Беларусь: нежаданы сябар «Вялікага Кітая»?

7-8 красавіка Беларусь наведае міністр абароны Кітая Вэй Фэнхэ.

Візіт Вэя ў Расію і Беларусь, які з’яўляецца яго першай замежнай паездкай з моманту ўступлення на пасаду, сведчыць аб тым, што Мінск надае першачарговую ўвагу партнёрству з Пекінам.
Беларускія ўлады абралі арыентацыю на Пекін фундаментальнай догмай знешняй палітыкі. Беларусь праводзіць гэтую палітыку нягледзячы на ​​супярэчлівыя наступствы альянсу з Кітаем. Урад спадзяецца, што атрымае сваё месца пад сонцам у будуым свеце, дзе будзе дамінаваць Кітай. Сёння Мінск спрабуе атрымаць па крайняй меры невялікія выгады ад Пекіна для рэструктурызацыі сваёй прамысловасці, пошуку новых крэдытаў і пераўзбраення.

Мінск шукае светлай будучыні

Урад хоча, каб Кітай змяніў свет. Менавіта таму ён падтрымлівае Пекін. Звяртаючыся да ўдзельнікаў форуму, прысвечанага ініцыятыве Пекіна «Адзін пояс, адзін шлях» у траўні мінулага года, кіраўнік Беларусі заклікаў удзельнікаў гэтай ініцыятывы «змяніць мадэль узаемадзеяння паміж дзяржавамі». Адміністрацыя кіраўніка Беларусі заявіла, што кітайская ініцыятыва «фармуе міжнародныя адносіны новага тыпу».
У той час як на форуме Аляксандр Лукашэнка казаў пра «перабудову сусветнай эканамічнай мапы», падчас наступнай сустрэчы з кітайскай лідэрам ён запэўніў Сі Цзіньпіна, што Беларусь гатовая дапамагчы Кітаю «абараняць мір ва ўсім свеце».
Іншыя беларускія чыноўнікі кажуць аналагічнымі словамі. Напрыклад, на снежаньскай сустрэчы Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва прэм’ер-міністр Беларусі Андрэй Кабякоў настойваў на тым, што дзяржавы-сябры арганізацыі павінны рабіць дадатковыя намаганні для забеспячэння сусветнай бяспекі і стабільнасці.
Каб падкрэсліць сваю веру ў панаванне Кітая, Лукашэнка нават папрасіў майго малодшага сына Мікалая вывучаць кітайскую мову. 18 лютага на Youtube з’явіўся відэаролік, у якім Мікалай віншаваў кітайцаў з Новым годам па-кітайску.

Ці бачыць гэтую прыхільнасць Пекін?

Ці ўражаны Пекін гэтымі пракітайскімі крокамі Мінска? З аднаго боку, высокапастаўленыя кітайскія чыноўнікі рэгулярна наведваюць Беларусь. У мінулым годзе Беларусь наведалі шэсць кітайскіх чыноўнікаў на ўзроўні міністраў, а таксама дзяржаўныя і партыйныя кіраўнікі трох кітайскіх правінцый. Мінск вёў перамовы з такімі буйнымі кітайскімі кампаніямі, як Sinomach, China UnionPay і іншымі.
З іншага боку, статус Беларусі ў глабальных планах Кітая, такіх як «Адзін пояс, адзін шлях», застаецца незразумелым. Многія кітайскія і міжнародныя выдання не ўключаюць Беларусь у гэтую ініцыятыву.
Кіраўнік Беларусі, адказваючы на ​​гэтую праблему, абвясціў, што беларуска-кітайскі прамысловы парк «Вялікі камень» стане інструментам, праз які Мінск будзе ўдзельнічаць у праекце. Ужо каля трох гадоў краіны будуюць індустрыяльны парк, які мае забяспечыць найбольш спрыяльныя ўмовы для кітайскіх фірмаў.

Беларускія чыноўнікі падкрэсліваюць, што будаўніцтва парка ідзе хутчэй, чым планавалася, але на сёння ў яго прыйшло ўсяго два дзесяткі фірмаў. Больш за тое, высокапастаўленыя чыноўнікі ў Менску зноў і зноў звяртаюцца да сваіх кітайскім партнёраў з просьбай прывесці ў парк новыя тэхналогіі. Гэтыя хваляванні беларускіх уладаў Лукашэнку лаканічна сфармуляваў так: «Мы не хочам, каб там быў проста склад».

