«Лукашэнка падпісаў прысуд нават не сабе, а ўсёй Беларусі»
Аляксандр Лукашэнка ў імкненні захаваць сваю ўладу аддае апошнія кавалкі суверэнітэту, упэўненыя эксперты. Так званы «ядзерны парасон», якім хваліцца прапаганда — гэта насамрэч пра пагрозу, а не пра бяспеку.
Ілюстрацыйная выява: «Midjourney»
6 снежня падчас сустрэчы ў Мінску Уладзіміра Пуціна і Аляксандра Лукашэнкі было абвешчана, што Расія паставіць Беларусі ракетны комплекс «Арэшнік». Таксама па выніках сустрэчы была падпісана Дамова аб гарантыях бяспекі, якая вызначае «ўзаемныя саюзніцкія абавязацельствы па забеспячэнні абароны Беларусі і Расіі з прымяненнем усіх наяўных сіл і сродкаў».
«Менавіта таму мы пайшлі на тое, каб задаволіць запыты Рэспублікі Беларусь у размяшчэнні расійскай тактычнай ядзернай зброі... Гэта стане магчымым, думаю, у другой палове наступнага года: па меры нарошчвання серыйнага выпуску такіх комплексаў у Расіі і па меры паступлення гэтых ракетных сістэм на ўзбраенне расійскіх войскаў стратэгічнага прызначэння», — растлумачыў Уладзімір Пуцін.
У сваю чаргу, Аляксандр Лукашэнка сказаў, што суседнія краіны NATO — асабліва Польшча і Літва — сцягваюць свае войскі да мяжы з Беларуссю. «Мы ацэньваем гэта як небяспеку яшчэ большую, чым з боку ваюючай Украіны», — дадаў Лукашэнка. Нібыта гэтым і тлумачыцца яго просьба да Пуціна паставіць у Беларусі ракетныя комплексы «Арэшнік». Паводле яго слоў, «гэта сур'ёзна супакоіла б некаторыя "розумы", якія ўжо гатовыя ваяваць супраць Беларусі».
«Пакуль гэта дэманстрацыя далейшага збліжэння Расіі і Беларусі»
Былы кіраўнік літоўскіх сіл спецыяльных аперацый, палкоўнік запасу Саулюс Гузявічус ацэньвае падобныя заявы як частку інфармацыйнай вайны.
«Такія прамовы пра "Арэшнік", які можа несці ядзерную зброю, — гэта працяг пагроз, якія ідуць ад Лукашэнкі. У 2023 годзе ў Беларусі была дыслакаваная тактычная ядзерная зброя», — заўважыў эксперт у размове з карэспандэнтам «Голасу Амерыкі».
Саулюс Гузявічус згадаў, што нядаўна «Арэшнік» быў выкарыстаны Расіяй супраць завода «Южмаш» у Дняпры. «Аднак Расія яшчэ не наладзіла масавую вытворчасць гэтага ракетнага комплексу. Яны кажуць, што размесцяць "Арэшнік" у Беларусі ў другой палове 2025 года, але пакуль гэта працяг пагроз прымяніць ядзерную зброю, пра што ідуць размовы апошнія два гады. Ёсць згадкі, што "Арэшнік" можа ляцець на адлегласць да 5500 кіламетраў, а яго хуткасць у 10 разоў перавышае хуткасць гуку, што абцяжарвае яго збіванне. Але пакуль гэта частка інфармацыйнай вайны і дэманстрацыя далейшага збліжэння Расіі і Беларусі, таму што яны падпісалі новую дамову, і цяпер Беларусь трапляе пад "ядзерны парасон" Расійскай Федэрацыі», — працягнуў палкоўнік запасу літоўскага войска.
Важнай часткай гібрыднай вайны Мінска і Масквы супраць яго краіны Гузявічус лічыць так званы «літвінізм» (філасофска-палітычная плынь, асновай якога з'яўляецца ўяўленне пра тое, што продкі цяперашніх беларусаў адыгрывалі вядучую ролю ў Вялікім Княстве Літоўскім).
