«Улада знаходзіцца ў «спіралі адчаю». Чарговае інтэрв'ю Віктара Бабарыкі з-за кратаў

17 чэрвеня 2020 года Віктар Бабарыка даведаўся, што заблакаваны рахунак яго выбарчага штаба. У дачыненні да яго калегаў па «Белгазпрамбанку» ўжо ўзбуджана крымінальная справа. Але экс-банкір не з'язджае з краіны. Бабарыка заяўляе, што яго каманда і далей будзе збіраць подпісы за вылучэнне кандыдатам у прэзідэнты. На наступны дзень яго затрымаюць разам з сынам, распавядае TUT.BY.

Ужо год Віктар Бабарыка знаходзіцца ў СІЗА КДБ і не прызнае віну ні ў карупцыі, ні ў «адмыванні» грошай. Працэс па яго справе набліжаецца да завяршэння. Здаецца, ні ў кога няма ілюзій, што пакаранне будзе суровым. Але сам Віктар Дзмітрыевіч, як і год таму, стаіць на сваім: перамены ў Беларусі непазбежныя. Ён распавёў, чаму не спыніўся, нават калі забралі яго сына, што думае аб сустрэчы з Лукашэнкам у СІЗА і гатовы да таго, што трапіць у калонію.

Аб сваім намеры ісці ў прэзідэнты Віктар Бабарыка напісаў у сацсетках ў маі 2020-га. І хоць да гэтага ён быў фігурай досыць публічнай, часта даваў прэсе інтэрв'ю аб мецэнацтве і эканоміцы, для большасці яго рашэнне стала нечаканасцю. Бабарыка падтрымаў сярэдні клас, тыя, хто ці не цікавіліся палітыкай, ці паспелі расчаравацца і ва ўладзе, і ў апазіцыі.

Амаль у кожным інтэрв'ю і на сустрэчах падчас паездак па краіне ў Віктара Дзмітрыевіча пыталіся, ці разумее ён, што яго могуць пасадзіць, як гэта было з кандыдатамі ў прэзідэнты ў 2006 і 2010 гадах. «Чаму я павінен быць гатовы сесці за недасканалае злачынства?» — адказваў ён тады. Сёння экс-банкір прызнае, што немагчыма быць гатовым да такой неадэкватнай жорсткасці ўлады.

— Вядома, мы абмяркоўвалі ў сям'і і з камандай магчымыя наступствы майго рашэння, разглядалі сцэнары з арыштамі. Аднак ніхто не меркаваў, што ўлада настолькі слабая і спалохаецца свайго народа, што будзе абвешчаная вайна супраць грамадзян Беларусі. Бо любая жорсткасць — праява страху і слабасці. Моцны не бывае жорсткім. У той жа час патрабаванні зменаў у краіне, праяўленыя з такой сілай, яны захоўваюцца гэтакі доўгі час і выклікаюць гонар за нас усіх і ўпэўненасць у будучыні. Таму, адказаўшы сабе на пытанне «Навошта?», можна перажыць любое «як».

Як і іншыя палітвязні, Віктар Бабарыка кажа, што самае складанае ва ўмовах практычна поўнай інфармацыйнай ізаляцыі не адчаяцца і верыць у тых, хто застаўся на волі.

— У любым пачынанні важная не толькі хуткасць дасягнення выніку, але і незваротнасць пачатых працэсаў. Запуск «тэрмаядзернай» рэакцыі жадання змяніць сваё жыццё да лепшага ў многіх, хто застаўся «звонку», — вельмі неабходны момант для тых, хто знаходзіцца «ўнутры». Ва ўладзе сітуацыя зваротная. Яны знаходзяцца ў «спіралі адчаю». Чым даўжэй захоўваецца рух і жаданне людзей да пераменаў, тым мацней страх і неабходнасць рэпрэсій. А значыць, прыйдзе разуменне непазбежнасці адказваць за зробленае. Каб спыніць раскручванне гэтай спіралі, трэба растлумачыць усім: змены не прывядуць да помсты. Права на памылку і пакаянне, а значыць, прабачэнне і міласэрнасць, ёсць для кожнага.

Па словах Віктара Бабарыкі, лісты яму даходзяць рэдка. Але гэта важная падтрымка, падкрэслівае ён. Віктар Дзмітрыевіч успамінае, што тры дамы змаглі прарваць «інфармацыйную блакаду», даслаўшы 200 (!) лістоў і паштовак. Асабліва, кажа, прыемна атрымліваць паведамленні ад маладых, бо «у такія моманты адчуваеш сябе маладым і задорным».

Экс-банкіру прад'явілі абвінавачванне ў атрыманні хабараў і «адмывання» сродкаў, атрыманых злачынным шляхам. У адрозненне ад іншых фігурантаў «справы «Белгазпрамбанка», Бабарыка паслядоўна і настойліва заяўляе, што невінаваты. Ён не пайшоў на супрацоўніцтва са следствам, нягледзячы на тое, што за кратамі ўвесь гэты год застаецца яго сын Эдуард. Чаму?