Безнадзейная гандлёвая сітуацыя

У дадатак, з сярэдзіны 2000-х гадоў Мінск пакутуе ад велізарнага гандлёвага дэфіцыту з Кітаем, які рэзка павялічыўся ў 2017 годзе.
Нават запланаваныя паказнікі росту экспарту ў Кітай на 2017-2020 гады, прынятыя ўрадам у мінулым годзе, дэманструюць адсутнасць у Мінска надзеі на тое, што ён можа ў бліжэйшы час скараціць дэфіцыт. Пасля маўчання на працягу многіх гадоў, беларускія чыноўнікі пачалі падымаць гэтае пытанне падчас кожнага візіту кітайскі калег з 2016 года.
Пекін адказаў некалькімі спосабамі. Па-першае, ён прапанаваў дапамогу Менску, напрыклад, у выглядзе «тэхнічнай эканамічнай дапамогі» ў форме будаўніцтва жылля для сацыяльна слабых груп. Таксама ён падзяліўся ваеннымі тэхналогіямі і адправіў у падарунак беларускім вайскоўцам бронетранспарцёры.
Па-другое, ён адкрыў свае рынкі для экспарту прадуктаў харчавання з Беларусі: ў 2016 годзе — для малочных прадуктаў, у 2017 годзе — для мяса. Абсалютныя лічбы гэтага экспарту ў мінулым годзе (каля 10 млн даляраў) не ўражваюць, калі параўноўваць іх з беларускім экспартам прадуктаў харчавання на асноўны рынак — у Расію, які склаў $ 2,1 млрд. Аднак урад адзначыў гэта дасягненне як шматабяцальны пачатак.

28 снежня кіраўнік Віцебскай вобласці Мікалай Шарстнёў у каментары для беларускага выдання «Беларусь Сегодня» заявіў, што кітайскі рынак павінен дапамагчы беларускай сельскай гаспадарцы і харчовай прамысловасці, якая рэгулярна сутыкаецца з перашкодамі на расійскім рынку. Ён дадаў, што у 2018 годзе некаторыя вінаробныя заводы ў Віцебскай вобласці будуць адаптаваныя да кітайскіх стандартаў.

Кітайская індустрыялізацыя

Відавочна, Мінск хоча перабудаваць нацыянальную прамысловасць з дапамогай Пекіна і робіць для гэтага ўсё магчымае. 18 сакавіка Інтэрнэт-партал TUT.by паведаміў, што намеснік міністра прамысловасці Беларусі Генадзь Свідзерскі прызначаны кіраўніком сумеснага беларуска-кітайскага аўтамабільнага завода БелДжы. Пры гэтым ён не сышоў са сваёй пасады ў міністэрстве, таму прызначэнне ўяўляла сабой незвычайны жэст падтрымкі праекта. Завод пачаў працу ў лістападзе мінулага года і плануе вырабляць 60,000 аўтамабіляў у год.
Назіральнікі бачаць некалькі станоўчых вынікаў беларуска-кітайскага прамысловага супрацоўніцтва. У снежні мінулага года кітайская карпарацыя САМСЕ завяршыла будаўніцтва цэлюлознай фабрыкі ў Светлагорску. Да студзеня яшчэ адна буйная кітайская кампанія Zoomlion запусціла серыйную вытворчасць будаўнічых і спецыяльных аўтамабіляў у Магілёве. Таксама гэтая кампанія арганізуе вытворчасць вежавых кранаў на збанкрутаваным заводзе Строммашына. Яшчэ адна беларуская фірма Амкадор атрымала кітайскі крэдыт у памеры $ 192 млн для будаўніцтва новага завода.
20 лютага беларускія дзяржаўныя СМІ паведамілі аб праграме, накіраванай на індустрыялізацыю беларускіх рэгіёнаў. Да 2025 года ў рамках праграмы плануецца стварыць больш за сто прадпрыемстваў па ўсёй краіне. Міністэрства прамысловасці Беларусі спадзяецца, што Кітай стане асноўнай крыніцай падтрымкі праграмы.
Беларускія СМІ звычайна не абмяркоўваюць супярэчнасці, уласцівыя супрацоўніцтву з Кітаем. Напрыклад, яны пісалі пра планы Менскага маторнага завода (МАЗ) пабудаваць завод рухавікоў разам з буйной кітайскай карпарацыяй Weichai. Яны праігнаравалі той факт, што ён стварае канкурэнцыю МАЗу, які на працягу многіх дзесяцігоддзяў выпускаў рухавікі ў Беларусі. Аналагічным чынам, не было ніякіх абмеркаванняў, калі ў лістападзе мінулага года кітайская карпарацыя Midea абвясціла аб сваіх планах па выпуску бытавой тэхнікі, якая будзе канкурыраваць з беларускім фірмай Атлант.
Толькі нядаўна з’явілася нейкая крытыка. У студзені ў газетах «Народная газета» і «Рэспубліка» былі апублікаваныя артыкулы, у якіх крытыкаваўся праект па вытворчасці аўтамабіляў БелДжы, а таксама планы кітайскай карпарацыі Zongshen па набыцці вытворцы беларускай тэхнікі «Гомсельмаш».
Беларускія чыноўнікі выглядаюць лісліўцамі ў адносінах з Кітаем, а Лукашэнка першым падае ім прыклад, усхваляючы «Вялікі Кітай». Аднак Мінск пачаў дэманстраваць большы прагматызму ў дачыненні да сваіх кітайскіх партнёраў. Беларусь пачала прасіць і атрымала пэўныя ўзнагароды за сваю пракітайскую палітыку і за тыя страты, якія яна панесла з-за гэтага. Праекты з удзелам Кітая больш не лічацца непарушнымі. Гэты факт робіць будучыню беларускае супрацоўніцтва з Кітаем менш ідэалізаваным, але больш адказным і эфектыўным.
Паводле thinktanks.by