Украінскі алігарх дапамагаў Лукашэнку абыходзіць санкцыі ЗША?

Офіс генпракурора Украіны 6 лютага 2023 года паведаміў пра арышт 170-і вагонаў з прадукцыяй «Беларуськалій» і «Уралкалій» на агульную суму амаль 100 млн. грыўняў (больш за 2,7 млн долараў). Як яны аказаліся ва Украіне?

У паведамленні ўкраінскага ведамства было сказана, што ў вагонах утрымліваліся мінеральныя ўгнаенні беларускай і расійскага вытворчасці, агульнай вагой 11,8 тысяч тон. Па даных следства, вагоны прыбылі ў Украіну яшчэ да пачатку поўнамаштабнага ўварвання Пуціна ва Украіну. Паведамляецца, што яны знаходзіліся ў транзітным рэжыме ў Мікалаеве на тэрыторыі марскога спецыялізаванага порта, які ўваходзіць у бізнес-структуры алігарха Дзмітрыя Фірташа, піша тэлеграм-канал журналіста, якога ўсе правілі дапамагчы.

У далейшым, уладальнікі тавару планавалі пераправіць яго ў трэція краіны для продажу і атрымання мільённых даходаў. Частка з іх у выглядзе падаткаў пайшла б на фінансаванне вайны РФ супраць Украіны. Цяпер арыштаваная маёмасць будзе перададзена ў агенцтва па пошуку і менеджменце актываў.

У той жа дзень пра арышт вагонаў з угнаеннямі паведаміла і Служба бяспекі Украіны (СБУ), якая дала крыху больш інфармацыі. Па-першае, удакладніўшы, што порт, дзе быў знойдзены груз, уваходзіць у бізнес-структуры падсанкцыйнага алігарха Дзмітрыя Фірташа.

Па-другое, СБУ падала дзве фатаграфіі арыштаваных вагонаў прадпрыемства «Беларуськалій» — гэта тыпавыя вагоны-хоперы, якія беларускае прадпрыемства выкарыстоўвае для перавозкі насыпных грануляваных грузаў, буйназярністых, крышталічных калійных угнаенняў і парашкападобнай сыравіны для іх вытворчасці.

Важна, што на фота выразна можна разглядзець нумары вагонаў: 90424797 і 90480799.

Калі гэтыя ўгнаенні маглі патрапіць ва Украіну?

Нягледзячы на тое, што СБУ і офіс генпракурора Украіны не назвалі канкрэтных дат, а толькі абмежаваліся фармулёўкай — «да пачатку поўнамаштабнага ўварвання», гэта ўжо дае разуменне па тэрмінах. З 16 лютага 2022 года Украіна спыніла транзіт беларускіх калійных угнаенняў на нявызначаны тэрмін.

На сайце «Укрзалізниці» тады паведамлялася, што абмежаванні накладваюцца на імпарт і транзіт прадукцыі ААТ «Беларуськалій» і ААТ «Беларуская калійная кампанія» ў напрамку Славакіі, Венгрыі, Польшчы, Аўстрыі, Чэхіі, Румыніі, краін Балтыі і СНД.

Акрамя таго, было незразумела, ці закранае забарона транзіт калійных угнаенняў праз Мікалаеўскі марскі гандлёвы порт і марскі порт у Адэсе. Праз украінскія марскія парты цалкам мог ісці транзіт калію, да прыкладу, у Індыю. У пачатку лютага 2022 года выданне Reuters са спасылкай на двух індыйскіх чыноўнікаў паведамляла, што Індыя плануе закупіць больш за 1 мільён тон калію ў рэжыму ў Беларусі і гэтая здзелка можа адбыцца ў лютым 2022 года.

Ці магла Украіна ці Дзмітрый Фірташ дапамагаць рэжыму Лукашэнкі абыходзіць транспартныя абмежаванні перад самым пачаткам вайны?

Абыход не толькі санкцый ЗША?

Трэба звярнуць увагу яшчэ мінімум на два моманты. На пачатак лютага 2022 года ўжо прайшло два месяцы з моманту ўвядзення санкцый ЗША супраць «Беларускай калійнай кампаніі» і ТАА «Аграросквіт».

З 1 лютага 2022 года Літва скасавала кантракт з дзяржаўнымі чыгункамі на перавозку беларускага калію — цалкам спыніўшы транзіт беларускага калію для перавозкі праз Клайпедскі порт.

Тое, што транзіт калію праз Літву спынены, пацвердзіў нават прэм'ер РБ Раман Галоўчанка, які 1 лютага 2022 года сказаў, што Літва сапраўды перастала прымаць беларускія цягнікі, якія транспартавалі калій у порт Клайпеды для адгрузкі.

Такім чынам, ёсць падставы меркаваць, што арыштаваныя ва Украіне вагоны з беларускім каліем першапачаткова павінны былі перавозіцца ў трэція краіны праз Літву, аднак былі накіраваныя праз Украіну.

Адзначым, што на цяперашні момант гэта толькі версія, якая можа быць пацверджана пасля праверкі нумароў вагонаў-хопераў — высвятлення даты іх прыбыцця ва Украіну. У выпадку, калі дата прыбыцця вагонаў з РБ ва Украіну будзе паміж 1-24 лютага, гэта будзе азначаць, што структуры Фірташа маглі аказаць дапамогу рэжыму Лукашэнкі ў абыходзе абмежаванняў на транзіт калію.