Беларусы не вераць дзяржаўным СМІ. Улады сталі эканоміць на прапагандзе

У бягучых няпростых умовах чыноўнікам неабходна вызначыць, якія вобласці варта фінансаваць у першую чаргу. У бюджэце на 2024 год выдаткі на сілавыя структуры значна ўзрастаюць, а на сродкі масавай інфармацыі, улічваючы інфляцыю, мяркуецца скарачэнне. Выглядае, што сілавікі больш эфектыўна вырашаюць надзённыя праблемы, чым прапагандысты.

На бягучы год у рэспубліканскім бюджэце выдзелена 170,9 млн рублёў на фінансаванне сродкаў масавай інфармацыі, што толькі на 5% больш, чым у 2023 годзе, піша праект «Вашы грошы». Улічваючы прагназуемую інфляцыю ў памеры 6%, у рэальным выражэнні сфера СМІ атрымае менш сродкаў.

Асноўная частка гэтых сродкаў будзе накіраваная на падтрымку тэлебачання і радыёвяшчання (142,4 млн руб), 14,2 млн будзе выдзелена на вытворчасць нацыянальных фільмаў, а 6,7 млн пойдуць на перыядычны друк і выдавецтвы. Пры гэтым фінансаванне друкаваных сродкаў масавай інфармацыі з рэспубліканскага бюджэту змяншаецца на чвэрць, а тэлебачанне атрымлівае на 7% больш, чым у папярэднім годзе.

Чыноўнікі разумеюць, што насельніцтва не верыць дзяржаўным СМІ, таму мэтай дзяржаўнай праграмы «Масавая інфармацыя і кнігавыданне» на 2024 год ставіцца павышэнне ўзроўню даверу насельніцтва да 42%. Гэта сведчыць, што нават ва ўмовах адсутнасці альтэрнатывы большая частка насельніцтва захоўвае сваю скептычную пазіцыю ў адносінах да прапаганды.

Зірнуўшы на мінулыя звесткі, можна заўважыць, што эканоміць на дзяржаўных СМІ чыноўнікі пачалі з 2021 года. Менавіта з гэтага моманту назіраецца ўстойлівая тэндэнцыя да скарачэння долі расходаў з рэспубліканскага бюджэту, што выдзяляюцца на гэтую сферу. Адначасова расце доля выдаткаў на нацыянальную абарону і органы ўнутраных спраў.

Значныя змены адбываюцца і ў пейзажы друкаваных СМІ ў Беларусі. Так, колькасць выпускаемых кніг і брашур у краіне з 2010 года скарацілася на 29% па колькасці і на 54% па тыражы. Калі разглядаць звесткі з 2019 года, то гэтае зніжэнне складае 18% і 24% адпаведна.

Што тычыцца часопісаў і іншых перыядычных друкаваных выданняў, іх колькасць з 2010 года зменшылася на 23%, а іх агульны тыраж — на 71%. Друкаванае слова ўсё больш сыходзіць у лічбавы фармат. Аднак ёсць цікавыя асаблівасці. Напрыклад, калі прааналізаваць перыяд з 2010 па 2023 гады, колькасць навуковых і навукова-папулярных выданняў засталася нязменным, колькасць выданняў для шырокага кола чытачоў, наадварот, павялічылася на 11%, а колькасць рэкламных выданняў скарацілася на 90%.

Такія значныя змены абумоўленыя рознымі фактарамі, уключаючы тэндэнцыі ў спажыванні інфармацыі, развіццё лічбавых тэхналогій і змены ў прыярытэтах чытачоў.

Зніжэнне дзяржаўнага фінансавання ў сферы сродкаў масавай інфармацыі ў Беларусі з'яўляецца ў пэўнай меры аб'ектыўным працэсам. Спажыванне традыцыйных друкаваных выданняў сярод насельніцтва скарачаецца, людзі ўсё больш звяртаюцца да лічбавых крыніц інфармацыі. Мясцовая інфармацыйная прадукцыя часта саступае замежным аналагам, а сучасныя метады працы дзяржаўным СМІ даюцца з цяжкасцю.

Аднак тут ёсць і суб'ектыўная складнік. Беларуская прапаганда не дацягвае да таго ж прафесійнага ўзроўню, што расійская, скарачэнне яе фінансавання здаецца чыноўніку разумным. Аднак у барацьбе за грошы і ўплыў прапаганда будзе станавіцца больш гучнай, агрэсіўнай і беспардоннай.

У такіх умовах усё больш важнае значэнне набывае павышэнне медыяпісьменнасці насельніцтва, захаванне інфармацыйнай гігіены і правядзенне фактчэкінгу.