Ці падоўжыць «Чарнобыльскі шлях» вулічную вясну?

Хваля акцый пратэсту супраць дэкрэта № 3, якая пачалася ў лютым і перапынілася пасля дэманстрацыі ўладамі сілы 25 сакавіка ў Мінску. Цяпер апазіцыянеры падалі заяўку на традыцыйны «Чарнобыльскі шлях» 26 красавіка.

Святкаванне неафіцыйнага Дня Волі 25 сакавіка ў Мінску павінна было стаць, паводле задумы шэрагу апазіцыянераў, і кульмінацыяй марафону пратэстаў, якія ішлі ў рэгіёнах. Аднак у пачатку сакавіка ўлады, ўстрывожаныя маштабам і палітызацыяй пратэстаў, адмовіліся ад узятых на ўзбраенне паўтара гады таму мяккіх тактык (штрафы замест арыштаў).
Пад каток рэпрэсій зноў трапілі сотні беларусаў. Пакуль гаворка ідзе пра штрафы і адміністрацыйныя арышты, ужыванні сілы пры разгоне мірных сходаў, але ў розуме трэба таксама трымаць заведзеную КДБ крымінальную справу пра нібыта падрыхтоўку масавых беспарадкаў, у сувязі з чым пад вартай знаходзяцца больш за 20 чалавек.
Можна дыскутаваць, ці атрымалася дэманстрацыяй сілы 25 сакавіка запалохаць беларусаў або ўсяго толькі азлобіць, але марафон акцый пратэсту перапыніўся 26 сакавіка. Ранейшыя выступы далёка не заўсёды былі арганізаванымі і скаардынаванымі, але апазіцыйныя групы загадзя апублікавалі графік, і людзі ў рэгіёнах выходзілі ў прызначаны час — дзесьці больш, дзесьці менш, але выходзілі.
Цяпер старыя планы скончыліся (аб новых — асобная размова), а тым часам пачаўся перыяд зыходу гараджан на дачныя ўчасткі, што само па сабе магло аслабіць хвалю пратэстаў.
Такім чынам, у нас збегліся фактары:
• ўлады палохаюць пакараннем за выхад на вулічныя акцыі;• пачаліся сезонныя працы на зямлі, у якія масава ўцягнутыя і гараджане.
Тым часам правацэнтрысцкая кааліцыя, у якую ўваходзяць Аб'яднаная грамадзянская партыя, рух «За Свабоду», аргкамітэт па стварэнні партыі «Беларуская хрысціянская дэмакратыя» (БХД), на прэс-канферэнцыі 3 красавіка ў Мінску заявіла, што мае намер працягваць рэгіянальныя акцыі пратэсту.
Па словах сустаршыні БХД Віталя Рымашэўскага, пададзены шэраг заявак на правядзенне акцый у рэгіёнах, ёсць намер падтрымаць акцыю незалежных прафсаюзаў 1 мая — калі ім яе дазволяць.
«Мы за мірнае вырашэнне надзённых праблем. Але калі ўлады праігнаруюць нашы патрабаванні, то не застанецца іншых варыянтаў, як ініцыяваць агульнанацыянальны мірны страйк», — сказаў Рымашэўскі.
У сваю чаргу, лідэр руху «За свабоду» Юрась Губарэвіч зрабіў акцэнт на адказнасці палітыкаў. Паводле яго слоў, важна, каб у планаванні і правядзенні акцый прымалі ўдзел мадэлі, аб'яднаныя адным аргкамітэтам, а таксама каб была пераемнасць на выпадак нейтралізацыі тых ці іншых фігур.
У дадатак да аднаўлення «антыдармаедскіх» рэгіянальных акцый у апазіцыі ў кішэні ёсць козыр — правядзенне 26 красавіка «Чарнобыльскага шляху» — акцыі памяці ахвяраў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС. Яшчэ ёсць час падрыхтавацца, а сама акцыя звычайна з'яўляецца больш масавай, чым святкаванне Дня Волі.
30 сакавіка быў створаны аргкамітэт «Чарнобыльскага шляху», у які ўвайшлі прадстаўнікі Партыі БНФ і яе моладзевай структуры «Моладзь БНФ», Аб'яднанай грамадзянскай партыі, Беларускай партыі «Зялёныя», руху «За Свабоду», аргкамітэта БХД, кампаніі «Гавары праўду» і руху салідарнасці «Разам».
3 красавіка ў Мінгарвыканкам пададзена заяўка на правядзенне «Чарнобыльскага шляху» па новым, адрозным ад традыцыйнага, маршруце — з кропкай збору каля тэатра оперы і балета і наступным шэсцем па вуліцы Максіма Багдановіча да чарнобыльскай капліцы.
