Зяленскі не супраць. Украіна падсела на беларускую электраэнергію

Беларусь істотна нарасціла пастаўкі электраэнергіі ва Украіну. Гэта краіна можа стаць важным рынкам збыту пасля запуску Беларускай АЭС.

Беларусь выйшла ў лідары

Чацвёрты месяц запар Беларусь нарошчвае пастаўкі электраэнергіі ў Беларусь. У ліпені было пастаўлена 103,6 млн кв · г, у жніўні — 146,6 млн кв · г, у верасні — 179,4 млн кв · г, у кастрычніку — 215,2 млн кв · г, сведчаць дадзеныя ўкраінскага аператара "Укрэнерга". Сярод замежных пастаўшчыкоў электраэнергіі, а гэта таксама Венгрыя, Славакія і Расія, Беларусь займае лідзіруючую пазіцыю.
Раней Украіна не імпартавала беларускую электраэнергію. Краіны толькі супрацоўнічалі па дамове на пастаўкі электраэнергіі ў рамках аказання аварыйнай дапамогі ў рэжыме паралельнай працы, распавялі Naviny.by ў Міністэрстве энергетыкі Беларусі.
З ліпеня гэтага года ва Украіне ўступіў у сілу новы закон «Аб рынку электраэнергіі», які спрасціў правілы гандлю электраэнергіяй. Гэта дазволіла прыступіць да арганізацыі камерцыйных паставак беларускай электраэнергіі ва Украіну, адзначылі ў Мінэнерга.
Пасля 20-40-працэнтнага росту ў ліпені-кастрычніку ў лістападзе пастаўкі могуць трохі знізіцца, таму што на ўкраінскім рынку ўпалі цэны, адзначыў у каментары аналітык украінскай кансалтынгавай кампаніі EXPRO Дзмітрый Сідараў.
«Многія ўкраінскія трэйдары купляюць электраэнергію ў "Белэнерга" і прадаюць яе ва Украіне на пэўным сегменце рынку электраэнергіі, які называецца "на суткі наперад". У гэтым сегменце рынку цэны апошні час ўпалі да 1,2-1,3 грыўны за кілават-гадзіну, і нават было гістарычнае зніжэнне да 0,92 грыўны за кілават-гадзіну. Па словах трэйдараў, такое зніжэнне робіць не вельмі выгадным імпарт з Беларусі ва Украіну, таму ў лістападзе пастаўкі могуць не асабліва вырасці ці нават знізіцца», — адзначыў Дзмітрый Сідараў.

Экспартныя магчымасці

Фізічны патэнцыял паставак беларускай электраэнергіі ў Украіну ацэньваецца щ 7,3 млрд кВ · г на год. Такая прапускная здольнасць сетак паміж дзвюма краінамі.
«Гэта фізічны патэнцыял, ён даволі вялікі, нам на самай справе столькі не трэба», — адзначыў Дзмітрый Сідараў.
Кіраўнік камітэта Вярхоўнай Рады Украіны па пытаннях энергетыкі і жыллёва-камунальных паслуг, народны дэпутат ад партыі «Слуга народа» Андрэй Герус сказаў, што аб’ёмы набытай у Беларусі электраэнергіі будуць залежаць ад кан’юнктуры рынку.
«У нас адкрыты рынак, працуе канкурэнцыя, і кожны спажывец шукае, дзе можна купіць электраэнергію. Або па двухбаковых дагаворах, або „на суткі наперад“, або ў вытворцы, або ў імпарцёра. У Беларусі закупляюць тыя спажыўцы, якія не могуць знайсці электраэнергію ва Украіне па адэкватнай цане. Цяпер цана ў Украіне знізілася, таму імпартныя пастаўкі будуць зніжацца да мінімальных аб’ёмаў. Усё будзе залежаць ад кан’юнктуры рынку. Калі кошт знізіцца, то імпарту не будзе. Калі кошт будзе павялічвацца, то можа зноў павялічвацца імпарт», — адзначыў Андрэй Герус.
Беларусь свой экспартны патэнцыял ацэньвала ў больш чым 2 млрд кВ · г на год. Пры пэўных умовах ён можа быць і большы, распавядаў у сакавіку гэтага года намеснік міністра энергетыкі Міхаіл Міхадзюк. Паводле яго слоў, з уводам атамнай станцыі магчымасці ўзрастуць.
Беларускую АЭС плануецца запусціць у наступным годзе. На двух блоках будзе выпрацоўвацца парадку 18 млрд кВ · г электраэнергіі ў год. На ўнутраным рынку утворыцца празмернасць. Экспартныя пастаўкі, у тым ліку ва Украіну, прыйдуцца вельмі дарэчы.
«Магчымасці экспарту беларускай электраэнергіі будуць вызначацца кан’юнктурай коштаў на знешніх электраэнергетычных рынках, у тым ліку на меркаваным да стварэння агульным электраэнергетычным рынку Еўразійскага эканамічнага саюза, коштамі на першасныя энерганосьбіты, а таксама захаваннем наяўных і развіццём новых міждзяржаўных электрычных сувязяў з сумежнымі краінамі, у тым ліку з Польшчай, Украінай і краінамі Балтыі і ўмовамі іх выкарыстання», — адзначылі ў Мінэнерга Беларусі.