— Вельмі няпростае выпрабаванне разумець, што твой сын — закладнік. Практычна ўсе даўнія сябры, блізкія людзі, як тыя, што ведаюць мяне даўно, так і тыя, што сталі мне такімі апошнім часам, таксама знаходзяцца за кратамі альбо прайшлі праз затрыманні і абмежаванні свабоды. Хай яны ў рознай ступені знаёмыя са мной, але практычна ніхто з іх не сказаў пра мяне дрэннага слова, не пайшоў на падман, каб палегчыць сваю долю. Яны вераць, што я не злачынец. Прызнаць віну ў злачынстве, якое я не здзяйсняў, — падмануць ўсіх гэтых людзей. Я пражыў жыццё і прама глядзеў людзям у вочы. Не ведаю, колькі і дзе мне засталося правесці астатнюю частку маім жыцці, але я не хачу хаваць вочы за сваёй здрадай. Асабліва перад сваімі дзецьмі.

У кастрычніку 2020-га адбылася сустрэча палітвязняў з Аляксандрам Лукашэнкам у СІЗА КДБ. Былі чаканні, што пасля гэтага візіту палітвязняў пачнуць выпускаць. І сапраўды, некалькі чалавек выйшлі на волю, але не асноўныя апаненты ўлады. Віктар Бабарыка кажа, што ніякіх надзей на вызваленне не меў:

— Адкрыццяў на гэтай сустрэчы не было, але вось пацверджанне некаторых ісцін дакладна атрымаў. Умоўна неабмежаваныя магчымасці або абсалютная ўлада не вартыя таго, каб жыць нікому не верачы і нікога не кахаючы. Быць фантазійна ўсемагутным ізгоем — трагедыя. Але заўсёды ёсць шанец нешта змяніць.

Чаканне пераменаў моцна зацягнулася. Але Віктар Дзмітрыевіч па-ранейшаму лічыць, што спробы змяніць сітуацыю ў краіне былі недарэмнымі і што перамены непазбежныя.

— Наша краіна ўпарта ішла па шляху ізаляцыі ад знешняга цывілізаванага свету і фармавала вакол сябе суцэльных ворагаў. У такой сітуацыі мы непазбежна павінны былі далучыцца да чыйго-небудзь персанальнага або рэгіянальнага вузкага «мірка». Не будзь падзей 2020 года, мы б ужо канчаткова страцілі шанец быць самастойнай краінай, і адбылося б гэта незаўважаным для ўсяго свету, бо лёс Беларусі мала каго цікавіў. А цяпер нам суперажывае ўвесь цывілізаваны свет. У нас захоўваецца шанец на далучэнне да глабальнай супольнасці. Трэба суперажываць трагічным персанальным стратам, але для нацыі і краіны гэтыя людзі пакінулі надзею на лепшую будучыню. Мы павінны быць удзячныя за іх ахвярнасць. На жаль, так ужо ўладкаваныя любыя супольнасці: для агульнага шчасця хтосьці павінен быць «раннім евангелістам» і браць на сябе больш адказнасці.

У апошні час усе часцей можна пачуць, што перамены магчымыя толькі ў выніку жорсткіх санкцый. Па сутнасці, на свае сілы беларусы ўжо не разлічваюць, расце паток эміграцыі. Віктар Дзмітрыевіч параўноўвае нашу сітуацыю з барацьбой арганізма з вірусам.

— Мы хворыя дыктатурай. Знешнія санкцыі — вельмі дзейсныя лекі. Але неабходна выпрацаваць ўнутраны імунітэт і запусціць механізм выздараўлення. З'язджаючыя за мяжу саслабляюць нас. Іх можна зразумець. Але трэба задумацца над адной рэччу. Яны з'язджаюць ад «вельмі дрэннага» проста да «дрэннага», бо вымушаная эміграцыя менавіта такая, то бок яна мінімізуе страты. Застаючыся ж і спрабуючы нешта змяніць, у нас з'яўляецца шанец на выбар паміж «вельмі дрэнным» і «добрым». Таму крыніцай пераменаў можам быць толькі мы самі, гэта значыць здольнасць нашага «арганізма» супраціўляцца гэтай заразе. І я веру, што «лекі» і свежае паветра моцна паскараюць выздараўленне.

На 21 чэрвеня прызначаныя судовыя спрэчкі. Вялікая верагоднасць, што дзяржабвінаваўца запытае суровае пакаранне для галоўнага фігуранта. Гатовы Віктар Бабарыка да абвінаваўчага прысуду і зняволення?

— Я — наіўны чалавек і працягваю верыць у магчымасць справядлівага рашэння ў судзе, але ўсё ж мая наіўнасць — не глупства. І самы горшы варыянт я таксама разгледзеў. Вялікі тэрмін у калоніі не самы трагічны варыянт. Тым больш што цяпер там збіраюцца не самыя дрэнныя людзі. Важныя не столькі ўмовы, у якіх я знаходжуся, колькі разуменне сваёй патрэбнасці камусьці і магчымасці дапамагаць людзям рэалізоўваць іх просьбы. Пакуль будуць тыя, каму я магу быць карысны, фізічныя ўмовы і абмежаванні — праблема вырашальная, — кажа Віктар Бабарыка.