Азеляненне па даручэнні. Чаму з дрэвамі і травой не працуюць камандна-адміністрацыйныя метады

Урад паставіў задачу выканкамам усіх абласцей і Мінска давесці ўзровень азелянення беларускіх гарадоў да 40 адсоткаў. Мінпрыроды прапануе карэктна палічыць усе гарадскія зялёныя насаджэнні. Сталічная ЖКГ збірае прапановы па азеляненні жылфонду. А кіраўнік дзяржавы патрабуе забараніць высякаць дрэвы ў сталіцы.

З задачай дадзім рады

Тэма азелянення беларускіх гарадоў раптам выйшла ў топ заклапочанасці розных дзяржаўных органаў і арганізацый. Традыцыйна «трэнд» задаў кіраўнік дзяржавы Лукашэнка. У канцы 2018 года на сустрэчы з актывам сталіцы кіраўнік дзяржавы закрануў тэму высечкі дрэў у сталіцы.
Ён, у прыватнасці заявіў, што ў Беларусі існуе спецыяльная група, якая «маніторыць інтэрнэт і глядзіць, як па краіне начальнікі і кіраўніцтва абыходзяцца з дрэвамі, паркамі і скверамі».
«Майце на ўвазе, пра гэта адразу ж пісьмова інфармуецца прэзідэнт. І мы будзем разьбірацца з кожным гэтым выпадкам. Перш чым секчы, падумайце, колькі дрэў вы пасадзілі. Гэта ж здароўе. Падумайце аб дзецях».
Сігналы ад кіраўніка дзяржавы ў нашай краіне атрымліваюцца хутка і выконваюцца выразна. Сказана — зроблена. І вось ужо да 1 ліпеня ў Беларусі плануецца распрацаваць нейкі прававы акт, які ўсталюе забарону на высечку дрэў у сталіцы, паведамляе міністр прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Андрэй Худык.

І замест вырубкі ўсе аблвыканкамы і Мінскі гарадскі выканаўчы камітэт думаюць пра тое, як у тэрміновым парадку давесці нормы азелянення беларускіх гарадоў да 40% як таго патрабуюць тэхнічныя кодэксы.
«Мы ўпэўненыя, што з пастаўленай кіраўніком дзяржавы задачай гарады дадуць рады. Усе павінны разумець, што аддачу ад работ па азеляненні адчуе кожны з нас. Зялёныя гарады — гэта тое, што мы павінны пакінуць нашым дзецям і ўнукам», - кажа Андрэй Худык.

У Мінпрыроды кажуць, што ўжо вывучылі сітуацыю ў 127 раённых цэнтрах і буйных гарадскіх пасёлках краіны. Паводле папярэдніх ацэнак, сітуацыя ў двух трацінах з іх не радуе. Па ўзроўні азелянення ў цэлым нарматывы не вытрымліваюцца ў 80, па ўзроўні азелянення жылых раёнаў — у 36 гарадах.

