«У двары КДБ пачалі здзіраць джынсы». Што казалі ў апошнім слове па справе аб лазерных указках

Суд Маскоўскага раёна Мінска падышоў да фінішнай рысы па справе аб лазерных указках — абвінавачаныя выступілі з апошнім словам. Усе, акрамя Дзмітрыя Канапелькі. Калі дырэктар «Тэхнакратыі» прасіў суд прыкласці яго яшчэ не зачытаную прамову да матэрыялаў справы, суддзя Святлана Бандарэнка нечакана абвясціла перапынак да 4 чэрвеня. Не выключана, што ў гэты дзень разам з апошнім словам Канапелькі прагучыць прысуд, піша dev.by.

Разам з Канапелькам у масавых беспарадках абвінавачваюцца Ігар Ярмолаў, Мікалай Сасеў, Улад Карэцкі. Увечары 9 жніўня 2020 года маладыя людзі выйшлі ў горад — сёння іх абвінавачваюць падрыхтоўцы да масавых беспарадкаў, якія суправаджаліся «здзяйсненнем гвалту над асобай, пагромамі, падпаламі, знішчэннем маёмасці, узброеным супрацівам прадстаўнікам улады». Дзяржабвінаваўца па справе Раман Бізюк запытаў па 5 гадоў калоніі ўзмоцненага рэжыму кожнаму.

«Для надання большага эфекту»

28 траўня Ігар Ягораў прааналізаваў абвінавачванне, каб пераканаць суд: ніводзін з іх не вінаваты. Мы выбралі асноўнае.

1. Чацвёрку абвінавачваюць у следаванні «публічным заклікам да ўдзелу ў загадзя спланаваных масавых беспарадках у Беларусі і Мінску, апублікаваных і размешчаных у сетцы Інтэрнэт на розных інтэрнэт-рэсурсах».

Пазіцыя Ярмолава: у справе няма ні прыкладаў, ні доказаў такіх дзеянняў. Планаванне масавых беспарадкаў не даказана, саміх масавых беспарадкаў (дзеянняў з падпаламі, пагромамі, узброеным супрацівам улады, гвалтам) у Мінску не зафіксавана.

— Ніводзін са сведкаў не казаў, што бачыў у сетцы Інтэрнэт нейкія заклікі да ўдзелу ў масавых беспарадках. Не казаў, што я ці абвінавачаныя ведалі, што плануюцца масавыя беспарадкі.

2. Фраза з абвінавачвання «з мэтай публічнага выказвання незаконнымі спосабамі сваіх грамадска-палітычных поглядаў і пратэсту, ідэйна-дэструктыўнай дзейнасці, накіраванай у тым ліку на абвастрэнне напружанасці ў грамадстве, учыненай па матывах палітычнай і ідэалагічнай варожасці».

Пазіцыя Ярмолава: палітычнай і ідэалагічнай варожасці ён ні да каго не адчувае, дэструктыўную дзейнасць не вёў, доказаў гэтаму ў справе не сабрана.

— Я не думаў ні аб якім сілавым супрацьстаянні людзям са зброяй. І такога супрацьстаяння не было ва ўсе дні і ва ўсіх месцах горада, дзе я быў. Я асабіста ні разу не бачыў, каб бяззбройныя пратэстоўцы ўступалі ў сутыкненне з людзьмі з іншага боку або рабілі нейкія гвалтоўныя дзеянні.

3. Усе чацвёра абвінавачваюцца ў сумесных дзеяннях, узгоднена, групай асобаў, па папярэдняй змове.

Адзіным сумесным і ўзгодненым дзеяннем Ярмолаў назваў наведванне мірных пратэстных мерапрыемстваў. Усе акцыі былі спантанымі, загадзя не планаваліся. Маладыя людзі ездзілі па горадзе і выходзілі там, дзе сходы людзей здаваліся ім бяспечнымі. Кожны рабіў тое, што хацеў — проста хадзіў, размаўляў з людзьмі. Тое, што Сасеў і Карэцкі не былі знаёмыя з Канапелька да 9 жніўня, выключае і змову, і дзеянні групай асоб. аб лазерных указках, якія Ярмолаў прынёс у офіс ІТ-мэнэджара Сяргея Лаўрыненка па вул. Чэхава, 3, нікому з абвінавачаных вядома не было, такім чынам — не было і плана па іх раздачы пратэстоўцам.

