Відавочнае, але неверагоднае. Сяргей Алейнік — новы кіраўнік МЗС
Коней на пераправе не мяняюць, нават калі конь памёр. Новым міністрам замежных спраў Беларусі стаў прафесійны дыпламат Сяргей Алейнік — першы намеснік нябожчыка Уладзіміра Макея. Менавіта Алейнік быў самай верагоднай кандыдатурай на крэсла міністра па меркаванні незалежных СМІ.
Тым не менш, прызначэнне Алейніка на пасаду старшыні знешнепалітычнага ведамства выглядае нават крыху неверагодным. Бо яно выбіваецца з той карціны абсурду, якая пануе ў сённяшняй Беларусі. Сяргей Алейнік выбіваецца з кагорты ўсіх лукашэнкаўскіх міністраў хаця б тым, што ён увесь час працаваў на розных пасадах у МЗС. А яшчэ больш цікава, што ён не з'яўляецца дыпламатам «маскоўскай школы». Канешне, як і шмат хто з МЗС, ён найперш скончыў (з адзнакай) перакладчыцкі факультэт Мінскага інстытута замежных моў (англійская, нямецкая), але дыпламатычнае навучанне прайшоў у Дыпламатычнай акадэміі пры МЗС Аўстрыі.
Варта адзначыць, што гэтае ягонае навучанне выпала на часы, калі Беларусь атрымала незалежнасць і імкнулася да дэмакратыі — 1992-1993 гады. Такім чынам, менавіта дэмакратычнай Беларусі ён абавязаны навучаннем у прэстыжнай замежнай акадэміі.
Алейнік у свой час быў консулам у Гаазе, дарадцам амбасадара ў Нідэрландах, сталым прадстаўніком Беларусі ў аддзяленні ААН у Жэневе, паслом у Вялікабрытаніі, двойчы быў намеснікам кіраўніка МЗС і прыйшоў кіраваць МЗС з пасады першага намесніка гэтага ведамства.
Карацей, Алейнік знаходзіцца на сваім месцы, што адрознівае яго ад шэрагу іншых прызначэнняў па крытэры не прафесіяналізму, але лаяльнасці да Лукашэнкі.
Праўда, і з лаяльнасцю ў Алейніка ўсё добра. Як напісаў Павел Латушка, Сяргей Алейнік быў «лепшым сябрам Уладзіміра Макея» і сведкам на яго вяселлі. Ён таксама назваў яго чалавекам, які «абсалютна не мае сваёй пазіцыі і будзе беспярэчна выконваць волю Лукашэнкі».
Тое, што Алейнік будзе «беспярэчна выконваць волю Лукашэнкі» — не сенсацыя. Хаця б таму, што знешнюю палітыку Беларусі вызначае цяпер зусім не знешнепалітычнае ведамства. Было б дзіўна, каб у цяперашніх умовах новы кіраўнік МЗС раптам пачаў нейкую іншую палітыку — асабліва на фоне ваяўнічых заяваў Лукашэнкі наконт пагрозаў і нападаў NATO на нашыя межы. Канфрантацыю з заходнім светам яго ведамства наўрад ці спыніць. Але іншую знешнюю палітыку не праводзіў бы і любы міністр-прызначэнец.
Аднак прызначэнне Сяргея Алейніка ўсё ж знакавае. Яно сведчыць пра тое, што ўлада ў Беларусі працягвае і працягне «гойдацца на геапалітычных арэлях» і шукаць кропкі судатыкнення з Захадам хаця б па нейкіх пытаннях. І будзе імкнуцца «саскочыць» ад Расіі падалей у той час, як тая прайграе вайну ва Украіне.
Калі б на месца кіраўніка МЗС прызначылі б нейкага генерала альбо «ўмоўную Качанаву», гэта б азначала, што знешняя палітыка Беларусі цяпер цалкам знаходзіцца ў расійскім рэчышчы, і поўнасцю канфрантацыйная з Захадам. Прызначэнне ж на гэтую пасаду Алейніка можна лічыць і пэўным сігналам таму самаму «калектыўнаму Захаду» — «Глядзіце, яшчэ не ўсё страчана, з намі можна дамаўляцца. А каб з намі дамаўляцца, вось вам і прыймальная для гэтага кандыдатура».
Да таго ж ён не вельмі абцяжараны «комплексам 2020-га». Гэта не ён, а ягоны папярэднік пагражаў у выпадку ўвядзення санкцый сцерці з твару Беларусі грамадзянскую супольнасць (што і было зроблена). Гэта не ён рабіў рознага кшталту дэмаршы і абвінавачванні на адрас Захаду.
Канешне, у сваіх інтэрв'ю Алейнік таксама не адыходзіў ад «генеральнай лініі партыі» — але без перагінаў, у скандальных або рэзкіх выказваннях ён заўважаны не быў.
Так што «перагіны» і рэзкія выказванні Алейнік можа спісаць на свайго папярэдніка. І таму ён сапраўды з'яўляецца добрай і даволі вядомай фігурай для Захаду. Згодна з тым жа Латушкам, пасля смерці Макея Алейнік праводзіў нейкія таямнічыя, канфідэнцыйныя перамовы, выкарыстоўваючы кантакты ў Швейцарыі. «Ён некалькі разоў за апошні час бываў у Швейцарыі, сустракаўся са швейцарскімі дыпламатамі, а таксама з пасярэднікамі, нанятымі замежнымі дзяржавамі праз пэўны фонд», — пісаў Латушка.
А яшчэ — апошнія яго інтэрв'ю і выступы тычацца Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ды Індыі. Значыць, ён «адзначыўся» і там.
Канешне, з прызначэннем Алейніка на пасаду кіраўніка МЗС знешняя палітыка не перавернецца на 180 градусаў. Але ўяўна выглядае — лукашэнкаўскі рэжым на пасаду кіраўніка МЗС прызначыў фігуру, з якой добра дамаўляцца Захаду. Прынамсі, з ёю можна кантактаваць.
І цяпер самае галоўнае пытанне: што прымусіла Лукашэнку прызначыць міністрам замежных спраў Алейніка? Так, гэта была самая відавочная і верагодная, самая прафесійная з наяўных кандыдатура. Але, паўтаруся зноў, — менавіта тое, што яна прафесійная і відавочная, і выбіваецца з усёй сённяшняй логікі рэжыму.
Недзе сапраўды шукаюць кантактаў з Захадам?