Супрацьстаянне паміж тымі, хто саджае мандарыны, і тымі, хто іх ненавідзіць
Убачыць за дрэвамі (фактамі) лес (працэсы) — задача з зорачкай. Але недахопу ў спецыялістах, здольных дакопвацца да сутнасці праблем, — прычым дакопвацца аператыўна — зямля беларуская не адчувае.
Ілюстрацыйная выява, створана нейрасеткай
Як вы думаеце, у чым сапраўдная прычына чарговага абвастрэння палесціна-ізраільскага канфлікту? Спытайце ў Антона Папова, аглядальніка аддзела палітінфармацыі Выдавецкага дома «Беларусь сегодня».
10 кастрычніка ён падзяліўся з чытачамі самай саліднай газеты краіны наступным адкрыццём: «На самай справе новы пажар на Блізкім Усходзе, які пагражае ў бліжэйшы час захапіць увесь рэгіён, цалкам верагодна, справакаваны звонку. Адной з асноўных версій таго, што адбываецца, з'яўляецца спроба ЗША ўтрымаць Блізкі Усход у сферы свайго ўплыву праз звыклую ўжо стратэгію развязвання крывавай бойні».
Пераканаўча? Яшчэ б
Такога кшталту высновы-абагульненні магчымыя толькі ўнутры спецыфічнай «карціны свету», з пазіцыі пэўнай мадэлі агульнагістарычных працэсаў. Пры ўсёй маёй павазе да Антона Папова, на стварэнне падобных мадэляў ён пакуль прэтэндаваць не ў стане. Для гэтага патрэбна быць мысляром прынцыпова іншага ўзроўню.
І такія мысляры ў Саюзнай дзяржаве ёсць. Слова Уладзіміру Пуціну: «Гісторыя Захаду — па сутнасці хроніка бясконцай экспансіі. Заходні ўплыў у свеце — гэта велізарная ваенна-фінансавая піраміда, ёй увесь час трэба новае паліва для падтрымання сябе самой — прыродныя, тэхналагічныя, чалавечыя рэсурсы, якія належаць іншым. Таму Захад проста не можа спыніцца і не збіраўся гэтага рабіць. Нашы аргументы, угаворванні, заклікі да розуму і здаровага сэнсу, прапановы проста ігнараваліся».
Пераканаўча? Яшчэ б. Унутры «карціны свету», цэнтральным сюжэтам якой з'яўляецца бясконцая экспансія Захаду, усялякі прыватны факт убудоўваецца ў зразумелыя нават неспецыялісту лагічныя ланцужкі, падобна таму, як на аркушы паперы выстройваецца жалезнае пілавінне, калі да яго паднесці магніт.
Генацыд рускамоўных грамадзян ва Украіне, міграцыйны крызіс на мяжы Беларусі, бясконцая чарада санкцыйных пакетаў — усё гэта праявы несуцішнага жадання больш моцных навязаць астатнім уласныя правілы і інтарэсы.
Абсурднасць такога погляду на свет відавочна паказвае наступнае выказванне нацыянальнага лідара Расіі: «Для гэтага міжнароднае права спрабуюць падмяніць «парадкам» — якім «парадкам»? — заснаваным на нейкіх «правілах». Якіх «правілах», што гэта за «правілы», кім яны вынайдзеныя — абсалютна не зразумела. Гэта проста дурнота нейкая, лухта. Але гэта ж спрабуюць укараняць у свядомасць мільёнаў людзей. «Трэба жыць згодна з правіламі». Згодна з якімі ж правіламі?»
Артыкул 85 Канстытуцыі
«Згодна з якімі ж правіламі?». Уладзімір Уладзіміравіч, ну што ж вы? Дабраліся па кар'ернай лесвіцы да самай вяршыні, а з «Усеагульнай дэкларацыяй правоў чалавека» азнаёміцца не знайшлі часу?!
У дэкларацыі трыццаць артыкулаў. Усіх не пералічыш. Таму абмяжуюся адным, 19-м:
«Кожны чалавек мае права на свабоду перакананняў і на свабоднае выказванне іх; гэта права ўключае свабоду бесперашкодна прытрымлівацца сваіх перакананняў і свабоду шукаць, атрымліваць і распаўсюджваць інфармацыю і ідэі любымі сродкамі і незалежна ад дзяржаўных межаў».
