«Беларускі бізнес не можа адмоўчвацца і рабіць выгляд, што нічога не адбываецца»

Запыт на шчырасць з боку грамадства настолькі моцны, што пагражае абрынуць рэпутацыю нават самай паспяховай кампаніі.

Як заявіў на праведзеным круглым стале старшыня Рэспубліканскага саюза прамыслоўцаў і прадпрымальнікаў (РССП) Аляксандр Швец, сацыяльна-эканамічная стабілізацыя ў краіне не можа быць эфектыўнай без рашэння сацыяльна-палітычных праблем. На жаль, гэтага не разумеюць не толькі беларускія ўлады, але і многія бізнесоўцы, якія па-старому яшчэ спадзяюцца адсядзецца ўбаку, не разумеючы, што сітуацыя карэнным чынам змянілася. Гэтай тэме і была прысвечана дыскусія круглага стала «Камунікацыі бізнесу ў перыяд турбулентнасці. Ці можа бізнес быць па-за палітыкай?» — піша Сяргей Сацук у «Ежедневнике».

Паводле слоў прафесара кафедры тэхналогій камунікацыі і сувязей з грамадскасцю факультэта журналістыкі БДУ, доктара філалагічных навук Ірыны Сідорскай, пра беларускі крызіс сёння гавораць вельмі шмат, але вельмі мала людзей разумее, які размах ён прыняў і якія сферы бізнесу закрануў.

«Мы недаацэньваем усе выклікі, якія прыносіць з сабою бягучая турбулентнасць. Мы бачым надводную частку айсберга. Так, яна нас страшыць. Але я заклікаю задумацца пра тую падводную частку айсберга, якую мы не бачым», — кажа Ірына Сідорская. Паводле слоў прафесара, такіх выклікаў, з якімі сутыкнуўся сёння беларускі бізнес, раней не стаяла.

«Мы ўсе лічылі, што нам было няпроста і да 2020 года, але цяпер мы разумеем, што задачы, якія стаялі перад намі раней, яны былі простымі ў параўнанні з тым, якія задачы стаяць цяпер», — папярэдзіла спікер.

Як адзначыла Сідорская, сёння на беларускі бізнес аказваюць пастаянны ўплыў адразу некалькі рознанакіраваных сіл. Прычым, перасядзець цяперашнюю турбулентнасць, як гэта было раней, сёння не атрымаецца, паколькі ці ледзь не кожны дзень узнікаюць новыя фактары, якія прыкладна роўныя па сіле. Ледзь прыстасоўваешся да аднаго вектару, як ён знікае, а ўзнікае новы, супрацьлеглы па кірунку.

«Таму стратэгія чакання не пасуе ў бягучай сітуацыі. Атрымаецца, што мы будзем толькі падладжвацца пад гэтыя вектары, пастаянна мяняць уласную пазіцыю, што ні да чаго добрага не прывядзе», — упэўненая Сідорская, якая лічыць, што прыстасавацца да бягучай сітуацыі проста немагчыма.

Як не страціць рэпутацыю і бізнес у палітычнай турбулентнасці

Паводле слоў Ірыны Сідорскай, сёння беларускі бізнес мае справу адразу з некалькімі магутнымі сацыяльнымі трэндамі. Прычым немагчыма зразумець, які дамінуе трэнд сёння і які будзе дамінаваць заўтра, бо пастаянна ўзнікаюць новыя.

Што ж можна зрабіць у бягучай сітуацыі, калі сядзець і адмоўчвацца нельга, а гучная заява аб сваёй пазіцыі можа прывесці да таго, што бізнес проста знішчаць? Некаторыя эксперты кажуць, што зараз рэальна пачаты адстрэл беларускага бізнесу, у дачыненні да якога маюцца сумневы ў яго лаяльнасці. З-за гэтага спакуса прыгнуцца і перачакаць буру яшчэ больш моцная. Але гэта, зноў жа, тупік.

