Пётр Рудкоўскі: У Беларусі вельмі відавочным спосабам падштурхнулі каталіцкую супольнасць да пратэстаў

Каталіцкая супольнасць, якая налічвае ў краіне больш за мільён чалавек, пасля забароны на ўезд у Беларусь кіраўніку беларускай Каталіцкай царквы, яшчэ больш негатыўна паставіцца да кіруючай сістэме.

31 жніўня супрацоўнікі беларускай памежнай службы адмовілі ва ўездзе ў краіну Мітрапаліту Мінска-Магілёўскаму арцыбіскупу Тадэвушу Кандрусевічу, старшыні Канферэнцыі Каталіцкіх Біскупаў у Беларусі.
Генеральны вікарый Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі біскуп Юрый Касабуцкі удакладніў, што ў панядзелак 31 жніўня арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч вяртаўся з замежнай службовай паездкі. На памежным пераходзе Кузьніца Беластоцкая - Брузгі супрацоўнікі памежнай службы Беларусі адмовілі кіраўніку беларускага каталіцкага епіскапату ва ўездзе ў краіну без тлумачэння прычыны.
Адзначым, што арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч з'яўляецца грамадзянінам Рэспублікі Беларусь. А беларускае заканадаўства не прадугледжвае падставаў не ўпускаць у краіну сваіх грамадзян.
Што стаіць за такім рашэннем афіцыйнага Мінска? Пра гэта Thinktanks.by пагутарыў з акадэмічным дырэктарам BISS, філосафам і ў мінулым каталіцкім святаром Пётрам Рудкоўскім.
— Як такое ўвогуле стала магчымым — грамадзяніна Беларусі, кіраўніка Каталіцкай царквы не ўпусцілі ў родную краіну?
— Як і шмат што іншае, гэта рашэнне ляжыць за межамі права: хутчэй за ўсё, па дырэктыве Адміністрацыі прэзідэнта або прама па даручэнні Аляксандра Лукашэнкі. Пагранічны камітэт, я перакананы, не прымаў такое рашэнне самастойна.
Забарона на ўезд кіраўніку Каталіцкай царквы ў Беларусь не прынясе ніякіх выгод кіруючаму аўтарытарнаму рэжыму. Затое каталіцкая супольнасць, якая налічвае ў краіне больш за мільён чалавек, яшчэ больш негатыўна паставіцца да кіруючай сістэмы.
Па-другое, Каталіцкая царква — гэта міжнародная супольнасць, якая аб'ядноўвае мільярд вернікаў па ўсім свеце (наўрад ці ўсе заўважаць гэтую падзею і натапыраць), але на міжнароднай арэне дадзены прэцэдэнт вельмі дрэнна паўплывае на імідж беларускіх уладаў.
Акрамя ўсяго іншага, гэта паглыбіць напружанне ўнутры кіруючых элітаў.
— Навошта афіцыйны Мінск пайшоў на такі беспрэцэдэнтны і шумны крок?
— Межы крэатыўнасці беларускай сістэмы, мабыць, вычарпаныя, і застаецца прамалінейнае рэагаванне на ўсё тое, што ўяўляецца як патэнцыйная пагроза — вельмі стрыманыя, вельмі сціплыя выказванні мітрапаліта Кандрусевіча ўспрынятыя як сур'ёзны выклік беларускай аўтарытарнай сістэме. У сітуацыі, калі гэтая сістэма хістаецца, выбар невялікі: альбо паспрабаваць нейкім чынам дамовіцца, пераканаць, што не варта паўставаць супраць рэжыму, альбо пачаць брутальна процідзейнічаць. Гэта рэакцыя, а наступствы для кіруючага рэжыму будуць дрэннымі.
— Як вы лічыце, Беларуская праваслаўная царква выступіць у абарону мітрапаліта Тадэвуша Кандрусевіча?
— У адкрытую абарону на афіцыйным узроўні — не. Але на неафіцыйным узроўні, у нефармальным або паўфармальным фармаце, думаю, у пэўных праваслаўных колах таксама выкліча негатыўную рэакцыю. Я маю на ўвазе беларускае праваслаўе.
— Кажуць, Тадэвуш Кандрусевіч прэтэндаваў на ролю патэнцыйнага пасярэдніка ў мірных перамовах па выхадзе з палітычнага крызісу.
— Кандрусевіч сапраўды з'яўляўся патэнцыйным медыятарам. Ва унутрыдзяржаўных колах такі варыянт разглядаецца і нават некаторыя публічна выказваліся, што цэрквы маглі б выступіць у якасці такога медыятара, не адна Каталіцкая царква, а разам з Праваслаўнай царквой. Магчыма, у часткі атачэньня Лукашэнкі спрацаваў рэфлекс, што такога тыпу медыятар быў бы занадта небяспечным. Падобныя развагі маглі б стаць хоць нейкім тлумачэннем рацыянальнасці дзеянняў уладаў.
— Назіральнікі ўжо назвалі рашэнне беларускіх уладаў стрэлам у нагу (якім ужо па ліку!): Да ранейшых сацыяльна-палітычным групаў, якія пратэстуюць супраць фальсіфікацыі выбараў, актыўна далучацца і каталікі. Улады сваімі рукамі пашыраюць сацыяльную базу пратэстаў?
— Калі верыць у канспіралогіі, то ствараецца ўражанне, што хто-то свядома штурхае ўлада да таго, каб пашыраць пратэстную базу.
Спачатку пратэставалі нацыяналістычна настроеныя групы, затым пратэст распаўсюдзіўся на эканамічную групу, на тэхнакратаў, пасварыліся з прадстаўнікамі навукі і культуры, і лекарамі, і настаўніцкай асяроддзем, а цяпер у Беларусі вельмі відавочным спосабам падштурхнулі і каталіцкая супольнасць да пратэстаў.
— Кіруючыя эліты настолькі не жадаюць ісці на дыялог з грамадствам?
— Адчуваецца, што накладзена нейкае табу на дыялог. І з маіх спробаў ўсталяваць нейкія кантакты, каб падштурхнуць, пайсці па шляху рэальнага дыялогу (з удзелам ўмераных сіл — і з боку ўладаў, і з боку грамадзянскай супольнасці), але відавочна, што на дыялог накладзена табу: маўляў, ён можа яшчэ больш паглыбіць праблемную сітуацыю для рэжыму.
— Здаецца, глыбей ужо няма куды. У свой час вы таксама былі каталіцкім святаром. Ці памятаеце выпадкі, каб святарам — грамадзянам Беларусі адмаўлялі ўязджаць у краіну?
— Такіх выпадкаў не было. Праўда, часта здаралася, што ў Беларусь не пускалі замежных грамадзян, ды і то радавых святароў — такія інцыдэнты адбываліся рэгулярна, асабліва ў дачыненні да польскіх святароў. Здараліся рознага роду прапагандысцкія выступу ва ўрадавай газеце «Рэспубліка» (пасквілі аб каталіцтве).
Час ад часу падобныя эксцэсы мелі месца. Але каб да такой ступені, з такім парушэннем заканадаўства і чалавечай, палітычнай логікі — гэта беспрэцэдэнтна.
Паводле Заўтра тваёй краіны