«У цэнтры Вільні збіраюцца прыезджыя беларусы — як турысты, так і тыя, што жывуць тут — і гавораць, што Вільня — гэта іх горад. І Лукашэнка таксама гаворыць, што Вялікае Княства Літоўскае створана беларускім этнасам, які навучыў "дзікія балцкія народы" грамаце. Гэта значыць падобнае перапісванне гісторыі і іншыя правакацыі тут вельмі актыўна праяўляюцца», — канстатуе суразмоўца «Голасу Амерыкі».
Глядзіце таксама
На пытанне аб тым, ці адчуваецца ў Літве ваенная пагроза з боку Беларусі, былы кіраўнік літоўскіх сіл спецыяльных аперацый адказаў сцвярджальна: «Мы адчуваем гэта скурай. Але не столькі з боку беларускага войска — з улікам яго баяздольнасці, — колькі як выклікі ў гібрыднай вайне. У нас у Літве цяпер 61 тысяча беларусаў, якія быццам як уцекачы, але яны ўвесь час перамяшчаюцца праз мяжу, туды-сюды. Але калі б яны ўсе былі б апазіцыянерамі, іх бы ў Беларусі затрымалі і не дазволілі вернуцца сюды. А так яны свабодна перамяшчаюцца, хтосьці з іх працуе тут, хтосьці незразумела чым займаецца. Але са школьнай парты іх вучылі таму, што Вільня — гэта іх горад, і нас гэта вельмі насцярожвае», — падсумоўвае Саулюс Гузявічус.
«Расія баіцца, што Украіна зможа самастойна стварыць ядзерную зброю»
Калі самаабвешчаны кіраўнік Беларусі папрасіў у Пуціна ракетны комплекс «Арэшнік», ён асабліва адзначыў: «З адной толькі ўмовай — што цэлі для гэтай зброі будуць вызначацца вайскова-палітычным кіраўніцтвам Беларусі. А пакуль вы нас навучыце карыстацца гэтай зброяй». Відавочна, тым самым Лукашэнка хацеў падкрэсліць незалежнасць палітычнага і вайсковага кіраўніцтва Беларусі ад Масквы.
Ці так гэта на самой справе? Ці можна сказаць, што Лукашэнка хоць у нейкай ступені праводзіць незалежную ад Пуціна палітыку?
З такім пытаннем карэспандэнтка «Голасу Амерыкі» звярнулася да незалежнага ваеннага эксперта Сяргея Бульбы.
«Сумняваюся, — адказаў эксперт. — Тым больш, што ў пятніцу сакратар Савета бяспекі Беларусі генерал Аляксандр Вальфовіч заявіў, што па тактычнай ядзернай зброі, нібыта ўжо завезенай у Беларусь, у Пуціна і Лукашэнкі ёсць свой ядзерны чамаданчык з чырвонай кнопкай. Можна было б палічыць, што гэта прыватнае меркаванне генерала, але наўрад ці ён сам рызыкнуў бы яго выказаць, таму ёсць падставы меркаваць, што гэта не больш, чым ІПСА (інфармацыйна-псіхалагічная спецыяльная аперацыя. — Заўв. рэд.). Бо калі праўда, што Лукашэнку перадалі нейкі чамаданчык з чырвонай кнопкай, то гэта парушэнне ўсіх дамоваў аб скарачэнні ядзернай зброі».
Паводле слоў Сяргея Бульбы, незалежныя аналітыкі дапускаюць, што словы генерала Вальфовіча былі хлуснёй, каб Лукашэнка мог сказаць, што ён захаваў нейкую долю незалежнасці ад Крамля.
