Пяць гадоў без герояў. Якія ўзнагароды і званні даўно не ўручаліся ў Беларусі?

Нават падлетак можа атрымаць у Беларусі медаль — гэта не рэдкасць. Аднак некаторыя нашы ўзнагароды і званні альбо ўручаліся вельмі рэдка, альбо гэта не адбывалася ніколі.

У Беларусі існуе вельмі разгалінаваная, але ў той жа час дыферэнцыраваная сістэма дзяржаўных узнагарод, званняў і прэмій. Самыя галоўныя з іх прысуджае сам прэзідэнт альбо гэта робіцца па яго даручэнні.
Як высвятляецца, некаторыя ўзнагароды і званні ў Беларусі вельмі доўга шукаюць сваіх герояў.

Ордэн Працоўнай Славы

Гэты ордэн, які перайшоў да нас з ўзнагародны сістэмы СССР, быў заснаваны беларускім парламентам у 2015 годзе. Але ў адрозненне ад савецкага наш ордэн Працоўнай Славы не мае ступеняў.
Узнагароду робяць са срэбра з пазалотай. І хоць цэлую партыю вырабілі яшчэ некалькі гадоў таму, ордэн Працоўнай Славы да гэтага часу ніхто не атрымаў. Няўжо дрэнна працуем?
На гэтую ўзнагароду маюць права разлічваць грамадзяне Беларусі за асаблівыя дасягненні ў розных сферах эканомікі, выдатныя заслугі ў галіне культуры, медыцыны, навукова-даследчай дзейнасці і іншых галінах, за самаадданую высокапрадукцыйную працу.
У сваёй сферы трэба прапрацаваць шмат гадоў — такая ўмова.
Акрамя таго, гэты ордэн могуць даць за асаблівыя заслугі ў галіне дзяржаўнай і грамадскай дзейнасці, ва ўмацаванні законнасці, правапарадку і абароназдольнасці краіны.
Кавалеры ордэна Працоўнай Славы павінны насіць яго на левай грудзі, размяшчаючы гэтую ўзнагароду пасля ордэна Воінскай Славы — вышэйшай ваеннай узнагароды Беларусі, калі яна ў іх маецца.
Як бачна, воінскія ўшанаванні ў нашай міралюбнай краіне стаяць на першым месцы, а працоўныя — на другім.
Сам ордэн ўпрыгожваюць сімвалы працы людзей, занятых на транспарце, у будаўніцтве, машынабудаванні, навуцы. Пры гэтым сімвал навукі — ядро ​​атама — намаляваны над самалётам, новабудоўляй з кранам і кар'ерным самазвалам БелАЗ.
Магчыма, першыя ўзнагароджаныя ордэнам Працоўнай Славы з'явяцца пасля таго, як у краіне пачне працаваць атамная станцыя. Пуск першага рэактара БелАЭС запланаваны на пачатак 2020 года.

Ордэн Воінскай Славы

Гэтую ўзнагароду нумар адзін для беларускіх ваеннаслужачых заснаваў ў 1995 годзе Вярхоўны Савет.
Наш парламент пастанавіў ўручаць яе за выключныя заслугі ў кіраванні войскамі, умацаванні баявой садружнасці з замежнымі дзяржавамі, за адвагу і самаадданасць.
Адзіным кавалерам за ўвесь час стаў Леанід Мальцаў — міністр абароны, генерал-палкоўнік.
Лукашэнка ўзнагародзіў яго ордэнам Вайсковай Славы ў снежні 2008-га з немудрагелістай кароткай фармулёўкай «за ўзорнае выкананне службовых абавязкаў».
Роўна праз год прэзідэнт вызваліць Мальцава ад пасады.

Герой Беларусі

Герой Беларусі — вышэйшая ўзнагарода нашай краіны. Прысвойвае гэтае званне сам прэзідэнт за выключныя заслугі перад дзяржавай і грамадствам, звязаныя з подзвігам, які здзейснены ў імя свабоды, незалежнасці і росквіту Беларусі.
Званне ўведзена ў 1995 годзе — з тых часоў яго атрымалі 11 чалавек.
Чатыры чалавекі атрымалі Героя Беларусі за тры месяцы да прэзідэнцкіх выбараў 2001 года, яшчэ пяцёра — за некалькі тыдняў да прэзідэнцкіх выбараў 2006 года.
Апошнім чалавекам, які атрымаў зорку Героя Беларусі, стала біятланістка, чатырохкратная алімпійская чэмпіёнка Дар'я Домрачава.