Вы, наколькі мне вядома, інтэрнэтам так і не авалодалі. Але памочнікаў у вас — як у сучкі блох. Цэлая адміністрацыя. Папрасіце раздрукаваць астатнія артыкулы і пакласці ў адпаведную папку.
А пакуль вы знаёміцеся з Дэкларацыяй, мы пойдзем далей. На шчасце, «карціна свету», якую вы прэзентавалі на пленарнай сесіі юбілейнага, ХХ пасяджэння Міжнароднага дыскусійнага клуба «Валдай», далёка не адзіная. Але, паклаўшы руку на сэрца, варта прызнаць, што базавых усяго дзве.
Выкажу іх у рэдакцыі расійскага культуролага Ігара Якавенкі: «Большасць вядомых нам цывілізацый імкнецца да адной з дзвюх прапанаваных мадэляў: грамадства абапіраецца або на безумоўнасць іерархічных структур, або на безумоўныя грамадскія Канвенцыі аб правах, нормах і працэдурах. Або ўлада набывае сваю легітымнасць у законе, або закон легітымізуецца ўладай».
Беларуская мадэль развіцця, як нескладана здагадацца, выбудаваная не вакол ідэі права, а вакол ідэі нічым не абмежаванай улады першай асобы, што і зафіксавана ў артыкуле 85 Канстытуцыі: «Прэзідэнт на аснове і ў адпаведнасці з Канстытуцыяй выдае ўказы і распараджэнні, якія маюць абавязковую сілу на ўсёй тэрыторыі Рэспублікі Беларусь».
49 згадак чароўнага слова
У Пасланні–2013, зачытаным у Авальнай зале дзесяць гадоў таму, слова «мадэрнізацыя» прагучала 49 разоў! Гэтаму неардынарнаму факту было дадзена простае тлумачэнне: «Наш выбар невялікі. Мы можам або прыстасавацца да бурных пераменаў, або застацца на ўзбочыне гісторыі. Іншага не дадзена».
Мадэрнізацыя і разглядалася дакладчыкам у якасці сродку, здольнага забяспечыць прыстасавальнасць беларускай мадэлі да бурных пераменаў.
Але «мадэрнізацыю» можна разумець па-рознаму. Стагоддзямі ў межах Расійскай імперыі пад «мадэрнізацыяй» разумеўся завоз імпартнага абсталявання і засваенне заходніх тэхнічных «хітрасцяў».
XXI стагоддзе нічога прынцыпова новага ў адпрацаваны алгарытм мадэрнізацыі не ўнесла: «Мадэрнізацыя — маецца на ўвазе абнаўленне таго, што нам засталося ад ранейшых пакаленняў. Ад тэхналагічнай краіны, якая была лідарам у сваім развіцці. І мы гэта не загубілі. Але прыйшоў час абнаўляць. Акрамя гэтага, мы не толькі абнаўляем старое, мы будуем новыя прадпрыемствы».
Прайшоў год — і 49 згадак чароўнага словы ўсохліся да 12 штук, а яшчэ праз год і зусім сышлі на нішто. Не па Сеньку аказалася мадэрнізацыйная шапка.
Аднак мы памятаем, што выбар быў невялікі. Вось як у сувязі з чарговым палесціна-ізраільскім канфліктам апісаў яго расійскі фінансіст Андрэй Моўчан:
«У рэальным свеце ёсць толькі адзін падзел — на сістэмы, у якіх людзі садзяць мандарыны, танчаць, любяць, спрачаюцца да бойкі, ствараюць і памнажаюць, цэняць жыццё сваё і чужое, — і месцы, захопленыя тымі, хто бядуе, ненавідзіць, гібее ва ўтрыманстве, ахвяруе сабой у імя чужога ўзбагачэння і гнілога міфа — і зноў ненавідзіць».
Мяжу паміж тымі, хто саджае мандарыны, і тымі, хто ненавідзяць усіх тых, хто саджае мандарыны, лёгка вызначыць у адносінах да Усеагульнай дэкларацыі правоў чалавека.