Пешшу ў Еўрасаюз цяпер з Беларусі не патрапіш
Мінск увёў часовую забарону на пешаходны пераход дзяржмяжы з суседнімі краінамі Еўрасаюза.
Рашэнне беларускіх уладаў аб часовым спыненні пешаходнага руху на ўсіх 10 аўтамабільных пунктах пропуску на межах з Латвіяй, Літвой і Польшчай уступае ў сілу з 1 кастрычніка. Рух адновіцца пасля стварэння неабходнай інфраструктуры для пешаходаў: асобных калідораў, тэрміналаў мытнага і памежнага афармлення. Большасць беларусаў, якім даводзілася перасякаць мяжу пешшу, канстатуюць, што цяперашняя сітуацыя на пагранпераходах сапраўды небяспечная: машыны і людзі фактычна перасоўваюцца па адной дарозе. Тым не менш многія абураныя прынятым рашэннем.
Ці парушаная Канстытуцыя?
Вядомы беларускі блогер Яўген Ліпковіч упэўнены, што закрыццё пешаходнага пераходу на мяжы парушае яго права, гарантаванае канстытуцыяй, аб бесперашкодным ўездзе і выездзе з краіны.
Юрыст Гары Паганяйла з такой ацэнкай не згодны: "Права перасякаць мяжу застаецца, а мера — часовая, прадыктавана інтарэсамі пагранслужбаў, адказных за бяспечны транзіт". Экс-суддзя канстытуцыйнага суда Міхаіл Пастухоў расцаніў забарону на пешы пераход мяжы як "неабгрунтаванае абмежаванне".
Многія беларусы, адзначае палітычны аглядальнік Раман Якаўлеўскі, даўно чакаюць ратыфікацыі пагаднення аб малым памежным руху, але дачакаліся поўнай забароны на пераход мяжы пешшу. Якаўлеўскага самому даводзілася пераходзіць мяжу такім чынам у сітуацыі, калі аўтамабільная чарга была відавочна гадзін на пяць.
Каму цяпер нязручна?
З літоўскага боку да мяжы і назад да віленскага вакзалу ўжо даўно ходзяць маршруткі, і праблемы дабрацца да горада, заплаціўшы крыху больш за два еўра, няма, адзначае Валянцін Лопан, дырэктар маркетынгавай і PR кампаніі "Агенцтва дзелавых сувязяў". Сярод нязручнасцяў, звязаных з забаронай, ён называе нявызначанасць з часам яе адмены і павелічэнне чэргаў аўтатранспарту.
Працэдура перасячэння мяжы на машыне ў лепшым выпадку (што бывае рэдка) займае не менш за гадзіну і прадугледжвае выплату 30 еўра за аўтастрахоўку. Як распавёў гарадзенец Андрэй Мялешка, для яго землякоў паход па пакупкі ў Літву і Польшчу — будзённае справа.
Жонка Мялешкі цяпер у дэкрэтным адпачынку, і на адных толькі памперсах і дзіцячым харчаванні для дачкі атрымліваецца салідная эканомія. Па словах гарадзенца, у Польшчы ўсё гэта каштуе ў два-два з паловай разы танней. А калі патраціцца на аўтастрахоўку або квіткі на транспарт, пакупкі становяцца менш выгоднымі.
Нелегальны бізнэс часткова перакрылі раней
Мяжу сваім ходам больш за ўсё перасякаюць жыхары памежных тэрыторый. Прычым некаторыя крамы і гандлёвыя цэнтры на літоўскім і польскім баку часта размешчаныя бліжэй, чым на беларускім. Ды і асартымент тавараў і кошты ў суседзяў больш прывабныя.
Што тычыцца нелегальнага бізнэсу, то часткова, па словах Андрэя Мялешкі, яго ўжо перакрылі. За кантрабандныя цыгарэты або алкаголь накладаюць штрафы ад 250 да 500 еўра. Ці скароціцца чаўнакамі тавараў з суседніх краін ЕС у Беларусь з увядзеннем забароны на пешы пераход мяжы, пакуль незразумела.
Больш за ўсё забарона на пешы пераход ударыць па маламаёмасным беларусам, якія зарабляюць невялікія грошы на продажы бяспошлінна увезеных тавараў і прадуктаў, тлумачыць Віктар Марчук, галоўны рэдактар "Брэсцкай газеты".
Паміж бяспекай і малой выгадай
У Літве якасны алкаголь танней, чым у Беларусі, у Польшчы — адзенне і бытавая тэхніка, распавядае Андрэй Мялешка. Напрыклад, у памежнай польскай Кузніцы чатыры вялікіх супермаркеты, дзе як мінімум удвая ніжэйшыя за беларускія цэны на тэлевізары, кампутары, мікрахвалёўкі, зімовыя шыны для аўтамабіляў, пральны парашок, сыр і рыбу. У Друскінінкай многія гарадзенцы адпраўляліся дзеля наведвання аквапарку, а хтосьці проста перасякаў мяжу, каб купіць алкаголь у крамах бяспошліннага гандлю.
Цяпер пешыя памежныя пераход сапраўды абсталяваныя дрэнна, ды і машыну, пад'ехаўшы да мяжы, пакінуць пад наглядам няма дзе, прызнае Андрэй Мялешка. Між тым многія з тых, хто пераходзіць мяжу пешшу, гатовыя заплюшчыць вочы на пэўныя праблемы з бяспекай, калі гэта захавае магчымасці атрымання невялікага прыбытку.
За восем месяцаў гэтага года Дзяржаўны памежны камітэт Беларусі зарэгістраваў 2,2 мільёна пешых пераходаў мяжы. На такія лічбы 10–15 гадоў таму пры абсталяванні памежных пераходаў ніхто
не разлічваў. У Брузгах, напрыклад, паток павялічыўся ў 8 разоў, праз некаторыя пункты пропуску ў дзень праходзяць да 2 тысяч чалавек.