спажывецкіх цэн шмат у чым стала следствам адміністрацыйнага іх  рэгулявання, наладжвання ланцужкоў паставак імпарту і зніжэння інфляцыйных чаканняў. Таксама на гадавы параметр інфляцыі паўплывала выключэнне з разліку гадавой інфляцыі ўсплёску росту цэн у сакавіку 2022 года, лічаць аналітыкі ЕАБР.

Па выніках 2023 года яны прагназуюць інфляцыю на ўзроўні 7,8%, што на 0.2 працэнтныя пункты ніжэй за лістападаўскія ацэнкі ЕАБР.

«Пасля запаволення росту коштаў у сярэдзіне бягучага года ніжэй за 5% чакаецца яго паскарэнне ў другім паўгоддзі. Асноўнымі фактарамі стануць далейшае аднаўленне ўнутранага попыту, паслабленне беларускага рубля і змякчэнне адміністрацыйнага кантролю за коштамі», — пішуць эканамісты.

Па словах прэм'ер-міністра Рамана Галоўчанкі, новая сістэма цэнавага рэгулявання будзе існаваць яшчэ доўга. Суб'екты гандлю, імпарцёры і вытворцы «ў прынцыпе, да яе адаптаваліся». Цяпер ідзе «цюнінг» сістэмы. Будучыя змены ў пастанову Саўміна №713 «Аб сістэме рэгулявання коштаў» дазволяць зраўняць умовы для імпарцёраў і беларускіх вытворцаў, праанансаваў Галоўчанка.

Інфляцыя 8% і долар па 2,9. Ці спраўдзіцца аптымістычны прагноз?

Курс

Сярэднегадавы курс беларускага рубля да долара прагназуецца каля 2,9 у 2023 годзе. У лістападзе ЕАБР ацэньваў гэты параметр у 2,75 рубля за долар. «Аднаўленне ўнутранага попыту працягне суправаджацца павелічэннем імпартных паставак, а магчымасці пашырэння экспарту застануцца абмежаванымі. Гэта прывядзе да далейшага скарачэння прафіцыту знешняга гандлю і зніжэння падтрымкі курсу беларускага рубля», — пішуць аналітыкі.

На біржавых таргах 2 чэрвеня курс долара склаў 2,9206 рубля. У цяперашні час курс беларускага рубля шмат у чым паўтарае траекторыю расійскага рубля.

ЕАБР прагназуе сярэднегадавы курс расійскага рубля да долара ў 2023 годзе ў раёне 77,4, а на канец гэтага года — блізу 79.

Біржавы курс долара ў пятніцу, 2 чэрвеня, дасягнуў 81,5 расійскага рубля.

Прамысловасць Беларусі працуе «на склад» нават ва ўмовах росту продажаў

Рызыкі

Аналітыкі ЕАБР лічаць, што рызыкай для эканомікі Беларусі з'яўляецца значнае паслабленне эканомікі Расіі. Павольнае аднаўленне ўнутранага попыту ў РФ не дазволіць забяспечваць рост эканомікі Беларусі за кошт экспарту, а хуткая пераарыентацыя на іншыя рынкі цяпер выглядае для Беларусі малаверагоднай, адзначаюць эканамісты.

«Скарачэнне валютнай выручкі — як у сілу зніжэння фізічных аб'ёмаў паставак, так і з прычыны пагаршэння ўмоў гандлю з-за зніжэння курсу расійскага рубля да сусветных валют — істотна абмяжуе магчымасці фінансавання ўнутранага попыту. У гэтай сітуацыі для Беларусі значна павышаецца рызыка рэцэсіі. Акрамя таго, пагаршэнне бягучага рахунку будзе ствараць ціск на абменны курс, што можа прывесці да паскарэння інфляцыйных працэсаў», — гаворыцца ў макрапрагнозе ЕАБР.

Рызыкай з боку знешняга сектара з'яўляецца больш глыбокая рэцэсія ў найбуйнейшых сусветных эканоміках. Уплыў страт « экспартнай выручкі з-за скарачэння попыту на рынках трэціх краін і зніжэння сусветных цэн» будзе шмат у чым вызначацца для Беларусі тым, наколькі ад рэалізацыі гэтага сцэнара пацерпіць эканоміка Расіі.

Інфляцыя і ВУП: прагноз добры, але дрэнны

Беларусь таксама можа недалічыцца выручкі на расійскім рынку з-за абвастрэння канкурэнцыі з кітайскімі вытворцамі. Мінск ужо перадаў Маскве пералік прадукцыі для абароны ад паралельнага імпарту. У прыватнасці, гаворка ідзе пра тэхніку МТЗ і МАЗ. Пасол Беларусі ў Расіі Дзмітрый Крутой адзначыў, што складанасці адчувае не толькі «сельгасмашынабудаванне або пасажырская тэхніка, але і бытавая тэхніка, у прыватнасці, халадзільнікі». Беларускі бок абвінавачвае азіяцкіх пастаўшчыкоў у дэмпінгу. Аднак Мінск не можа аднаасобна ўводзіць пошліны ў Еўразійскім эканамічным саюзе. Таму прапануе «меры нетарыфнага рэгулявання, якія павінны быць дзейснымі і сапраўды ствараць роўную канкурэнцыю на расійскім рынку».

Іншы прыклад выдаткаў Беларусі звязаны са стратай аб'ёмаў транзіту расійскай нафты пасля таго, як у пачатку года Германія і Польшча спынілі імпарт сыравіны з РФ і пачалі закупку нафты з Казахстана ў значна меншых аб'ёмах. Для кампенсацыі страт «Гомельтранснафта Дружба» прапанавала расійскай «Транснафце» павысіць тарыфы на транзітную транспарціроўку нафты праз тэрыторыю Беларусі на 84%. Як падкрэслілі ў беларускай кампаніі, яна ўсё роўна будзе «ніжэйшай за тарыфы, устаноўленыя нафтатранспартнымі аператарамі Украіны і Казахстана». Аднак у Расіі пакуль не падтрымалі такой ініцыятывы Беларусі.

Пераклад «НЧ»