Азбука паліталогіі: Не змарнуем шанец для паскоранага развіцця!

Краіны, якія развіваюцца, — гэта краіны, якія, па сутнасці, не развіваюцца. Пра гэта неабходна памятаць, калі спыняеш супрацоўніцтва з першым светам на карысць трэцяга.

«А мы ідзем на поўнач, а мы ідзем на поўнач». У перакладзе з мовы шакала Табакі з мультфільму пра Маўглі на мову, зразумелую сярэднестатыстычнаму беларусу, гэта азначае «час драпаць».
У сітуацыі, якая склалася пасля 24 лютага, яе арганізатарам шлях на поўнач закрыты. Што тычыцца ўсходняга напрамку, то тут не ўсё так адназначна. Звернемся да статыстыкі. У студзені-красавіку 2022 года беларускі экспарт тавараў у Кітай у параўнанні з аналагічным перыядам 2021-га павялічыўся на 59,9%, але імпарт з Кітая знізіўся на 8,6%.
Асноўны ўклад у зніжэнне імпарту ўнеслі нехарчовыя спажывецкія тавары (мінус 23,1%). Што тычыцца тавараў інвестыцыйных, то іх паступленне з Паднябеснай павялічылася толькі на 0,5%, або на 42,9 мільёна долараў. Але калі ўлічыць, што за гэты ж перыяд імпарт з краін ЕС скараціўся на 570 мільёнаў долараў (статыстыка ўтойвае ўнёсак у гэту суму тавараў інвестыцыйных), то падзяліць афіцыйную радасць з нагоды тых «вокны магчымасцяў», якія адкрыліся, не ўяўляецца магчымым. Не кампенсавалі еўрапейскія страты і расіяне, якія дадалі інвестыцыйных тавараў на сціплыя 42,9 мільёна.
Тым не менш, афіцыйная радасць мае права на існаванне, і яна ўкідваецца ў інфармацыйную прастору ва ўсё большай колькасці. Абмяжуюся адной цытатай з самай саліднай газеты краіны: «Магчымасці Еўразійскага эканамічнага саюза, заснаваныя на ўзаемным супрацоўніцтве, бязмежныя, заявіў карэспандэнту БЕЛТА загадчык аддзела сацыялогіі дзяржаўнага кіравання Інстытута сацыялогіі Нацыянальнай акадэміі навук Мікалай Шчокін».
На чым грунтуецца вера ў бязмежнасць магчымасцяў такога экзатычнага ўтварэння? Без ступені кандыдата філасофскіх навук на гэтае пытанне не адказаць. Растлумачу свае сумневы на пальцах. У студзені-красавіку 2022 года абарот знешняга гандлю з дзяржавамі — чальцамі ЕАЭС склаў 12,98 мільярда долараў. «Радуйся, пляшывы, над табою дабрадаць», — як сказаў бы з гэтай нагоды мой дзед.
На жаль, калі з прыведзенага паказчыка адмінусаваць долю Расіі, то сухі астатак складзе 0,33 мільярда долараў — гэта значыць 2,5 працэнта. І дзе тут нагода для аптымізму? Цікава, якім аптычным прыборам карыстаўся штатны сацыёлаг, які здолеў разглядзець бязмежныя магчымасці ад супрацоўніцтва з Еўразійскім эканамічным саюзам?

Вызначэнне «краіны, якія развіваюцца» не павінна ўводзіць у зман

Аднак жа ідзем далей. На думку сацыёлага, «ужо стала відавочна, што санкцыйная палітыка прывяла не проста да пераасэнсавання гандлёва-эканамічнага партнёрства, але і згуртавала нашы народы і краіны з мэтай захаваць незалежнасць і сваю дзяржаўнасць».
Мне няма чаго сказаць наконт санкцыйнай палітыкі ў якасці дадатковага стымулу для згуртаванасці нашых народаў і краін, але адмаўляць намаганні па пераасэнсаванні гандлёва-эканамічнага партнёрства я б не адважыўся. Заклікі развіваць супрацоўніцтва з трэцімі краінамі, якія перыядычна гучаць з вяршыні ўладнай вертыкалі, не ў стане пачуць хіба што глухі.
Невялікая рэмарка.
У другой палове XX стагоддзя да краін трэцяга свету належалі краіны, якія не далучыліся ні да заходняга блоку («першы свет»), ні да савецкага («другі свет»). Пасля заканчэння «халоднай вайны» гэты тэрмін стаў ужывацца для абазначэння эканамічна слабых краін або краін, якія развіваюцца. Аднак вызначэнне «якія развіваюцца» пры гэтым не павінен уводзіць у зман. Як у свой час справядліва заўважыў заснавальнік Маскоўскай вышэйшай школы сацыяльных навук Тэадор Шанін, краіны, якія развіваюцца, — гэта краіны, якія, фактычна, не развіваюцца.
Такім чынам, сутнасць пераасэнсавання гандлёва-эканамічнага партнёрства, згодна са Шчокіным, палягае ў пераарыентацыі Беларускай мадэлі з прамыслова развітых краін на краіны, якія не развіваюцца. Гэтая пераарыентацыя, калі хто не зразумеў, і адкрыла перад Беларускай мадэллю «вакно магчымасцяў». Гэта наш шанец для паскоранага развіцця. Не змарнуем жа яго!

З Гегелем не паспрачаешся

Аднак пойдзем далей услед за сацыёлагам: «Сёння, ва ўмовах жорсткіх санкцый і, як следства, голаду, які насоўваецца, ды ажыятажнага попыту на прадукты харчавання, неабходна распрацаваць комплекс мер па мінімізацыі наступстваў харчовага калапсу. У гэтай сувязі пашырэнне эканамічнага партнёрства з краінамі Усходу стане новым імпульсам у сусветнай эканоміцы. Час перастаць азірацца на Захад і пакінуць яго са сваімі праблемамі».
Выдатнае прызнанне! Рэкамендую перачытаць яго некалькі разоў. Наша партнёрства з краінамі Усходу надасць сусветнай эканоміцы новы імпульс! Своечасовасць гэтага імпульсу сумненняў не выклікае, калі ўлічыць, што тэмпы эканамічнага росту ў Кітаі, які патрапіў у пастку сярэдняга даходу, паступова, але няўхільна зніжаюцца. А мы тут як тут са сваімі МАЗамі і адборнымі клубнямі бульбы!
Што тычыцца Захаду, дзякуючы якому Усход (а дакладней краіны рысавай культуры), здолеў рашуча перакрочыць з трэцяга свету ў другі, і нават у першы (Японія, Рэспубліка Карэя, Тайвань, Сінгапур і Ганконг), то лёс яго сумны. Разлічваць на дапамогу з боку Беларускай мадэлі, чыё ўстойлівае развіццё нібыта гарантавалі на многія гады наперад сем пакетаў санкцый, Захаду не даводзіцца. І заслужана!
Заняпад Еўропы — гэта вам не світанак камунізму, які нагадвае моркву, што боўтаецца перад пысай восліка. Еўропа, якая, нібыта, стрэліла санкцыямі сабе не ў нагу, а ў галаву, падвяла рысу пад сваім знаходжаннем у гісторыі. На жаль, але ўсё народжанае вартае смерці. З Гегелем не паспрачаешся. Разумны быў дзядзька.