У Беларусі верагодны новы палітычны крызіс

Да такой высновы прыйшлі аналітыкі Цэнтра стратэгічных і знешнепалітычных даследаванняў.

Паўтарэнне палітычнага крызісу лютым-сакавіку 2017 года ў Беларусі з'яўляецца «ў высокай ступені верагоднай падзеяй». Да такой высновы прыйшлі эксперты Цэнтра стратэгічных і знешнепалітычных даследаванняў у дакладзе «Палітычны крызіс лютым-сакавіку 2017 года ў Беларусі. Змест, наступствы і ўрокі», які апублікаваны на сайце цэнтра.
На думку аўтараў дакладу Арсенія Сівіцкага і Юрыя Царыка, магчымасць паўтарэння крызісу «выклікае асаблівую занепакоенасць з прычыны наяўных міжнародных тэндэнцый і маючых адбыцца падзей, якія маюць або могуць мець шырокі палітычны рэзананс».
Да іх ліку яны адносяць ўвядзенне новых санкцый ЗША супраць Расіі і паглыбленне канфрантацыі Расіі і Захаду, правядзенне вучэнняў «Захад-2017», выбарчых кампаній (і магчымага рэферэндуму) у Беларусі і прэзідэнцкіх выбараў у Расіі.
«Насуперак шматкроць выказанай на міжнародным узроўні заклапочанасці з нагоды вучэнняў «Захад-2017», галоўную пагрозу стабільнасці ў дадзеным кантэксце уяўляе не сам факт правядзення вучэнняў і часовага прысутнасці расійскіх войскаў на тэрыторыі Беларусі, а здольнасць Беларусі супрацьстаяць спробам сацыяльна-палітычнай дэстабілізацыі і змены рэжыму», — гаворыцца ў дакладзе.
Яго аўтары лічаць, што «яна неабходна прыняць меры, накіраваныя на зніжэнне верагоднасці рэалізацыі негатыўнага сцэнара развіцця падзей», а таксама прапануюць 21 рэкамендацыю.
Так, прапануецца правесці «ўсебаковае ўнутранае расследаванне падзей лютым-сакавіку 2017 года, уключаючы пытанні якасці разведвальнай інфармацыі і сацыялагічных службаў аб пратэстах, паходжання і распаўсюджвання недакладнай інфармацыі (узятай з расійскіх крыніц) аб падрыхтоўцы масавых беспарадкаў». Пры гэтым частка расследавання, на думку аўтараў, мэтазгодна правесці або абмеркаваць у адкрытым выглядзе, напрыклад у форме парламенцкага расследавання альбо парламенцкіх слуханняў.
У мэтах інфармацыйнага і аналітычнага забеспячэння прыняцця рашэнняў прапануецца: забяспечыць збалансаванасць інфармацыйных патокаў; выключыць верагоднасць прыняцця рашэнняў на аснове інфармацыі з адной крыніцы і на аснове неправеранай інфармацыі; узмацніць ролю Адміністрацыі прэзідэнта і Службы бяспекі прэзідэнта ў інфармацыйна-аналітычным забеспячэнні прыняцця рашэнняў; тэрмінова змяніць парадак інфармавання кіраўніка дзяржавы аб бягучых падзеях; забяспечыць палітычную (а не рэпрэсіўную) логіку пры прыняцці рашэнняў, якія закранаюць значная колькасць грамадзян і здольныя паўплываць на ўзровень даверу насельніцтва дзяржаўным інстытутам.
У раздзеле «Інфармацыйная палітыка» прапануецца: забяспечыць рэалізацыю адзінай палітычнай лініі ў інфармацыйнай палітыцы дзяржавы, якая ўвасабляе абвешчаную ўладамі палітыку нацыянальнага адзінства; адмовіцца ад канфрантацыйных падыходаў, якія ўзмацняюць існыя і ствараюць новыя лініі падзелу ў беларускім грамадстве; узмацніць каардынуючую ролю прэс-службы і прэс-сакратара прэзідэнта ў забеспячэнні правядзення цэласнай інфармацыйнай палітыкі дзяржавы ў мэтах забеспячэння нацыянальнага адзінства; выключыць практыку прамога ўздзеяння спецслужбаў на працу дзяржаўных СМІ, уключаючы перадачу для абавязковага асвятлення «гарачых» матэрыялаў; спыніць практыку «анансавання вінаватасці» фігурантаў крымінальных спраў супрацоўнікамі спецслужбаў, праваахоўных органаў праз дзяржаўныя СМІ як па справах з палітычным гучаннем, так і па іншых справах (напрыклад, карупцыйнага характару).