Палітычны аспект

Аднак пры пастаўках электраэнергію ў Украіну Беларусь можа сутыкнуцца з перашкодамі палітычнага характару. Ва Украіне ёсць праціўнікі закупкі беларускай электраэнергіі, якая вырабляецца з дапамогай расійскага газу. Ва Украіне Расію лічаць краінай-агрэсарам і не жадаюць спрыяць яе бізнэсу.
«Купляць электраэнергію, вырабленую на БелАЭС, — гэта таксама дапамагаць бізнесу Расіі, бо ўсё ядзернае паліва будзе пастаўляцца» Расатамам", — патлумачыў Дзмітрый Сідараў. — Плюс ваша станцыя відавочна будзе арыентавана на экспарт, паколькі Беларусі столькі электраэнергіі не трэба. Гэты экспарт можа быць накіраваны ва Ўкраіну ці ЕС. Калі да нас, то гэта, з аднаго боку, павелічэнне канкурэнцыі на нашым ўнутраным рынку, а з другога боку — апасродкавана дапамогу агрэсару».
Праўда, пакуль імпартным пастаўкам нічога не пагражае. Цяперашняя ўлада падтрымлівае закупку электраэнергіі ў Беларусі і Расіі.
«У нас усё залежыць ад палітычнай сітуацыі. У нас яна мяняецца кожныя пяць гадоў, з выбарамі. Пакуль пастаўкі будуць ісці, цяперашняя ўлада іх падтрымлівае», — адзначыў аналітык EXPRO.
Дэпутат Рады Андрэй Герус, у сваю чаргу, лічыць, што палітычны аспект «не вельмі» паўплывае на двухбаковы гандаль паміж краінамі.
«Гэта прымітыўныя палітычныя спекуляцыі. Па такой логіцы нам трэба закрыць свае атамныя электрастанцыі, таму што паліва на іх таксама пастаўляецца з Расіі. Мы таксама разумеем, што нафта ў Беларусь пастаўляецца з Расіі, а нафтапрадукты з яе далей пастаўляюцца ва Ўкраіну. Гэта таксама трэба закрыць. Тады ў нас у краіне будзе манапалізаваны рынак, вырастуць цэны, і за ўвесь гэты буде плаціць канчатковы спажывец. Рынак павінен быць канкурэнтнай. Таму мы не моцна звяртаем увагу на палітычныя спекуляцыі пры прыняцці рашэнняў», — адзначыў кіраўнік камітэта Вярхоўнай Рады Украіны па пытаннях энергетыкі і жыллёва-камунальных паслуг.
Тэма паставак электраэнергіі абмяркоўвалася на сустрэчы Аляксандра Лукашэнкі і Уладзіміра Зяленскі падчас Форуму рэгіёнаў Беларусі і Украіны, які прайшоў 3-4 кастрычніка ў Жытоміры. У гэтай сферы боку ўбачылі сур’ёзныя перадумовы для ўзаемавыгаднага супрацоўніцтва.