«Без жалобнага сэнсу». Беларуская рэжысёрка паставіла ў Гданьску спектакль пра эміграцыю
У снежні ў Гданьскім Шэкспіраўскім тэатры адбылася прэм’ера спектакля «Да дому наўпрост 10 гадзін язды» беларускай рэжысёркі Жэні Давідзенка. Пра першую спробу дыялогу з польскай аўдыторыяй і глабальны сіндром эміграцыі Жэня распавяла выданню «MOST».
Фота з сацсетак
«Да дому наўпрост 10 гадзін язды» — гісторыя пра трох
беларусак, якія, апынуўшыся ў эміграцыі, сустракаюцца на пляжы ў Гданьску.
Падчас размоў жанчыны ўспамінаюць сваё мінулае ў Беларусі, абмяркоўваюць
рэчаіснасць і спрабуюць пабудаваць планы на будучыню.
«Стварыць нешта, што не мае жалобнага сэнсу»
Распрацоўваць праект Жэня пачала разам са стваральніцай і актрысай тэатра «Без назвы» Ірынай Купчанка, а таксама актрысай Лізаветай Міліцэвіч.
Падчас абмеркавання канцэпцыі будучага спектакля яны сышліся на тым, што ідэя будзе выбудоўвацца вакол спаткання незнаёмак на пляжы.
Жэня пачала збіраць гісторыі.
— Ідэя была ў тым, каб стварыць нешта, што не мае жалобнага сэнсу, — распавядае рэжысёрка. — Я працую ў бары і часта ад эмігрантаў чую пакутныя гісторыі. Зразумела, што працэс эміграцыі складаны і ўсе сумуюць па доме. Але мне хацелася паглядзець на эміграцыю як на абнуленне і пачатак усяго наноў.
П’еса створана ў жанры мак’юментары — гэта спалучэнне мастацкай выдумкі, гумару і дакументалістыкі. За аснову былі ўзяты асабістая гісторыя рэжысёркі, а таксама кампіляцыі лёсаў знаёмых і наведвальнікаў бара.
— Так нарадзіліся тры гераіні: вандроўніца, культурная дзяячка і дзяўчына, якая эмігравала ўначы пасля пачатку вайны ва Украіне.
…У яго будзе збітае адчуванне дома. Не ведаю. Як я магу перадаць дзіцяці захапленне ад парка Чалюскінцаў вясной, калі ён там ніколі не быў?
Урывак з п’есы «Да дому наўпрост 10 гадзін язды»
«Эміграцыя — гэта глабальны сіндром»
Спектакль ідзе на беларускай мове, але Жэні было важна зрабіць польскія субцітры.
— Гэта мой першы вопыт працы з польскай аўдыторыяй, але праз п’есу я хацела выбудаваць дыялог менавіта з гэтай катэгорыяй гледачоў. Я імкнулася абагуліць тэму эміграцыі, бо гэта глабальны сіндром. У Польшчы таксама вялікі адсотак тых, хто спрабаваў з’ехаць, а потым вяртаўся. Акрамя таго, Польшча і сама прымае вялікую колькасць мігрантаў.
Дыялог атрымаўся: польскія гледачы ўбачылі паралелі і змаглі перанесці кантэкст, у якім знаходзяцца беларускія эмігранты, на свой вопыт.
— Пасля да мяне звярталася шмат палякаў. Адна жанчына падзялілася, што спектакль нагадаў ёй пра тое, як яна спрабавала пераехаць у Францыю.
— Усё будзе, як раней, я абяцаю.
— Не хлусь сабе, усё ўжо па-іншаму.
Урывак з п’есы «Да дому наўпрост 10 гадзін язды»
Глядзіце таксама
«Падзеі, якія сталі для палякаў гісторыяй, адбываюцца ў беларускай рэчаіснасці зараз»
Жэня лічыць, што Гданьск стаў пэўным месцам сілы для беларускіх эмігрантаў: дзякуючы мору тут адчуваецца спакой.
— Гэта вельмі сімвалічна, бо калі я размаўляю з жыхарамі Гданьска, яны адразу ўзгадваюць «Салідарнасць» [незалежны прафсаюз] — неад’емную частку гісторыі горада.
Рэжысёрка дадае, што «Салідарнасць» вельмі нагадвае тое, што адбывалася ў Беларусі — таму польскай аўдыторыі было прасцей зразумець кантэкст спектакля.
— Падзеі, якія сталі для палякаў гісторыяй, адбываюцца ў беларускай рэчаіснасці зараз, — адзначае Жэня.
«Ёсць амбіцыі выйсці на польскую і сусветную аўдыторыю»
У новай краіне рэжысёрка бачыць далейшыя шляхі, па якіх можа развівацца як творчая асоба.
— Тут павінен быць добры памер амбіцый. І я паступова іх нарошчваю, — дадае Жэня. — Дакладна ёсць амбіцыі выйсці на польскую і сусветную аўдыторыі, не забываючы пры гэтым пра беларускую.
Жэня лічыць, што ў пытаннях мастацтва Польша дастаткова адкрытая краіна. А эміграцыя дае шанец пазнаёміцца з польскімі і еўрапейскімі інстытуцыямі.
— Гэта бачна па выставах, рэзідэнцыях і праектах, якія ладзяцца ў краіне. Акрамя таго, з’яўляецца ўсё больш грантаў, накіраваных менавіта на эмігранцкую аўдыторыю — гэта вельмі прыемна. У Польшчы працуе творчая супольнасць.
Бліжэйшыя паказы спектакля адбудуцца 15 і 17 лютага ў Гданьскім Шэкспіраўскім тэатры.