Пасля першага запуску «Арэшніка» па тэрыторыі завода «Южмаш» у Дняпры паўсталі супярэчлівыя ацэнкі эфектыўнасці ракетнага ўдару. Расійскія СМІ, услед за Пуціным, сцвярджалі, што гэта грозная зброя, аналагаў якой у свеце няма.
Заходнія ваенныя эксперты адзначалі, што насамрэч гэта яшчэ савецкая распрацоўка, толькі крыху мадэрнізаваная. І ўдар прыйшоўся фактычна па пустых памяшканнях. Гэта значыць, запуск «Арэшніка» быў патрэбны для піяру расійскага ВПК.
Суразмоўца «Голасу Амерыкі» нагадаў, што непасрэдна перад гэтым Украіна нанесла ўдар заходняй зброяй па тэрыторыі Курскай вобласці. «І Расіі трэба было чымсьці адказаць. Акрамя таго, Расія асцерагаецца, што Украіна зможа самастойна стварыць сваю ядзерную зброю. Таму яны атакуюць "Южмаш" і актыўна адпрацоўваюць хімічны завод, дзе выраблялася ракетнае паліва. Што тычыцца "Арэшніка", то так — гэта савецкія распрацоўкі. Адзінае, што тут новага, гэта РГЧ — галаўная частка, якая аддзяляецца, з нібыта індывідуальным кіраваннем. І калі сапраўды ўдалося дасягнуць індывідуальнага кіравання кожнай боегалоўкай, то гэта вельмі сур'ёзна. І гэтае пытанне многіх хвалюе», — падкрэслівае эксперт.
Глядзіце таксама
На думку эксперта, цяпер ужо можна гаварыць пра поўную страту Беларуссю суверэнітэту. «Пагаворваюць, што ў 2020 годзе была дамоўленасць, што Лукашэнка больш не будзе ўдзельнічаць у прэзідэнцкіх выбарах. Але, паглядзеўшы, што адбываецца з Назарбаевым, ён стварыў "Усенародны сход" і прызначыў сябе яго кіраўніком. Ён змяніў Канстытуцыю, і цяпер кіраўнік "Усенароднага сходу" — першая службовая асоба ў Беларусі, якая, у тым ліку, можа аб'яўляць імпічмент прэзідэнту. Але тут нестыкоўка, таму што Лукашэнка не рызыкнуў адысці ад ручнога кіравання Беларуссю, пакідаючы ўсё за сабой. Таму што ён пралічыў, што Маскве цяпер не да яго і яму не будуць перашкаджаць», — апісвае сітуацыю Сяргей Бульба.
І падсумоўвае: Але Расія цяпер даядае апошнія кавалачкі незалежнасці Беларусі. Яны (Пуцін і Лукашэнка. — Заўв. рэд.) цяпер падпісалі дамовы аб адзіным энергаполі, адзінай мытні, адзінай падатковай сістэме. Гэта значыць, Пуцін планамерна даціскае Лукашэнку, а ўся ядзерная зброя — гэта "траянскі конь", які будзе дазваляць Расіі пры любых зменах у палітычнай сферы Беларусі, якія Расія палічыць "каляровымі рэвалюцыямі", іх жорстка спыняць. Расія ўвядзе свае войскі, гаворачы, што яна не можа дапусціць, каб ядзерная зброя трапіла ў нечыя "нядобрыя рукі". Так што Лукашэнка падпісаў прысуд нават не сабе, а ўсёй Беларусі».
