Год пасля пажару ў Будславе. Што зроблена, і што яшчэ трэба?

Роўна год таму, 11 траўня 2021 года, у Будславе загарэўся касцёл Ушэсця Найсвяцейшай Панны Марыі — адзін з самых прыгожых каталіцкіх храмаў Беларусі і ўнікальны помнік архітэктуры, уганараваны тытулам малой базілікі.

Аднаўляць храм прыняліся ўсім светам літаральна ў той жа дзень, адзначае найбуйнейшы ў Беларусі «экстрэмісцкі» партал.

Што здарылася?

Пажар у Будслаўскім касцёле адбыўся 11 траўня мінулага года. Прыхаджане паспелі вынесці кнігі, абразы, уключаючы галоўную святыню храма — Будслаўскі абраз Божай Маці, прыналежнасці для набажэнстваў. У касцёле застаўся арган, створаны ў 1771 годзе Віленскім майстрам Нікалаусам Янцонам. Да яго і да алтара ў пажарных была асаблівая ўвага: на месцы дзяжурылі некалькі ратавальнікаў і абаранялі іх ад вуглёў, якія падалі з даху. Мацней за ўсё пацярпеў дах Касцёла над цэнтральным нефам, таксама павалілася адна з люстраў.

12 траўня ў Мінску адбылося экстраннае пасяджэнне, па выніках якога пры Курыі Мінска-Магілёўскай мітраполіі была створаная спецыяльная камісія па ліквідацыі наступстваў пажару і аднаўленні Нацыянальнага санктуарыя.

Праз некалькі дзён пасля здарэння аб сітуацыі з пажарам выказаўся Лукашэнка. Ён выказаў меркаванне, што без дапамогі дзяржавы людзі не змогуць сабраць грошы на аднаўленне храма.

Колькі сабралі і на што выдаткавалі?

Ужо 11 траўня, у дзень пажару, пачаўся збор сродкаў на аднаўленне храма. У канцы студзеня базіліка апублікавала справаздачу аб атрыманых на рэстаўрацыю грошах: на той момант удалося сабраць каля 1,4 млн рублёў, з якіх на бюджэтныя сродкі, атрыманыя з рэспубліканскага суботніка, насуперак заяве Лукашэнкі, прыходзіцца толькі 30 тысяч. Большую частку сумы — крыху менш за 640 тысяч рублёў — ахвяравалі фізічныя асобы, каля 565 тысяч пералічылі спонсары.

Ільвіную долю сродкаў — больш за мільён рублёў — выдаткавалі на будаўніча-мантажныя работы, крыху менш за 200 тысяч сышло на праектныя і навукова-даследчыя мэты.

На сёння, як паведамляе сайт Нацыянальнага санктуарыя, на рэстаўрацыю ўдалося сабраць 1 млн 422 тыс 432 рублі. Збор ахвяраванняў яшчэ працягваецца.

Што паспелі выканаць?

Ужо ў пачатку кастрычніка 2021 года Будслаўскую базіліку цалкам накрылі часовым дахам з ацынкаванага прафіляванага насцілу, папярэдне ўсталяваўшы кроквенную сістэму.

Па словах пробашча парафіі ў Будславе ксяндза Дзмітрыя Дубовіка, зрабіць капітальны новы дах з медзі адразу не ўдалося — не хапала часу і сродкаў. Для дарагога меднага даху спатрэбіцца таксама драўляная лачанне, і ўжо на яе будуць насцілацца чарнавы дах і медзь. Ва ўсіх работах па аднаўленні касцёла актыўна ўдзельнічаюць валанцёры.

Акрамя таго, адразу пасля леташняга Будслаўскага фэсту, пакуль ішлі работы па аднаўленні даху касцёла, вырашылі зрабіць рэстаўрацыю цудатворнага абраза Панны Марыі. Работы выканалі ў поўнай меры: аднавілі як жывапіс, так і ўсе металічныя і драўляныя дэталі. У апошні раз рэстаўрацыя праводзілася яшчэ ў пачатку 1990-х. Цяпер абраз зноў знаходзіцца ў касцёле.

Ужо 31 снежня, праз 7 месяцаў пасля пажару, Будслаўскі касцёл зноў адкрыўся для вернікаў — там прайшла імша з нагоды заканчэння года, яе правялі ўнутры касцёла.

Што яшчэ засталося зрабіць?

Планы па рэстаўрацыі касцёла распісаныя на 11 гадоў — толькі ў 2033 годзе запланавана заканчэнне аднаўлення інтэр'ераў.

Яшчэ ў канцы студзеня Нацыянальны санктуарый паведаміў у Instagram, што першапачатковая задача — завяршыць умацаванне купалу, а пры наяўнасці сродкаў — аднавіць купальны жывапіс.

Рэстаўрацыя купалу ўжо пачалася 10 траўня і працягнецца да 3 чэрвеня, увесь гэты час храм будзе зачынены для наведванняў. Як кажуць у касцёле, працы могуць трохі зацягнуцца, аднак да Будслаўскага фэсту, які традыцыйна адбудзецца ў пачатку ліпеня, абяцаюць дакладна ўправіцца.

Таксама ў гэтым годзе працягнуцца комплекс навукова-даследчых работ і маніторынг стану канструкцый, праектныя працы.

Планы на наступныя гады — умацаванне падмуркаў. У сценах і скляпеннях поўна расколін, таму іх таксама будуць умацоўваць. Часовае пакрыццё даху дэмантуюць і да 2024 года зробяць пастаянны дах.

Найбольш працяглы працэс — рэстаўрацыя інтэр'ераў, якая запланавана на 2024-2033 гадоў: работы могуць праводзіцца толькі з траўня па верасень, да таго ж з-за доўгага высыхання сцен гэты працэс няхуткі.

Адкрытым пакуль застаецца пытанне аб рэстаўрацыі органа.