Паказальна, што ў аргкамітэце акцыі зноў, як і ў выпадку з святкаваннем Дня Волі, няма Мікалая Статкевіча (палітык збіраўся 25 сакавіка паралельна праводзіць марш пратэсту супраць дэкрэта № 3, выкарыстоўваючы тое ж месца збору, на якое падаваў заяўку аргкамітэт свята). Варта таксама адзначыць, што ў аргкамітэце «Чарнобыльскага шляху» няма прадстаўнікоў Беларускай сацыял-дэмакратычнай партыі (Грамада) і Беларускай партыі левых «Справядлівы свет».
Са Статкевічам ясна — з ім лідэры партый і так не сябравалі, лічачы, што гэты палітык-адзіночка спрабуе захапіць за сабой сяброў іх партый, а ўласных структур практычна не мае.
Адсутнасць «Справядлівага свету» таксама не з'яўляецца сенсацыяй. Гэтая партыя ў асноўным выходзіць пад сацыяльнымі лозунгамі і, як правіла, не ўдзельнічае ў працы аргкамітэтаў вулічных акцый.
А вось адсутнасць сацыял-дэмакратаў (калі гэта не выпадковасць, а пазіцыя партыі) цяжка растлумачыць, паколькі яны ў апошнія гады хадзілі на арбітах, блізкіх да правацэнтрысцкай кааліцыі, і ўваходзілі ў аргкамітэты вулічных акцый.
У сваю чаргу, цікава прысутнасць у аргкамітэце прадстаўніка кампаніі «Гавары праўду», якую з часоў апошніх прэзідэнцкіх выбараў іншыя апазіцыйныя гульцы адмаўляліся лічыць партнёрам, выказваючы на ​​яе лік масу негатыву. Цяпер, падобна, «Гавары праўду» хоць бы збольшага рэабілітавалася ў вачах шэрагу іншых апазіцыйных сіл.
Адзначым, што «Чарнобыльскі шлях» спецыфічны па духу. Традыцыйна гэта перш за ўсё мемарыяльная і экалагічная акцыя. Выкарыстоўваць яе для рэанімацыі пратэстаў супраць дэкрэта № 3 праз інструменты палітычных партый як мінімум цяжка, але не выключана, што людзі па-за залежнасці ад планаў палітыкаў зноў будуць патрабаваць працы і зарплаты.
Аргкамітэт абяцае прыкласці ўсе намаганні, каб гэтая акцыя была санкцыянаваная ўладамі. Калі тыя прымуць пас, то гэта будзе вяртанне да мяккіх тактыкам звароту паліцэйскіх сіл з дэманстрантамі. З іншага боку, улады могуць пабаяцца разгубіць эфект запалохвання ад разгону акцыі 25 сакавіка.
Статкевіч, які заяўляў, што бярэ на сябе адказнасць за акцыю 25 сакавіка і пры гэтым заклікаў да ўдзелу ў заведама несанкцыянаваным шэсці, цяпер змяніў тактыку. Палітык кажа, што трэба скарыстацца для апазіцыйных сходаў дзяржаўнымі святамі 1 і 9 мая, якія па вызначэнні санкцыянаваныя.
Хутчэй за ўсё, гэта прапанова была зроблена без якой-небудзь сур'ёзнай прапрацоўкі. Дзень салідарнасці працоўных 1 траўня ўжо многія гады абыходзіцца без масавых мерапрыемстваў. Улады прынцыпова не дазваляюць мітынгі і шэсці ў гэты дзень незалежным прафсаюзам і левым партыям, ды і самі ўстрымліваюцца ад масавага збору прадстаўнікоў лаяльных Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі і Беларускага рэспубліканскага саюза моладзі.
Можа, вядома, здарыцца цуд, і ў гэтым годзе ўсё будзе па-іншаму. Але чаму, уласна, менавіта ў гэтым годзе ўладам прыйдзе ў галаву мяняць тактыку і рызыкаваць, дазваляючы збор раззлаваных працоўных?
Што тычыцца 9 траўня, то гаворка ідзе пра мерапрыемства з удзелам прэзідэнта, а гэта значыць, што ўлады выкарыстоўваюць павышаныя меры бяспекі. Вадамёты і паліцыянты браневікі былі б, вядома, дрэнным фонам для традыцыйнага шэсця ветэранаў, але і без іх праваахоўныя органы з году ў год падтрымліваюць прапускны рэжым для ўдзельнікаў святкавання Дня Перамогі ў сталіцы, і асаблівых праколаў у гэтай справе яшчэ не зафіксавана.
Зрэшты, не звязаныя з палітычнымі структурамі людзі могуць адгукнуцца на гэты заклік Статкевіча, і калі дапусціць, што такіх апынецца шмат, сітуацыя можа выйсці з-пад кантролю.
Аднак уяўляецца больш верагодным, што «Чарнобыльскі шлях» стане завяршальным акордам буйных апазіцыйных акцый цяперашняй вясны.
Паводле naviny.by