Дрэў больш, чым трэба

Здавалася б, мараторый на высечку і бадзёрасць духу чыноўнікаў павінны ўзрадаваць гараджан, тым больш, што ўлады прапануюць ім пакідаць заяўкі на азеляненне сваіх двароў і нават прымаць актыўны ўдзел у будучых пасадках дрэў і хмызнякоў. Вось толькі традыцыйны для нашых шырот камандна-адміністрацыйны пасыл натхняе далёка не ўсіх.
Гарадскі Ляснічы Ігар Корзун, напрыклад — адзін з тых, хто лічыць, што гараджане, вядома, могуць хацець і прасіць вырашыць праблему азелянення сваіх двароў, але вызначаць, як менавіта яны павінны быць засаджаны дрэвамі і хмызнякамі павінны прафесіяналы-архітэктары і горадабудаўнікі.
І справа не ў тым, што людзі дрэнна разбіраюцца ў дрэвах, а ў тым, што азеляненне не сканчаецца момантам пасадкі ў лунку. Для яго патрэбен доўгачасовы план — праект кіравання тэрыторыямі.
«У нас сёння, што ў горадзе адбываецца? Многія старыя двары азеленыя пышна, але гэта хараство перарасло ў сур’ёзныя праблемы. І калі цяпер не зразумець прычыну праблем і не прыняць дзеянні па іх прадухіленні, узнікне сур’ёзны канфлікт паміж жыхарамі двароў і мясцовай адміністрацыяй і ЖКГ», - кажа Ігар Корзун.
У Мінску ёсць нямала мікрараёнаў, пабудаваны ў 70-80-х гадах мінулага стагоддзя, двары у якіх азелянілі празмерна. У большасці выпадкаў дрэвы ў дварах саджалі самі жыхары, да чаго, уласна кажучы, і заклікаюць людзей цяпер, адзначае эксперт.
«Такое азеляненне прывяло да таго, што дрэваў у дварах больш, чым трэба. Ніхто ніколі не ўлічваў габітус дарослага дрэва пры пасадцы. Усе хацелі «пасадзіць сваё дрэва», — кажа Гарадскі Ляснічы.
Як вынік, колькасць дрэў на тую ці іншую плошчу перавышае разумную колькасць. Многія з іх занадта высокія, іх кроны сфармаваныя няправільна, галіны растуць паралельна ствала, і гэта стварае больш шанцаў адламацца пры парыве ветру, а значыць гэтыя дрэвы становяцца небяспечнымі. Як вынік — іх неміласэрна абразаюць.
«Праз два-тры гады такія дрэвы, калі не гінуць, то зарастаюць непрывабным парасніком. Ніякай эстэтыкі ў гэтым няма. Дагляд за імі — жахліва дарагі, добра, калі раз на пяць гадоў з імі нешта зробяць — кажа Ігар Корзун. — І ўсё гэта замест таго, каб прыняць рашэнне аб перапланіроўцы двара з улікам існуючага азелянення».
На думку эксперта, сёння і для сталічных двароў, і двароў у іншых беларускіх гарадах патрэбны выразны праект, на падставе якога складаецца план карыстання тэрыторыі, які апісвае, як павінны адбывацца далейшы дагляд за тэрыторыяй, якія агратэхнічныя мерапрыемствы павінны прымацца і г.д.
Гарадская адміністрацыя павінна прыняць рашэнне, што ўсе двары павінны мець ландшафтна-архітэктурныя праекты, на падставе якіх яны павінны быць рэканструяваны. Гэтыя праекты павінны ўлічваць і колькасць людзей, якія карыстаюцца тэрыторыямі, і глебы, і наяўнасць камунікацый, і неабходныя зоны для адпачынку і спорту, і патрабаванні МНС і санстацыі, і многія іншыя рэчы.
«Зразумела, у выніку такога праектавання будзе прынята рашэнне па выдаленні вялікай колькасці дрэў. Гэта вельмі канфліктная гісторыя. І для таго, каб яе пазбегнуць, трэба дакладна і выразна растлумачыць грамадзянам, чаму гэта адбываецца і да чаго можа прывесці абарона таго празмернага колькасці дрэў, якое ёсць у нашых дварах», - лічыць мінскі Гарадскі Ляснічы.
Такія планы, безумоўна, павінны быць у падпарадкаванні спецыялістаў, якія павінны вырашаць, як зрабіць так, каб людзям жылося камфортна, каб ім падабалася жыць у сваім мікрараёне. У іх таксама павінны быць зацікаўлены забудоўшчыкі, якім важна, каб іх кватэры былі прададзеныя.
«Ёсць праект кіравання тэрыторыямі і гэтага праекта трэба прытрымлівацца, ніякія штучна створаны нарматывы нічога не вырашыць — перакананы Ігар Корзун. — Сапраўды таксама нічога не вырашыць норма азелянення адносна існуючага парку, калі ў ім няма плана кіравання».

Не стварайце правілаў па лячэнні зубоў

Тым больш што самі па сабе нормы азелянення гарадоў могуць дасягацца рознымі спосабамі, у тым ліку і за кошт уключэння ў горад лесапаркаў, частак заказнікаў і г.д.
«Пяць гадоў таму ў тэрыторыю Мінска не ўваходзіў заказнік Сціклева і тэрыторыя Мінскага мора, ці значыць гэта, што пяць гадоў таму ўзровень азелянення Мінска быў іншы. І калі так, то атрымліваецца, што сённяшні ўзровень быў дасягнуты не азеляненнем, а далучэннем тэрыторый. Прычым Міністэрствам лясной гаспадаркі», - задаецца пытаннем Гарадскі Ляснічы.
Акрамя таго, працэнт азелянення горада сам па сабе не вельмі інфарматыўны. Важна разумець яго дынаміку, бачыць, колькі гарадскіх зялёных насаджэнняў было ў сталіцы, скажам, пяць гадоў таму, дзесяць гадоў таму, дваццаць гадоў таму.
Але нават не гэта галоўнае. Галоўнае, на думку Гарадскога Ляснічага, што ў краіне па-ранейшаму няма кваліфікаваных кадраў, якія маглі б заняцца рэалізацыяй планаў па азеляненні гарадоў.
«У нас нідзе не вырошчваюць садоўнікаў. Ёсць спецыялісты з вышэйшай адукацыяй у галіне архітэктуры, добра, калі з сельскагаспадарчай акадэміі агранома возьмуць на працу. Ён, увогуле, і не патрэбны „Зелянбуду“. Там павінны працаваць людзі, якія атрымалі спецыяльную сярэднетэхнічную адукацыю ў галіне зялёнага будаўніцтва», - адзначае Ігар Корзун.
Яны павінны разумець, як правільна саджаць дрэвы, як за імі даглядаць, як іх лячыць, абрэзаць.
Такімі работамі павінны займацца камерцыйныя арганізацыі, якія працуюць ў канкурэнтным асяроддзі, а не манапалісты, якія асвойваюць бюджэт, лічыць Гарадскі Ляснічы.
«Усе праблемы з азеляненнем рознымі загаднымі актамі не вырашаюцца. Кажуць, зрэзаць дрэвы нельга, але давайце гэта будуць вырашаць кваліфікаваныя спецыялісты. Мы ж не ствараем правілаў па лячэнні зубоў. Уявіце сабе, калі прэзідэнт вырашыць забараніць грамадзянам выдаляць зубы па-за залежнасці ад меркавання лекара. Як мы можам нейкім дзесяцістаронкавым дакументам рэгламентаваць дзейнасць чалавека, які сваёй прафесіі вучыўся гадамі?»
Паводле Зялёнага партала