Праваахоўным структурам даюцца наступныя рэкамендацыі: іх праца павінна быць вызвалена ад ідэалагічных спраў, якія падрываюць іх эфектыўнасць і спрыяльных выпрацоўцы ілжывых адзнак; неабходна павысіць кваліфікацыю супрацоўнікаў праваахоўных органаў і спецслужбаў з апорай на перадавы міжнародны вопыт, перш за ўсё Кітая, ЗША, Вялікабрытаніі, Германіі; выключыць практыку ананімных дзеянняў супрацоўнікаў праваахоўных органаў і спецслужбаў у дачыненні да асоб, якія не ўяўляюць грамадскай небяспекі (такіх як мірныя ўдзельнікі масавых мерапрыемстваў); забяспечыць поўную празрыстасць хады расследавання і магчымага судовага разбору па справе «Белага легіёну».
У раздзеле «агульнапалітычная пытанні» прапануецца выключыць любыя дзеянні любых дзяржаўных суб'ектаў, накіраваныя на «ўбудаванне» Рэспублікі Беларусь у чужую яе нацыянальным інтарэсам логіку паводзінаў і інтэрпрэтацыю падзей.
Акрамя таго, лічаць аўтары дакладу, «улічваючы рост нестабільнасці ў палітычнай сістэме Расійскай Федэрацыі, неабходна захоўваць поўную гатоўнасць да нейтралізацыі спробаў ціску ці здзяйснення аднабаковых агрэсіўных дзеянняў з боку Расіі ў дачыненні да Рэспублікі Беларусь на працягу ўсяго 2017 года».
Міжнароднай супольнасці прапануецца ацаніць тое, што Беларусь захавала сваю прыхільнасць пазіцыі донара рэгіянальнай стабільнасці і бяспекі; краінам НАТА і самому блоку — надаць увагу выпрацоўцы і рэалізацыі мер умацавання даверу; Еўрапейскаму саюзу — распачаць спробу перафармулявання мэтаў і задач сваёй палітыкі ў дачыненьні да Беларусі ў тэрмінах канкрэтных практычных вынікаў з улікам геапалітычнага фактару; у рамках новага падыходу ЕС да выбудоўвання адносін з Рэспублікай Беларусь рэалізаваць ініцыятыву па стварэнні фонду падтрымкі грамадзянскай супольнасці, у рамках якога рашэнні па падтрымцы прымаліся б адкрыта і празрыста незалежнай у сваіх дзеяннях камісіяй, у ўваходзячых прадстаўнікоў як ЕС, так і Беларусі (дзяржаўных органаў і грамадзянскай грамадства).
Акрамя таго, няўрадавым структурам прапануецца арганізаваць працу па ўмацаванні даверу і забеспячэнні празрыстасці. У прыватнасці, такая праца на першым этапе павінна меркаваць даследаванне афіцыйнай версіі беларускага боку ў ходзе крызісу лютым-сакавіку 2017 года і выяўленне якіх-небудзь фактаў, якія сведчаць аб абгрунтаванасці дадзенай версіі. Падобнае даследаванне, на думку аўтараў дакладу, павінна таксама ўключаць вывучэнне іншых, якія выходзяць за рамкі беларускай афіцыйнай версіі, фактаў ўцягнутасці тых ці іншых асоб або структур.
У лютым-сакавіку 2017 года ў розных гарадах Беларусі прайшлі стыхійныя пратэсты супраць сацыяльна-эканамічнай палітыкі ўладаў, у прыватнасці супраць дэкрэта № 3 «аб дармаедстве», росту беспрацоўя, нізкіх заробкаў.
21 сакавіка Аляксандр Лукашэнка заявіў пра «баявікоў, якія рыхтуюць правакацыю са зброяй». Пасля гэтага КДБ распачаў крымінальную справу па факце навучання і падрыхтоўкі да ўдзелу ў масавых беспарадках, у рамках якога было затрымана больш за 30 чалавек — былыя актывісты спартыўна-патрыятычнага клуба «Белы легіён» (арганізацыя спыніла сваю дзейнасць больш за 15 гадоў таму), афіцыйна зарэгістраванага клуба «Патрыёт» і не зарэгістраванага ў Беларусі «Маладога фронту».
Акрамя таго, сілавікі, баючыся актыўнасці людзей у Дзень Волі, 25 і 26 сакавіка затрымалі сотні людзей на вуліцах Мінска і шэрагу іншых гарадоў. Да канца чэрвеня для нармалізацыі стасункаў з Захадам, напярэдадні правядзення ў Мінску сесіі Парламенцкай асамблеі АБСЕ, усе затрыманыя па справе «Белага легіёну» былі адпушчаныя з СІЗА.
Паводле naviny.by