«Я шмат месяцаў думала над гэтай праблемай. І вось які я знайшла для сябе адказ. Компасам у сітуацыі турбулентнасці, пуцяводнай зоркай, застаюцца місія і каштоўнасці арганізацыі. Мне здаецца, што галоўны, асноватворны прынцып кіравання карпаратыўнай камунікацыяй у сітуацыі турбулентнасці — гэта ўзгадненне кожнага дзеяння і кожнага паслання з каштоўнасцямі арганізацыі. Ва ўмовах турбулентнасці ўзнікае патрэба ў самаідэнтыфікацыі. Хто мы такія? Хто мы як арганізацыя, хто мы як асобы? І тут вельмі важна не здрадзіць сабе», — упэўненая Ірына Сідорская.

На яе думку, бізнес цяпер знаходзіцца ў сітуацыі, калі нельга адмоўчвацца, рабіць выгляд, што знаходзішся па-за грамадствам. Запыт на шчырасць з боку грамадства настолькі моцны, што маўчанне амаль заўсёды трактуецца негатыўна, прыводзіць да сур’ёзных страт рэпутацыі і, адпаведна, да сур’ёзных фінансавых страт. Напрыклад, еўрапейскія інвестыцыйныя фонды не проста так адмаўляюцца ад беларускіх еўрабондаў, а «Skoda» і «Nivea» адмовіліся ад спонсарства ЧС па хакеі ў Беларусі не таму, што такія дрэнныя або ўдзельнічаюць у нейкай глабальнай змове. Яны дзейнічаюць у такім прававым полі, дзе правы чалавека для рэпутацыі кампаніі адыгрываюць першачарговае значэнне. У іх самі кампаніі пабудаваныя па такім прынцыпе, каб ствараць як мага больш магчымасцей для самарэалізацыі чалавека і звесці да мінімуму розныя абмежаванні. Яны ў прынцыпе не могуць падтрымліваць тых, хто калечыць і забівае людзей за іх погляды.

Сёння гэта стала актуальна і для Беларусі, прычым не толькі для прыватнага бізнесу, але і для дзяржаўных кампаній. Ірына Сідорская ўпэўненая, што запыт на шчырасць сёння з’яўляецца адным з найважнейшых. Ён можа прывесці як да імгненных страт, так і да імгненнага ўзлёту кампаніі. Сёння павінны актыўна праяўляць сябе лідары кампаній. Менавіта ад іх цяпер многае залежыць.

«У сітуацыі турбулентнасці выжывуць тыя арганізацыі, якія гатовыя да трансфармацыі, да змен, гатовыя заняць актыўную пазіцыю. Для гэтага ў іх ёсць сацыяльны капітал і адданыя стэйкхолдэры», — заявіла Ірына Сідорская.

Як пераадолець страх, які паралізуе

Эксперты лічаць, што многія бізнесмены сёння займаюць пазіцыю маўчання менавіта з-за страху, баючыся, што яны страцяць усё, калі на іх абрынецца рэпрэсіўная машына. З аднаго боку, такі страх мае пад сабою рэальнае абгрунтаванне і цалкам канкрэтныя прыклады таго, як у Беларусі руйнуюцца цэлыя бізнес-імперыі. Некаторыя кампаніі ідуць далей і нават ўводзяць забарону на выказванне сваёй грамадзянскай пазіцыі для ўсіх супрацоўнікаў. Такія дзеянні вядуць у прорву, бо спрэс руйнуюць створаную рэпутацыю.

Старшыня Камітэта па бізнес-камунікацыях РСПП Раман Касціцын упэўнены, што застацца па-за палітыкай у бізнеса ў любым выпадку не атрымаецца. Аднак гэта зусім не значыць, што трэба кідацца грудзьмі на амбразуру і гучна заяўляць аб сваёй падтрымцы таго ці іншага боку.

