Чаму псіхолагі для хворых на рак у Беларусі ёсць, а пацыенты да іх не ходзяць?

Рызыка памерці ад пухліны на працягу 19 месяцаў у анкахворых з дэпрэсіяй у 2,6 разы вышэй, сведчаць вынікі міжнародных даследаванняў.

— Але ў нас недастаткова навігацыі, каб чалавек, пачуўшы пра свой дыягназ, разумеў, што можа звярнуцца да рэабілітолага або псіхолага. Часцей інфармацыю пра такую ​​магчымасць даносіць «сарафаннае» радыё, — кажа кіраўнік праграмы псіхалагічнай дапамогі цэнтра падтрымкі онкопацыентаў «У імя жыцця» Іна Малаш.
Беларускае грамадства, паводле слоў спецыяліста, больш адкрыта кажа пра анкалогію, чым дзесяцігоддзе назад, але ўсё яшчэ баіцца дыягназу «рак». Вось чаму онкопацыенты і іх блізкія маюць вострую патрэбу ў псіхалагічнай дапамозе як раз у той момант, калі даведваюцца пра захворванне.
Псіхолаг можа дапамагчы пацыенту прыняць дыягназ, настроіцца на лячэнне, даведацца пра рызыкі і пераканацца, што страх, злосць, слёзы ў такой сітуацыі натуральныя.
— Камусьці дастаткова адной сустрэчы, каб зразумець: тыя моцныя пачуцці, якія ён перажывае, нармальныя. Ёсць тыя, хто ходзіць даўжэй, таму што хоча лепш разабрацца ў сабе, знайсці псіхалагічныя прычыны, якія маглі прывесці да захворвання, — распавядае псіхолаг.
Зрэшты, толькі частка пацыентаў, якія маюць патрэбу ў псіхалагічнай дапамогі, даходзяць да патрэбнага кабінета, звяртаючыся па кансультацыю самастойна або па накіраванні ўрача, прызнае кіраўнік псіхалагічнай службы Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра анкалогіі і медыцынскай радыялогіі імя Аляксандрава Кацярына Аверкава.
— Зварот да псіхолага многія беларусы яшчэ лічаць слабасцю. А калі гаворка ідзе пра псіхіятра, кажуць: «Я не хворы». Людзі думаюць, што зварот да псіхіятра раўняецца прызнанню сябе недзеяздольным і пазбаўленню правоў кіроўцы, — адзначае эксперт.
Ды і большасць беларускіх псіхолагаў і псіхіятраў, за выключэннем супрацоўнікаў онкаўстаноў, не гатовыя працаваць з тэмай анкалогіі. А дапамогі людзям не хапае як раз на месцах.
— Чалавек прыходзіць да нас за кансультацыяй, але ў Мінску ён знаходзіцца толькі адзін дзень, з-за чаго нашы магчымасці ў дапамозе абмежаваныя. Псіхолагі нашага цэнтра яго кансультуюць, дыягнастуюць, выяўляюць, калі ёсць, трывогу або дэпрэсію. Але далей яму трэба звяртацца да спецыяліста па месцы жыхарства, — тлумачыць Кацярына Аверкава.
У паліклініках у рэгіёнах ёсць лекар-псіхіятр, які працуе з рознымі пацыентамі. Ёсць псіханеўралагічныя дыспансеры, дзе нават па суботах прымаюць псіхолаг, псіхіятр і псіхатэрапеўт.
— Але важна, каб у раёнах былі спецыялісты, якія могуць мэтанакіравана працаваць з гэтай катэгорыяй пацыентаў, — падкрэслівае кіраўнік псіхалагічнай службы РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі.
Пачатая як мага раней псіхалагічная падтрымка дазваляе прадухіліць аддаленыя наступствы, павысіць якасць і падоўжыць жыццё пацыентаў.
Напрыклад, у Даніі псіхолагі і рэабілітолагі ўключаюцца ў працу з моманту, калі онкапацыент даведваецца аб сваім дыягназе, распавяла дырэктар Цэнтра рака і здароўя Капенгагена Джэта Вібе-Пэтэрсан на міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі «Павышэнне якасці жыцця онкопацыентаў праз развіццё супрацоўніцтва дзяржаўных, камерцыйных і некамерцыйных арганізацый».
Хоць у гэтай краіне 80% тых, хто захварэ,ў не маюць патрэбы ў псіхатэрапіі. У першую чаргу, таму што поспехі дыягностыкі і лячэння пераканалі датчанаў, што онкапацыенты могуць жыць паўнавартасным жыццём, а рак —гэта не прысуд.
Пасля аперацыі або лячэння пацыенты застаюцца ў лячэбнай установе нядоўга. Напрыклад, пры хірургічным выдаленні пухліны рака грудзей, датчанкі праводзяць у лякарні ўсяго 1-2 дня.
Для атрымання псіхалагічнай дапамогі і рэабілітацыі людзей накіроўваюць у няўрадавыя арганізацыі і спецыяльныя цэнтры, якія падтрымлівае муніцыпалітэт. У іх працуюць псіхолаг, псіхіятр, фізіятэрапеўт, медсёстры, дыетолагі, сацыяльныя работнікі і валанцёры. Кожнаму пацыенту падбіраюць індывідуальную праграму рэабілітацыі. Дзякуючы такому супрацоўніцтву, пацыент не застаецца сам-насам са сваёй хваробай ні на адным этапе на шляху да папраўкі або паліятыўнага статусу.
— У большасці выпадкаў пацыентам дастаткова 1-2 кансультацый спецыяліста. Але прыкладна 15% онкопацыентаў маюць патрэбу ў працяглай псіхалагічнай інтэрвенцыі, — распавяла Джэта Вібе-Пэтэрсан.
Па словах эксперта, нават у маленькіх гарадах ёсць спецыялісты, якія дапамагаюць онкопацыентам і іх сем'ям.
З гэтага года і ў адукацыйным цэнтры РНПЦ анкалогіі і медыцынскай радыялогіі ў Мінску праводзяць навучальны курс па павышэнні кваліфікацыі для псіхолагаў, лекараў-псіхатэрапеўтаў і ўрачоў-псіхіятраў, дзе іх знаёмяць з псіхаонкалогіяй.
— Падчас гэтага курса лекары атрымліваюць веды аб тым, як выявіць праблемы онкопацыентаў і іх сваякоў і як з імі працаваць. У будучыні мы плануем арганізаваць супольнасць такіх спецыялістаў. Гэта дазволіць абменьвацца вопытам, пазбягаць выгарання, арганізаваць абмеркаванне псіхатэрапеўтычных выпадкаў, якія выклікаюць цяжкасці ў працы. А таксама дапаможа лепш інфармаваць і арыентаваць пацыентаў, куды можна звярнуцца па дапамогу, — мяркуе Кацярына Аверкава.
Наталля Каліснічэнка, zautra.by