4. Раздача ўказак і іх набыццё: з паказанняў каардынатара штаба Віктара Бабарыка Юрыя Васкрасенскага вынікае, што гэта адбывалася па ініцыятыве Ярмолава.

Пазіцыя Ярмолава: у паказаннях Васкрасенскага шмат супярэчнасцяў. Следчаму ён сказаў, што выканаў просьбу Ярмолава ў стане эмацыйнага ўзбуджэння. Пасля затрымання ў жніўні 2020 года пад відэазапіс, апублікаваны БЕЛТА, паведаміў: ён атрымаў грошы ад расійскага паліттэхнолага Дзмітрыя Балкунца з прапановай купіць указкі і свяціць імі ў вочы сілавікоў для абароны бяззбройных грамадзян.

Ярмолаў падкрэсліў: ён не мог прасіць грошай у Васкрасенскага, якога да гэтага бачыў некалькі разоў, асабліва такую вялікую суму — 30 тысяч расейскіх рублёў (эквівалент 1 тысячы беларускіх рублёў). Малазнаёмаму чалавеку такую суму проста так не перадаюць.

5. Усіх чацвярых абвінавачваюць у распрацоўцы тактыкі злачынных дзеянняў, пошуку саўдзельнікаў, пошуку «прылад злачынстваў» і іх раздачы пратэстоўцам.

Ярмолаў сцвярджае: у справе няма доказаў планавання злачынстваў. Час, каб раздаць указкі ў месцах збору людзей 11 жніўня, у абвінавачаных быў, аднак кожны паасобку прыняў рашэнне не рабіць гэтага, доказаў зваротнага няма.

6. З абвінавачвання: указкі, петарды, слясарныя малаткі і запальніцы Ярмолаў «ўтойліва перамясціў, захоўваючы пры сабе, і перавёз у KIA RIO ў месцы масавых беспарадкаў».

Версія Ярмолава: ніводзін са сведкаў не кажа, што абвінавачаныя нешта хавалі.

— Словы «ўтойліва перамясціў, захоўваючы пры сабе», выкарыстоўваюцца ў тэксце абвінавачвання для надання большага эфекту. Такое вызначэнне можна выкарыстоўваць аб усіх прадметах, якія чалавек носіць або возіць з сабой — мабільны тэлефон, кашалёк. А таксама для прадметаў, якія знаходзяцца ў заплечніку. Напрыклад: школьнік ўтойліва перамясціў, захоўваючы пры сабе, падручнік па геаграфіі і два сшыткі.

«Указаў ўздзейнічаць на мяне фізічна»

У процівагу абвінавачванні чацвёркі ў гвалце Ярмолаў распавёў пра тое, як супрацоўнікі праваахоўных органаў паводзілі сябе з ім пасля затрымання.

— Першы тыдзень пасля затрымання я правёў у шпіталі ( ... ) са зламанымі рэбрамі, пнеўматораксам і страсеннем мозгу. ( ... ) Аператыўныя супрацоўнікі задавалі пытанні і атрымлівалі задавальняючыя іх адказы. Сказалі, што цяпер засунуць мне дубінку проста ў ж... і там у двары КДБ пачалі гвалтоўна здзіраць з мяне джынсы.

Пасля вяртання са шпіталя кіраўнік аператыўнай групы ўсяго толькі пагражаў мне, што, калі я не раскажу тое, што мне загадаюць, мяне адправяць у такую зону, дзе, паводле яго слоў, мяне «будуць драць у азадак з раніцы да вечара». Яго падначалены крыху пазней казаў, што цыганы на этапе адбяруць маю кашулю, а на зоне мне кожны тыдзень будуць «зашываць ачко». І дадаткова паказаў ўздзейнічаць на мяне фізічна. Пасля гэтага я перастаў апранаць кашулю на сустрэчы.

