Гавел, Рэйган, Маралес. Як мастацтва нараджае найлепшых кіраўнікоў дзяржаў

Палітыка 05.10.2023

У дзень народзінаў Вацлава Гавела прыгадаем, як мастацтва, пераплятаючыся з палітыкай, змяняла свет да лепшага.

Вацлаў Гавэл, драматург, які напісаў апавяданьне пра нацыю, Джымі Маралес, жартаўлівая тэлезорка, які стаў палітыкам, Рональд Рэйган, галівудзкі актор, які выратаваў Беларусь, і Фэрнанда Луга, каталіцкі біскуп Парагваю.

Фэрнанда Луга

Шлях Фэрнанда Луга на пасаду прэзыдэнта Парагваю быў далёкі ад звычайнасьці. Перш чым ён стаў вядомы як «біскуп бедных» Парагваю і ўзначаліў сваю краіну ў якасьці прэзыдэнта, Луга вёў жыцьцё ў адданасьці каталіцкай веры. Біскуп выступаў за сацыяльную справядлівасьць. Ягоная гісторыя пра пераход ад каталіцкага біскупа да палітычнага лідэра — гэта аповед пра глыбокую перакананасьць, веру і прыхільнасьць у служэньні свайму народу.

Нарадзіўся Фэрнанда 30 траўня 1951 году ў сельскай мясцовасьці Сан-Пэдра, у Парагваі. Луга выхоўваўся ў сям'і, прасякнутай рэлігіяй. Ягоны дзядзька быў каталіцкім біскупам, і з маладых гадоў Луга адчуў пакліканьне да касьцёлу. Ён пачаў свой рэлігійны шлях у сэмінарыі, і ў 1977 годзе быў пасьвечаны ў сьвятары.

Духоўнае пакліканьне Лугі вывела яго далёка за межы роднай краіны. У 1980-х гадах ён служыў місыянэрам у Эквадоры, дзе пазнаёміўся з тэалёгіяй вызваленьня — рухам у каталіцкім касьцёле, які падкрэсьлівае сацыяльны клопат пра бедных і палітычнае вызваленьне прыгнечаных народаў. Гэты новы досьвед пазьней натхніў яго на ўласнае палітычнае бачаньне і барадзьбу за сацыяльную справядлівасьць у Парагваі.

У 1994 годзе Луга быў пасьвечаны ў біскупы дыяцэзіі Сан-Пэдра, аднаго з самых бедных рэгіёнаў Парагваю. Луга на свае вочы ўбачыў жахлівую беднасьць і сацыяльную няроўнасьць. Замест таго, каб абмежаваць сваю ролю духоўным кіраўніцтвам, Луга стаў актыўным абаронцам бедных і маргіналізаваных, што прынесла яму мянушку «біскуп бедных».

Знаходжаньне Фэрнанда Луга ў якасьці біскупа было адзначана яго адданасьцю зямельнай рэформе. Ён адстойваў правы дробных фермэраў і карэнных народаў, выступаў за больш справядлівае разьмеркаваньне зямлі. Луга часта далучаўся да маршаў пратэсту і мабілізаваў грамадзкія рухі. Ён набыў рэпутацыю яркага крытыка дзейнай улады.

Біскуп пераўтвараўся ў народнага лідэра. У 2004 годзе Фэрнанда Луга сутыкнуўся са значнай зьменай усяго свайго жыцьця. Ён папрасіў адпачынак у Касьцёле, каб заняцца палітыкай. Гэта быў крок, які выклікаў спрэчкі як у рэлігійных, так і ў палітычных колах.

У 2008 годзе Фэрнанда Луга, улюбёны «біскуп бедных», быў абраны прэзыдэнтам Парагваю ад Хрысьціянска-Дэмакратычнай партыі.

Рональд Рэйган

Да таго, як сьвет даведаўся пра яго як 40-га прэзыдэнта Злучаных Штатаў, Рональд Рэйган быў папулярным галівудзкім акторам.

