Філосаф Мацкевіч з СІЗА: мой арышт быў чаканым

Філосаф і метадолаг Уладзімір Мацкевіч, знаходзячыся ў СІЗА ў Мінску, пісьмова адказаў на пытанні DW пра сваё стаўленне да абвінавачання, развіццё сітуацыі ў краіне і звярнуўся да беларусаў.

Беларускі філосаф і метадолаг Уладзімір Мацкевіч — адзін з найвыбітнейшых інтэлектуалаў сучаснай Беларусі. Ён мае дачыненне да шматлікіх значных праектаў, арганізацый і ініцыятыў у краіне. На працягу ўсёй сваёй дзейнасці ён апаніраваў уладам Беларусі і вядомы адкрытымі лістамі на адрас вышэйшага кіраўніцтва краіны, уключаючы Аляксандра Лукашэнку.

У пачатку жніўня супрацоўнікі КДБ правялі ператрус у філосафа, а затым затрымалі па абвінавачанні ў «арганізацыі групавых дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак», цяпер Мацкевіч утрымліваецца ў СІЗА №1 на вуліцы Валадарскага ў Мінску. Праз некалькі дзён пасля абвінавачвання «Deutsche Welle» атрымалася атрымаць ад Уладзіміра Мацкевіча пісьмовыя адказы на некалькі пытанняў, у якіх ён падзяліўся сваім бачаннем сітуацыі ў Беларусі.

— Уладзімір, як вы сябе адчуваеце? Як вы паставіліся да свайго арышту, гэта было чакана?

— Адчуваю сябе нармальна. Перапады настрою рэгулюю з дапамогай медытацыі, гімнастыкі і малітвы. Арышт быў чаканым, прычым на працягу ўсяго года, але, як гэта часта бывае, усё адбылося нечакана. Я думаў, што мяне могуць узяць у аэрапорце ці ў час вылету/прылёту, але калі гэтага не здарылася, я трохі расслабіўся. І вось тады па мяне прыйшлі. Мая разгубленасць доўжылася некалькі хвілін.

— Вас абвінавачваюць па ўжо «народным» артыкуле аб «арганізацыі дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак», па ім праходзіць шмат палітвязняў Беларусі. Як вы можаце пракаментаваць абвінавачанне супраць сябе?

— У абвінавачанні, якое я атрымаў, не названа ні адно маё дзеянне або ўчынак, няма ні аднаго эпізоду. Я разумею, што падставай для арышту сталі мае артыкулы, выказванні, ідэі і думкі, то-бок мяне збіраюцца судзіць за «думзлачынства» паводле Оруэла. Менавіта гэта як нельга лепш характарызуе сённяшні рэжым у Беларусі.

— Калі ўлады праз год палітычнага крызісу дайшлі да арышту філосафа, што гэта значыць? Як характарызуе сітуацыю ў краіне?

— Я ўжо амаль адказаў на гэтае пытанне. Рэжым арыштаваў лідараў, здушыў і запалохаў актывістаў, адчуў сябе беспакараным, таму бярэцца за ўсё, што з'яўляецца крыніцай любых перамен, прагрэсу, нясе пагрозу дыктатуры і самавольству. Узяўся і за свабодную думку.

Рэпрэсіі супраць філосафаў і інтэлектуалаў характэрныя для таталітарных рэжымаў, якія прэтэндуюць на поўную перабудову свету, а для аўтарытарных рэжымаў — гэта, хутчэй, казус і промах. Але раз ужо рэжым на гэта пайшоў, ён паставіў сябе ўпоравень з самымі бесчалавечнымі рэжымамі XX стагоддзя.

— Вы заўсёды актыўна крытыкавалі ўлады Беларусі, пісалі адкрытыя лісты вышэйшым службовым асобам краіны, уключаючы Аляксандра Лукашэнку. Зараз, калі ў вас няма магчымасці публікаваць новыя тэксты, што вы параіце пачытаць з раней апублікаванага?

— Можна пачытаць абодва лісты, адрасаваныя Аляксандру Лукашэнку, хоць наогул у іх я звяртаюся да грамадзянскай супольнасці. Стан спраў у сферы права і судовай сістэмы я падрабязна апісаў у лісце былому міністру МУС Ігару Шуневічу.

Але я рэкамендую прачытаць «Паліттэхналогіі трэцяга пакалення» — гэта пра тое, як уладкаваная псеўдапалітычная сфера Беларусі. А таксама «Глабальнае пацяпленне пасля халоднай вайны», каб разумець, што адбывалася ў Беларусі ў гады, якія папярэднічалі 2020 году.

— У 2018-2019 гадах вы гаварылі, што галоўнае пытанне, якое будзе стаяць у Беларусі ў 2020 годзе: «Хто, калі не ён?» А якое галоўнае пытанне для краіны цяпер?

— Такая сітуацыя, як у 2020 годзе, складваецца нячаста, калі розныя сілы і тэндэнцыі сыходзяцца ў адну кропку і іх можна сфармуляваць у адным пытанні. Праўда, на яго не існуе простага адказу.

Цяпер сітуацыя зусім не такая. Няма простых пытанняў, няма простых адказаў. Комплекс праблем і пытанняў, якія неабходна разбіраць і вырашаць у сітуацыі контррэвалюцыі, я сфармуляваў у тэзісах аб 4-й Рэспубліцы, Устаноўчым сходзе і пераўсталёўцы дзяржавы. Спадзяюся, што сябры і калегі змогуць развіць гэтыя тэзісы, зрабіць іх больш даступнымі для шырокай публікі.

— У апошні час вы вельмі шмат пісалі пра сітуацыю ў Беларусі. Як вы бачыце зыход падзей у краіне?

— Канчатковы зыход можна апісаць словамі Віталя Сіліцкага, якімі ён назваў свой артыкул «Дыктатура руйнуецца». Да гэтага я магу дадаць толькі: «Амін». Вось толькі Сіліцкі не дажыў да гэтай непазбежнай падзеі, а я не магу сказаць, калі менавіта гэта адбудзецца.

— Што б вы перадалі палітычным лідарам і грамадзянам?

— Яднайцеся! І перастаньце спадзявацца на цуд, на тое, што ўсе адбудзецца само сабой. Выратаванне Беларусі ў руках саміх беларусаў, і ніхто звонку не зробіць за нас нашу працу. Праца павінна рабіцца з розумам. Трэба перастаць камлаць, напампоўваць адно аднаго пафасным пазітывам. Любая праца цяжкая, а час святкаваць прыходзіць толькі пасля паспяховага завяршэння працы. Мы адкінутыя далёка назад, усё трэба пачынаць спачатку. І каб пачаць — яднайцеся!

Тым часам паплечнікі Уладзіміра Мацкевіча стварылі ў Фэйсбуку адмысловую старонку, якую будуць весці ад імя філосафа і метадолага. Як адзначыла з гэтай нагоды Таццяна Вадалажская, «мы з сябрамі — каманда Мацкевіча — стварылі яго старонку і распачынаем кампанію "Філосаф_у_вязніцы". Мы працягнем размову, працягнем мысленне, нададзім энергіі і знойдзем выйсце».