Аналіз абвінавачвання і гаворкі дзяржабвінаваўцы Ігар Ярмолаў меў намер зрабіць у спрэчках, спадзеючыся, што суддзя Бандарэнка прадаставіць яму такую магчымасць. Тая адмовіла: на гэта ёсць адвакат. Таму выступ прыйшлося зрабіць у фармаце апошняга слова, якое Ярмолаў усё ж вылучыў асобна.

Ігар Ярмолаў: «Вырашаецца мой лёс»

— Тыя падзеі, якія я ўбачыў адразу пасля выбараў, здаліся зусім няправільнымі. Хацелася заступіцца за людзей, якіх збівалі, над якімі здзекваліся на вуліцы ўзброеныя людзі, але без гвалту ў адказ.

Мне, напрыклад, вельмі не падабаліся падзеі ўкраінскай рэвалюцыі ў Кіеве 2014 года. А вось ідэя з указкамі, якую прапанаваў Васкрасенскі, падалася прыдатнай. Гэта была магчымасць перашкодзіць забіць ці параніць мірных пратэстоўцаў, але пры гэтым зусім бясшкодная для іншага боку. (…)

Мне здаецца, што ва ўсіх удзельнікаў і гледачоў працэсу, а галоўнае, спадзяюся, у суда, склалася разуменне таго, што прад'яўленае абвінавачванне з'яўляецца цалкам неабгрунтаваным.

Прама тут, зараз вырашаецца мой лёс і лёс маіх сяброў. Але не толькі гэта. Тут вырашаецца лёс сумленнага імя, лёс справядлівага рашэння.

Я не зрабіў нічога такога, за што мяне можна было б адправіць на пяць гадоў у калонію. Я гэта разумею, і ўсе гэта разумеюць. Яшчэ я разумею, што не заўсёды мы можам прымаць тыя рашэнні, якія хочам. Але я дакладна ведаю, што нашмат больш карысці я прынясу сваёй краіне, не адбываючы пакаранне ў лагеры разам з забойцамі, наркаманамі і ашуканцамі, а застаючыся на волі.

Мікалай Сасеў: «Знаходзіцца ў жахлівым стане»

Коратка прааналізаваўшы абвінавачванне, Сасеў падкрэсліў: ён не прымае гвалту ва ўсіх яго формах, удзел у масавых беспарадках у планы не ўваходзіў. Нават 10 месяцаў пад вартай не змянілі яго характару.

— За гэты час я пабываў у двух СІЗА, і за такі працяглы прамежак часу ў мой адрас ні разу не паступіла заўваг з боку адміністрацыі або работнікаў устаноў. Я не ствараў канфліктаў і не ўдзельнічаў у іх, з усімі ўжываўся ў свеце, што прама вынікае з характарыстыкі, прадстаўленай суду.

«Значна цяжэй», чым яму самому, даводзіцца бабулі Сасева, якая выхавала яго пасля смерці маці. Саромеючыся, што пра асабістае даводзіцца гаварыць на вялікую аўдыторыю, Сасеў растлумачыў: бабуля вымушана клапаціцца пра яго брата, інваліда II групы — у яго цяжкая форма шызафрэніі. Пасля пералому сцягна жанчына ходзіць на мыліцах і толькі па кватэры. «У жудаснай сітуацыі знаходзіцца, а я не магу ёй дапамагчы», — распавёў абвінавачаны.

Сасеў прасіў суд не прызначаць пакарання, звязанага з пазбаўленнем волі.

Уладзіслаў Карэцкі ад апошняга слова адмовіўся, бо лічыць сваю невінаватасць цалкам даказанай. А Дзмітрый Канапелька паспеў толькі папрасіць прыкласці яго апошняе слова да справы — і суддзя тут жа абвясціла перапынак.

Наступнае паседжанне прызначанае на 4 чэрвеня.