Рэйган нарадзіўся 6 лютага 1911 году. Выхаваньне Рэйгана было адзначана эканамічнай барадзьбой падчас Вялікай дэпрэсіі. Але цяжкасьці не здушылі духу Рональда. Ён навучаўся ў каледжы Эўрыка, дзе праявіў здольнасьці да акторскага майстэрства і публічных выступаў. Там ён стаў прэзыдэнтам студэнцкага калектыву і ўдзельнічаў у шматлікіх школьных пастаноўках.

Пасля сканчэньня школы Рэйган уладкаваўся на спартовае радыё дыктарам. Гэтая праца ўдасканаліла ягоныя навыкі зносінаў і заклала аснову прамоўніцкіх здольнасьцяў. А харызматычны голас перанёс яго з гарадзкой радыёстанцыі ў студыі Галівуду.

У 1937 годзе Рэйган падпісаў кантракт з «Warner Brothers», што паклала пачатак ягонай акторскай кар'еры. На працягу наступных двух дзесяцігодзьдзяў ён зьняўся больш чым у 50 фільмах. Ягоныя найбольш вядомыя ролі — адважнага футбаліста ў «Кнуце Рокне, усё па-амэрыканску» і ветэрана Другой сусьветнай вайны з ампутаванымі суставамі ў «Кінгс Роў». Па-за кадрам дзякуючы абаяльнасьці і добразычлівасьці Рэйган атрымаў мянушку «Вялікі камунікатар».

Аднак дапалітычны шлях Рэйгана не абмяжоўваўся Галівудам. Ягоны ўдзел у Гільдыі кінаактораў (SAG) падштурхнуў яго да іншай ролі — да ролі лідэра працоўных калектываў. Абраны прэзыдэнтам SAG у 1947 годзе, Рэйган у бурныя часы галівудзкіх чорных сьпісаў прадэманстраваў здольнасьці весьці перамовы і сапраўднае пачуцьцё справядлівасьці. Гэтыя гады прынесьлі Рональду Рэйгану разуменьне правоў працоўных, і гэтая тэма зойме істотнае месца ў яго далейшай палітычнай кар'еры.

Падчас свайго знаходжаньня ў SAG Рэйган пачаў пераход ад сваіх дэмакратычных поглядаў да кансэрватыўна-рэспубліканскіх ідэалаў.

Кульмінацыяй дапалітычнага жыцьця Рональда Рэйгана стаў 1964 год зь яго тэлевізійнай прамовай «Час выбіраць» ад імя кандыдата ў прэзыдэнты ад Рэспубліканскай партыі Бары Голдуотэра. Нягледзячы на тое, што Голдуотэр прайграў выбары, красамоўная абарона Рэйганам кансэрватыўных ідэяў прыцягнула да яго ўсенародную ўвагу і стварыла глебу для ягонага выхаду ў палітыку.

З 1967 па 1975 гады рэспубліканец Рональд Рэйган быў губэрнатарам Каліфорніі. У 1981 годзе Рональд Рэйган стаў прэзыдэнтам ЗША. Вынікі другой прэзыдэнцкай кампаніі былі самымі ашаламляльнымі ў гісторыі ЗША. 48 штатаў прагаласавалі за рэспубліканца Рэйгана, і толькі 2 — за дэмакрата. Шмат у чым дзякуючы ягоным намаганьням імпэрыя Зла была зруйнаваная, а Беларусь атрымала шанец задыхаць паветрам незалежнасьці.

Джымі Маралес

Да таго, як Джымі Маралес стаў лідэрам Гватэмалы, ён быў знаёмы кожнаму гватэмальцу з тэлеэкрана. Ён выклікаў сьмех і радасьць.

Маралес нарадзіўся 18 сакавіка 1969 года ў горадзе Гватэмала і вырас у сьціплай сям’і. Камэдыйнае падарожжа Маралеса пачалося з тэлевізійнага шоу «Moralejas» («Мараль»), у якім ён зьняўся разам са сваім братам Сэмі. Шоу стала надзвычай папулярным у Гватэмале, яно прапаноўвала гледачам вострыя жарты і тонка падкрэсьлівала сацыяльныя праблемы.