«Давяраць прапагандзе без рэальных доказаў было б няправільна»
Ваенны аглядальнік Дэвід Шарп канстатуе недастатковасць інфармацыі па «Арэшніку», а таму даводзіцца спадзявацца на даныя амерыканскай выведвальнай супольнасці. «Ацаніць эфектыўнасць гэтай ракеты, строга кажучы, ніяк нельга, таму што ёсць адзін выпадак прымянення на нетыповай для яе дыстанцыі 800 км, а гэта ракета сярэдняй далёкасці на мяжы з міжкантынентальнай. Лічыцца, што гэта вытворная ад ракеты "Рубеж", якая так і не была створана, хоць па праекце гаворка ішла аб далёкасці 6000 км. Фармальна гэта ўжо міжкантынентальная дыстанцыя, а 5500 км — гэта мяжа для ракеты сярэдняй далёкасці. І цалкам лагічна выказаць здагадку, што "Рубеж" ствараўся як сродак абыходу дамовы паміж ЗША і РФ па ракетах сярэдняй і малой далёкасці», — расказаў ён «Голасу Амерыкі».
Эксперт нагадвае, што такіх ракет у Расіі не было, таму яна адчувала, што праз іх адсутнасць знаходзіцца ў не самым лепшым становішчы. Затым гэты праект быў афіцыйна згорнуты, але, падобна, што яго ўсё-ткі дапрацавалі, у выніку чаго і атрымаўся «Арэшнік».
Дэвід Шарп працягвае: «У адрозненне ад "Рубяжа", які меў чатыры раздзельныя блокі, наколькі можна меркаваць па ўжыванні па Дняпры, "Арэшнік" мае 6 блокаў. Яны, мабыць, былі інэртнымі, без боегаловак. І калі мы гаворым пра эфектыўнасць ракеты, то нам трэба ведаць яе дакладныя параметры — як далёкасць, так і дакладнасць».
Калі Пуцін выкарыстаў ракету супраць Украіны, стала ясна, што яна не несла ядзерную боегалоўку. І яшчэ на адзін важны момант паказвае ваенны эксперт: Расія да гэтага часу не даказала, што яе ракеты валодаюць высокай дакладнасцю па заходніх стандартах.
Глядзіце таксама
«Што тычыцца размяшчэння "Арэшніка" ў Беларусі, то мне цяжка ўявіць, што Беларусь і Лукашэнка атрымаюць іх у сваё распараджэнне. Напэўна, гэта будзе ўсё пад расійскім кантролем, калі наогул будзе. Трэба разумець, што "Арэшнік", у адрозненне ад "Іскандэраў", — рэч вельмі дарагая, там свая спецыфіка, да таго ж вытворчасць выклікае пытанні па колькасці і якасці. Але давяраць прапагандзе без рэальных доказаў было б няправільна», — перакананы Дэвід Шарп.
Карэспандэнтка «Голасу Амерыкі» пацікавілася ў свайго суразмоўцы: наколькі такое патэнцыйнае размяшчэнне гэтых ракет у Беларусі можа пагражаць суседнім краінам?
«Калі мы гаворым пра няядзернае выкананне, то для таго, каб атакаваць суседзяў з Беларусі, "Арэшнік" з далёкасцю 5000 км — рэч зусім залішняя і вельмі дарагая: магчыма, кошт трохступеньчатай ракеты складанага тыпу дасягае дзясяткаў мільёнаў долараў. Для далёкасці ў 500 км у Расіі ёсць "Іскандэры", "Кінжал" і нават устаноўкі залпавага агню "Смерч". Таму гэта відавочны "over kill (лішак. — Заўв. рэд.)», — заўважыў эксперт.
Дарэчы, Пуцін сказаў, што «Арэшнік» нібыта непаражальны для СПА, але гэтаму таксама няма аніякіх пацвярджэнняў, паколькі не ясныя прычыны, па якіх ён не можа быць перахоплены некаторымі амерыканскімі сістэмамі СПА. «Калі крамлёўская прапаганда заяўляе, што ў "Арэшніка" нейкая асаблівая эфектыўнасць, то, вядома, тэарэтычна можна ўжываць яго на кароткія дыстанцыі замест менш эфектыўных ракет. У Беларусі такая ракета — гіпатэтычна, хутчэй пагроза для Францыі ці Германіі, аднак не для Літвы, Латвіі ці Польшчы», — рэзюмуе Дэвід Шарп.