Прыгонніцтва і дармавая сіла. На выпускнікоў Канстытуцыя не распаўсюджваецца
Сацыяльна ўразлівыя слаі насельніцтва ў Беларусі — самыя неабароненыя, прычым у літаральным сэнсе слова. Напрыклад, з моладдзю дзяржава робіць што захоча — адразае магчымасць свабоднага выбару працы і месца пражывання ў першыя гады пасля заканчэння ВНУ.
Беларусь застаецца адзінай краінай у Еўропе, дзе ўсё яшчэ існуе прымусовае працаўладкаванне маладых спецыялістаў у масавым парадку. Гэтая практыка захавалася з савецкіх часоў, прычым з 2000-х яна стала больш жорсткай.
Многія беларускія выпускнікі аказваюцца ў ролі прыгонных і вымушаныя працаваць літаральна за ложка-месца і ежу. Пры гэтым практыка размеркавання відавочна супярэчыць асноўнаму закону краіны і здароваму сэнсу, піша «Салідарнасць».
У артыкуле 30 Канстытуцыі гаворыцца: «Грамадзяне Рэспублікі Беларусь маюць права свабодна перасоўвацца і выбіраць месца жыхарства».
У артыкуле 41 адзначаецца, што грамадзянам гарантуецца «права на выбар прафесіі, роду заняткаў і працы», а «прымусовая праца забараняецца». Так, выпускнікі нібыта могуць самастойна знайсці працоўнае месца для размеркавання і прынесці заяўку ад працадаўцы, але камісія можа яе лёгка адхіліць.
Глядзіце таксама
У артыкуле 49 гаворыцца: «Кожны можа на конкурснай аснове бясплатна атрымаць адпаведную адукацыю ў дзяржаўных навучальных установах». Але калі за атрыманне адукацыі трэба адпрацаваць, то якая ж яна бясплатная?
Чыноўнікі любяць паўтараць: калі маладыя людзі вучыліся за «бюджэтныя грошы», то дзяржава мае права патрабаваць ад іх аддачы. Але і гэта маніпуляцыя. Па факце беларускія сем'і плацяць двойчы: спачатку іх падаткі ідуць на адукацыю, а потым улады адпраўляюць моладзь па размеркаванні.
Чыноўнікі любяць гаварыць, што размеркаванне — гэта «гарантыя першага працоўнага месца», але забываюць удакладніць, якой якасці. Маладыя людзі часта аказваюцца ў глыбінцы на прадпрыемствах і ў арганізацыях, куды ніхто не хоча працаўладкоўвацца. Выпускнікам не прапаноўваюць добра аплачваемыя або прэстыжныя вакансіі.
Пазбаўляюць матывацыі адначасова і маладых, яшчэ нядаўна амбіцыйных людзей, і іх працадаўцаў: першыя робяць выгляд, што працуюць (звольніць іх нельга), другія — што плацяць, не думаючы пра павышэнне прывабнасці працоўных месцаў.
Тое, што сістэма размеркавання з'яўляецца здзекам, відавочна ўсім вакол, але толькі не беларускім уладам. Рушыць услед за іх прыкладам адмаўляюцца нават у пуцінскай Расіі. Летась там завярнулі законапраект аб абавязковым размеркаванні выпускнікоў.
Прагучалі аргументы: парушэнне правоў маладых людзей, неадпаведнасць сучасным эканамічным рэаліям, наяўнасць дастатковага механізму ў выглядзе мэтавага навучання (па мэтавым накіраванні ад прадпрыемстваў, нагадаем, навучаюць і ў Беларусі).
Глядзіце таксама
Замест таго, каб адмовіцца ад заганнай практыкі, якая толькі затыкае дзіркі, але ніяк не спрыяе павышэнню эфектыўнасці эканомікі, беларускія ўлады ідуць на яе ўзмацненне.
Летась міністр адукацыі Андрэй Іванец выступіў за ўвядзенне размеркавання для «платнікаў» і значнае павышэнне сумы кампенсацыі за неадпрацоўку па размеркаванні, а Аляксандр Лукашэнка публічна выступіў за павелічэнне тэрміну адпрацоўкі:
— Што такое два гады? Гэта, лічыце, мы яго навучалі ў ВНУ і яшчэ праз настаўніцтва, праз прыдбаны досвед два гады навучаем на працы.
Магчыма, гэтыя ідэі яшчэ рэалізуюць, а што ўжо зроблена — падрыхтаваны новыя заканадаўчыя папраўкі, згодна з якімі пазбегнуць размеркавання стане яшчэ больш складана.
Беларускія ўлады займаюцца чым заўгодна, толькі не прадастаўленнем моладзі магчымасцей для самарэалізацыі.