Адкрываем Падляшша: татарскі шлях

"Падляшша. Багаццё разнастайнасці" — гэта адзін з лозунгаў, які актыўна выкарыстоўваецца ў рэкламе Беласточчыны. Убачыць на ўласныя вочы культурную, этнічную, рэлігійную і прыродную разнастайнасць суседняга рэгіёну мелі магчымасць журналісты з Гродзеншчыны.



Невялікая вёсачка Крушыняны з'яўляецца сёння цэнтрам культурнага і рэлігійнага жыцця татараў, якія ўжо некалькі стагоддзяў жывуць на гэтых землях.

Сёння ў вёсцы жывуць толькі тры сям'і, але на святы ў мечэць, якая занесеная ў спіс сусветнай культурнай спадчыны, з'язджаюцца татары з Беластоку і іншых мясцовасцяў, і тады ў вёсцы няма дзе прыпаркаваць машыну.

Сюды ж на мясцовы мізар (могілкі) з усёй Польшчы вязуць хаваць нябожчыкаў.

Пасля наведвання мечэці ідзем на могілкі.

Самы стары знойдзены тут надмагільны камень датаваны 1699 годам.

Побач са старымі і новымі татарскімі пахаваннямі апошнія гады з'яўляюцца таксама магілы памерлых у Польшчы чачэнцаў, якія знайшлі прытулак у Польшчы пасля вайны на сваёй радзіме.

Магчыма, праз нейкі момант тут з'явяцца і магілы крымскіх татараў, некаторыя з якіх шукаюць паратунку пасля расійскай акупацыі Крыму менавіта на Беласточчыне.

— Мы апякуемся над імі, дапамагаем, чым можам. Спачатку людзі спадзяваліся, што хутка ўсё вернецца на месца, і яны змогуць вярнуцца ў Крым, але надзея гэтая ўсё больш згасае — кажа галава татарскай грамады Браніслаў Талькоўскі (на здымку ніжэй).

Мячэць і могілкі  — не адзіныя адметнасці Крушынянаў. Тут ладзяцца фестывалі татарскай культуры, іншыя імпрэзы, якія штогод вабяць сюды каля 30 тысячаў турыстаў.

Зараз у вёсцы ідзе актыўнае будаўніцтва татарскага культурніцкага цэнтра.

Побач з будаўніцтвам знаходзіцца "Татарская юрта" — вядомая далёка за межамі Беласточчыны рэстарацыя Джэнеты Багдановіч.

У дзень, калі мы прыехалі сюды, тэлебачанне з Варшавы здымала тут кулінарнае шоў. Брэндам мясцовай кухні з'яўляецца "перакачэўнік", на які Джэнэта Багдановіч атрымала патэнт з Еўразвязу.

Ну а нас частавалі яшчэ адной традыцыйнай татарскай стравай — беліш (цеста, фаршыраванае рысам, мясам і лісічкамі) і хатняй гарбатай.

— Аніякіх "макдональдсаў"! Толькі сваё, мясцовае — такім быў прынцып, калі мы распачыналі сваю справу, — распавядае Джэнета. Спачатку госці, асабліва дзеці, здзіўляліся, чаму не даюць колу і фрыткі (смажаная бульба), але цяпер усе з задавальненнем частуюцца мясцовымі стравамі.

У сезон у рэстаран, які і так пашырыў істотна сваю плошчу, бывае не прабіцца, і прыходзіцца стаяць у чарзе.

Апроч "Татарскай юрты" ў Крышынянах ёсць яшчэ некалькі месцаў, дзе можна смачна пад'есці і адпачыць.

Ці не таму ў вёску зноў пачалі вяртацца людзі, якія калісьці ў пошуку лепшай долі пераехалі ў іншыя месцы.

Мясцовыя татары добра інтэграваныя ў польскае грамадства.

— Імкненне быць добрымі грамадзянамі той краіны, дзе мы жывем, заўсёды было адметнай рысай татараў, — кажа Браніслаў Талькоўскі. 

Цяпер не рэдкія выпадкі, калі ўтвараюцца змяшаныя польска-татарскія (праваслаўна/каталіцка-мусульманскія сем'і).

Так, як у нашага правадніка па Крушынянах Джэміля Гэмбіцкага (на здымку ніжэй).

— У мяне жонка з каталіцкай сям'і, — распавядае Джэміль. Таму мой сын Селім мусульманін, а дачка — хрысціянка.

Джэміль з усмешкай у вачох распавядае таксама, як у час працы ў асяродку для дзяцей з інваліднасцю яму давялося аднойчы выконваць ролю Святога Мікалая.

Тыя ж, хто імкнецца ажаніцца на аднаверцах, шукаюць сабе пару часам у Літве ці ў Беларусі, дзе яшчэ захаваліся таксама татарскія грамады. 

Татарскі шлях. Парады падарожнікам

Што паглядзець: мячэць і мізар (могілкі)

Дзе пад'есці, што паспрабаваць: "Татарская юрта", перакачэўнік і іншыя мясцовыя стравы і напоі

Дзе пераначаваць: пакоі для гасцей ёсць у самой вёсцы (у той жа "Татарскай юрце"). Можна таксама спыніцца ў Саколцы, Беластоку альбо Супраслі, якія непадалёк.

Як ехаць: калі з боку Кузьніцы, то збочыць улева ў Саколцы ў бок Крынак. Калі праз Баброўнікі — то 8 км. ад мяжы ў бок Крынак

Калі лепш ехаць: на свята Сабантуй

Вітаўт Руднік, www.t-styl.info