Пэрсанажы Маралеса, асабліва «Нета» — наіўны сельскі чалавек, які арыентуецца ў складанасьцях сучаснага жыцьця, выклікалі рэзананс у публікі. Акрамя сьмеху, Маралес дэманстраваў прадпрымальніцкі дух. Ён кіраваў кампаніяй па вытворчасьці лічбавых малюнкаў і вёў заняткі ў мясцовым унівэрсітэце.

Яго роля ў фільме 2007 года «Fe» стала пераломным момантам у кар'еры. Фільм адлюстроўваў выдуманае ўварваньне Мэксікі ў Гватэмалу, што выклікала размовы пра нацыяналізм і суверэнітэт. Сюжэт фільму і ігра Маралеса паказвалі ягоную гатоўнасьць вырашаць істотныя праблемы, адбыўся адыход ад ранейшых лёгкіх камэдыйных роляў.

Ягоныя героі на экране часта былі ўцягнутыя ў фарсавыя сытуацыі, якія выяўлялі недахопы грамадзтва. За кадрам Маралес пачаў уяўляць, як ён можа паўплываць на зьмены ў рэальным жыцьці.

У 2011 годзе ён рызыкнуў заняцца палітыкай. Маралес далучыўся да Фронту нацыянальнай канвэргенцыі. У 2015 годзе ён балятаваўся ў прэзыдэнты ў якасьці кандыдата ад Нацыянальнага фронту канвэргенцыі. Ён называў сябе палітычным аўтсайдэрам, незаплямленым карупцыяй. Ягоны перадвыбарчы лёзунг «Ні карупцыянэр, ні злодзей» зацікавіў грамадзянаў, якія стаміліся ад палітычных злачынстваў.

Вацлаў Гавэл

Да таго, як Аксамітная рэвалюцыя перанесла яго ў прэзыдэнцкі палац Пражскага Граду, да таго, як ягонае імя як першага прэзыдэнта Чэхіі прагучала па ўладных залях, Вацлаў Гавэл быў драматургам.

Нарадзіўся 5 кастрычніка 1936 году ў багатай і культурнай сям'і ў Празе. Гавэл у раньнія гады быў прасякнуты інтэлектуальнымі пошукамі і мастацтвам. Сьвет тэатру захапляў маладога Гавэла, прыцягваў яго душу, як магніт. Аднак ягонае буржуазнае паходжаньне, калі камуністычны рэжым захапіў уладу пасьля Другой сусьветнай вайны, пазбавіла яго магчымасьці атрымаць вышэйшую адукацыю. Ён быў «клясавым ворагам».

Гавэл шукаў веды па-за традыцыйнымі месцамі. Ён наведваў вечаровыя курсы, працаваў лабарантам і служыў у войску. Самаадукацыя Гавэла прынесла плён, калі ён пачаў працаваць у Тэатры на балюстрадзе, тэатры чэхаславацкай Новай хвалі.

У тэатры Гавэл паляпшаў сваё майстэрства. П'есы драматурга, такія, як «Вечарына ў садзе» і «Мемарандум» былі прасякнутыя зьедлівай сатырай і разумнымі мэтафарамі, якія крытыкавалі бясплодную камуністычную сыстэму.

Аднак менавіта дзеяньні Гавэла па-за кулісамі па-сапраўднаму стварылі сцэну для ягонага шляху ў палітыку. Як вядомы ўдзельнік руху «Хартыя-77» ён рэгулярна сутыкаўся з камуністычнымі ўладамі. Яго дысідэнцкая дзейнасьць, у тым ліку напісаньне адкрытых лістоў з крытыкай ураду, прывяла да шматлікіх турэмных зьняволеньняў. Гэта ператварыла драматурга ў жывы сымбаль супраціву.

У той час як яго п'есы тонка маскіравалі крытыку рэжыму, яго эсэ, асабліва «Сіла бясьсільных», былі наўпроставымі, рэзкімі нападамі на рэпрэсіўную палітыку ўраду.