Для пачатку трэба разумець, што працоўныя калектывы, на якія так любяць спасылацца ўлады, ёсць не толькі на дзяржаўных прадпрыемствах, але і ў прыватных кампаніях. Мінскі бюджэт і зусім на 77% забяспечваецца прыватнымі кампаніямі. І калі працоўныя калектывы або членаў іх сем’яў пераследуюць за выказванне сваёй грамадзянскай пазіцыі, то гэта ў любым выпадку прывядзе да падзення прадукцыйнасці такіх калектываў і, адпаведна, да зніжэння даходаў не толькі кампаніі, але і самой улады.

Для самой кампаніі ў дадзенай сітуацыі важна не столькі стаць на чый-небудзь бок, колькі падтрымаць свой працоўны калектыў і заявіць аб сваіх карпаратыўных каштоўнасцях.

Раман Касціцын прывёў у прыклад кампанію А1, якая, калі яе супрацоўнікі выйшлі на ганак офіснага будынка з бел-чырвона-белымі сцягамі, заявіла, што не абмяжоўвае канстытуцыйныя правы сваіх супрацоўнікаў. З аднаго боку, кампанія не заняла чый-небудзь бок, а з іншага — выразна пазначыла свае галоўныя каштоўнасці, што было належным чынам ацэнена.

Паводле слоў Рамана Касціцына, асноўны склад беларускага пратэсту — гэта недзяржаўны сектар, дакладней, работнікі гэтага сектара. Людзі адчулі, што тут можна жыць не на 400 долараў у месяц, а на 4000, калі прыбраць тыя самыя абмежаванні ў самарэалізацыі. Таму ў бягучай сітуацыі для бізнесу важна паказаць, наколькі для яго каштоўны свой працоўны калектыў. Важна паказаць сваю эмпатыю да супрацоўнікаў. Гэта можна зрабіць рознымі спосабамі.

Як заявіў Раман Касціцын, сёння дзяржава ўспрымае бізнес як пагрозу. Яна гатова мірыцца нават са стратай часткі ВУП дзеля захавання сваіх прыярытэтаў. Сумна, што сёння дзяржава наогул не мае стратэгіі захавання дзелавой ініцыятывы, нягледзячы на ўсе дырэктывы кіраўінка. Мы зараз знаходзімся ў рэжыме разбурэння, упэўнены эксперт. Гэта яшчэ больш ўзмацняе тую турбулентнасць, якая існуе.

Палітычныя рызыкі ўзмацнілі і канкурэнтныя

«У чым асаблівасць сённяшняга часу: я не заўсёды разумею прыярытэты нашых партнёраў з дзяржорганаў. Здавалася б, яны павінны спрыяць росту эканамічных паказчыкаў. Але на самой справе гэтага няма. Мы не можам гэтага зразумець. Мы можам прывесці шэраг прыкладаў. Часам правая рука ў дзяржаве не ведае, што творыць левая. Рызыкі ўзмацніліся, значыць, у дзяржавы павінен быць нейкі антыкрызісны план. Трэба хаця б акрэсліць канкрэтна свой пункт гледжання. Сёння яго зразумець проста немагчыма», — заявіў Аляксандр Швец.

Рызыкі для бізнесу ўзрастаюць і таму, што нестабільную палітычную сітуацыю можа выкарыстоўваць канкурэнт. І такія прыклады ўжо ёсць. Хаця, як адзначыў Аляксандр Швец, выкарыстанне грамадзянскай супольнасці ў канкурэнтнай барацьбе — гэта найвышэйшы пілатаж. На жаль, у большасці выпадкаў сёння выкарыстоўваецца кавадла — адміністрацыйны рэсурс.

«І цяпер у нас супраць лому няма прыёму», — рэзюмаваў Аляксандр Швец. Ён упэўнены, што сёння бізнес павінен мець сваю пазіцыю, але гэтая пазіцыя павінна забяспечваць бяспеку бізнесу, у тым ліку і яго супрацоўнікаў.