Рыгор Астапеня: Вуліцы і заводы павінны загаварыць у адзін голас

У пратэстнага руху павінен з'явіцца палітычны лідэр, суб'ект, які стаў бы адзіным лідэрам — і пратэстаў на вуліцы, і страйкавага руху.

Заснавальнік Цэнтра новых ідэй палітолаг Рыгор Астапеня пракаментаваў Thinktanks.by сітуацыю, якая складваецца ў Беларусі пасля прэзідэнцкай кампаніі.
— 17 жніўня пачалі страйкаваць найбуйнейшыя дзяржпрадпрыемствы Беларусі: Беларуськалій, МЗКЦ, БМЗ. Ці з'яўляюцца забастоўкі на дзяржпрадпрыемствах тым самым пераломным момантам у мірным пратэсце?
— Вядома, гэта пераломны момант. Дзяржпрадпрыемствы, дзяржсектар ў Беларусі — гэта з самых важных частак беларускай палітэканамічнай мадэлі: беларуская ўлада захавала дзяржпрадпрыемствы, якія часта выконваюць не толькі эканамічную, але і сацыяльную функцыю. Адным з галоўных элементаў гэтай сістэмы з'яўлялася захаванне працоўных месцаў. Зараз мы бачым, што працоўныя дзяржпрадпрыемстваў, удзельнічаючы ў мірным пратэсце, падрываюць саму палітэканамічныя мадэль. Страйкі на дзяржпрадпрыемствах — сёння самая галоўная пагроза для ўлады.
— Ці існуе верагоднасць, што цяперашняе кіраўніцтва падкупіць або запалохае працоўны рух?
— Усё магчыма. Сёння людзі настойлівыя ў сваім намеры страйкаваць. Аднак працоўныя не могуць страйкаваць вечна. Вельмі важна вырашыць пытанне палітычнага лідэрства: павінен з'явіцца палітычны лідэр, суб'ект, які стаў бы адзіным лідэрам — і пратэстаў на вуліцы, і страйкавага руху. Калі палітычная апазіцыя не дасць сігнал аб працягу пратэстаў, то існуе пагроза, што людзі проста выдыхнуць.
— «Пакуль вы мяне не заб'еце, іншых выбараў ня будзе», заявіў Аляксандр Лукашэнка на МЗКЦ. Гэта выклік ўсёй краіне ці праграма дзеянняў па ўтрымання ўлады любым коштам?
— Вызначана Аляксандр Лукашэнка спрабуе паказаць, што ён усё яшчэ з'яўляецца кіраўнікоўм дзяржавы і не збіраецца саступаць; свядома ці несвядома, Лукашэнка усялякімі спосабамі спрабуе расцягнуць працэс у часе: то заяўляе аб тым, што выбары будуць праведзены пасля ўнясення зменаў у Канстытуцыю, то ўсіх запалохвае, то бок шукае любыя спосабы застацца ва ўладзе. Яшчэ тыдзень таму немагчыма было ўявіць сабе сітуацыю, якая ўзнікла ўчора на МЗКЦ.
— Ці гатовы Лукашэнка здаць краіну Расіі ўзамен на падаўжэнне сваёй улады?
— Вельмі цяжка пра гэта казаць. Але, спадзяюся, у яго ёсць разуменне, што здача краіны нічога не вырашыць. Тым больш, што сама Расія не праяўляе цікавасці і не рэагуе на гэтыя заявы Лукашэнкі. Няма ніякіх прыкмет, якія сведчаць аб тым, што Расея разглядае сцэнар ўмяшання ў беларускі крызіс.
Усё магчыма, але я не лічу такі сцэнар праўдападобным.
— Чаму небывалыя па сваім маштабе пратэсты не прынеслі ніякага поспеху?
— Шмат хто з арыштаваных ужо на волі, таму няправільна казаць пра тое, што пратэсты не паўплывалі на сістэму. Працэс ідзе. Але няма пералому, які сведчыць пра тое, што працэс будзе хуткім. Чыноўнікі масава не пераходзяць на бок народа. І апазіцыя, і чыноўнікі, якія думаюць інакш, чым Лукашэнка, адстаюць ад вуліцы; калі ім атрымаецца нагнаць дынаміку вуліцы, тады працэсы пойдуць хутчэй. Гэта вельмі вялікая праблема — разрозненыя групы, якія слаба скаардынаваныя паміж сабой (хоць краудсорcінгавая сістэма можа эфектыўна працаваць падчас рэпрэсіяў), але ўсё ж без стварэння палітычнага цэнтра, без інструмента перацякання дзяржаўных чыноўнікаў з аднаго боку на іншы ў пратэстаў можа не апынуцца дастаткова сіл.
— Значыць, самае важнае цяпер, каб вуліца і заводы павінны загаварыць адным голасам?
— Так. Палітычны суб'ект, які возьме на сябе паўнамоцтвы гаварыць ад імя выбаршчыкаў, якія прагаласавалі за Святлану Ціханоўскую, гэта значыць будзе прадстаўнічым, на самай справе і будзе з'яўляцца сілай.
Паводле thinktanks.by