Гэта высокае званне прэзідэнт прысвоіў ёй ў 2014 годзе за заваёву трох залатых медалёў на зімовых Алімпійскіх гульнях у Сочы.
Зараз Домрачава рыхтуе жаночую зборную Кітая да Алімпійскіх гульняў, якія пройдуць у Паднябеснай ў 2022 годзе. Беларусы таксама будуць у іх удзельнічаць. Стаць трэнерам чужой каманды і з'ехаць з краіны Герою Беларусі дазволіў кіраўнік дзяржавы.
Пасля Домрачавай ўзнагароду «Герой Беларусі» не ўручалі ўжо пяць гадоў. Магчыма, імёны новых герояў па традыцыі назавуць перад чарговымі прэзідэнцкімі выбарамі, якія запланаваны на жнівень 2020 года.

«Народны паэт Беларусі» і «Народны пiсьменнiк Беларусi»

Гэтыя ганаровыя званні прысуджаюцца нашым творцам за асаблівыя заслугі ў развіцці паэзіі ці прозы, стварэнне высокамастацкіх твораў, якія ўнеслі выдатны ўклад у айчынную літаратуру і атрымалі шырокае грамадскае прызнанне.
Ёсць адна агульная ўмова: званне прысвойваецца чалавеку не раней, чым праз 5 гадоў пасля таго, як ён стаў заслужаным дзеячам культуры Рэспублікі Беларусь. Але перш ён павінен яшчэ не менш за 15 гадоў адпрацаваць на ніве гэтай самай роднай культуры.
Першапачаткова абодва ганаровых звання прысвойваў Вярхоўны Савет БССР, потым гэта стаў рабіць Вярхоўны Савет Беларусі. З 1994 года літаратар можа стаць народным паэтам ці пісьменьнікам Беларусі толькі па рашэнні прэзідэнта.
Між тым новых народных паэтаў і пісьменнікаў у Беларусі няма ўжо больш за 20 гадоў — мабыць, годных не могуць знайсці нават у «афіцыйным» Саюзе пісьменнікаў Беларусі.

Апошні раз званне «Народны паэт Беларусі» было прысвоена ў 1992 годзе — яго далі тады Рыгору Барадуліну. Тады як званне «Народны пiсьменнiк Беларусi» атрымаў ў 1995 годзе Іван Навуменка — іншых узнагароджаных з тых часоў не было.
Атрымліваецца, Лукашэнка, які ў 2012 годзе ў сваім пасланні беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу параўнаў мастацкую кнігу з абразом, скарыстаўся сваім правам ўсяго адзін раз.
Само званне не дае літаратару неймаверных ільгот і ня робіць яго багатыром. Так, за званне «Народны паэт Беларусі» Рыгор Барадулін, які памёр у 2015 годзе, атрымліваў даплату да пенсіі ў памеры 12 даляраў.

«Заслужаны рацыяналізатар Рэспублікі Беларусь»

Гэтае званне таксама прысвойваецца па распараджэнні прэзідэнта.
Яно належыць аўтарам рацыяналізатарскіх прапаноў, укараненне якіх ўнесла значны ўклад ва ўдасканаленне вытворчасці, павышэнне прадукцыйнасцi працы, паляпшэнне якасці прадукцыі, умоў працы і тэхнікі бяспекі і гэтак далей.
Як і ў выпадку з уручэннем ордэна Працоўнай Славы, грамадзянін павінен шмат гадоў займацца рацыяналізатарскай дзейнасцю, перш чым зможа атрымаць гэты ганаровы статус.
Паколькі прысваенне звання «Заслужаны рацыяналізатар Рэспублікі Беларусь» афармляецца ўказам прэзідэнта, то па нарматыўна-прававой базе можна высветліць, хто атрымаў яго пазней за ўсіх.
Як высвятляецца, апошні раз званне прысвойвалася 16 гадоў таму.
Згодна з указам прэзідэнта № 417 ад 24 верасня 2003 года яго атрымаў Мікалай Савасцееў.

На рахунку гэтага чалавека, які ўсё жыццё прапрацаваў у лакаматыўным дэпо Гомеля, дзе пачынаў качагарам паравоза, — 270 рацыяналізатарскіх прапаноў.
За вялікі асабісты ўклад у развіццё тэхнікі Мікалай Савасцееў яшчэ ў часы СССР атрымаў званне «Лепшы рацыяналізатар чыгуначнага транспарту».
Паведамленні аб узнагароджаннях рэгулярна праходзяць у навінах. З-за гэтага складваецца ўражанне, што ўсе ўзнагароды і званні ў краіне прысуджаюцца пастаянна. Як бачна, гэта не зусім так.
Да таго ж поўныя афіцыйныя спісы узнагароджаных беларусаў адсутнічаюць у адкрытым доступе. Узнікаюць пытанні: хто яны, нашы героі, і чаму іх так мала?
Паводле naviny.by