«Усё, што ў мяне ёсць — дзякуючы баскетболу». Кацярына Сныціна падводзіць вынікі кар'еры

Вядомая беларуская баскетбалістка Кацярына Сныціна правяла апошні матч у прафесійнай кар'еры. 19 траўня «Лондан Лаёнс» выйграў чэмпіянат Вялікабрытаніі. У інтэрв'ю «Люстэрку» Сныціна падвяла вынікі выступленняў, назвала найважнейшыя матчы. Падзялілася меркаваннем, чаму беларусак сёння амаль няма ў еўрапейскіх клубах. Распавяла пра планы пасля баскетбола, адносіны да грошай і жыццё з каханым чалавекам. 

Момант, дзіцячы лагер, статыстыка

— Яшчэ ў верасні мінулага года вы абвясцілі, што наступны сезон будзе апошнім у кар'еры. Думалі хаця б раз, што, магчыма, паспяшаліся?

— Ведаеце, я патрапіла ў такі ідэальны момант — ні разу не было думкі, што паспяшалася ці, наадварот, занадта позна вырашыла скончыць. Можа, год таму і закрадалася думка, што яшчэ магла б пайграць. Але ў гэтым сезоне і фізічна, і эмацыйна была гатова, што гэта фініш.

— І якія зараз адчуванні ад таго, што кропка ўжо пастаўлена?

— Журбы сапраўды няма. Можа, яна з'явіцца пазней, калі ўбачу трэніроўкі дзяўчынак, падрыхтоўку баскетбалістак да турніраў — сачу за сацсеткамі некаторых гульцоў. 

Так і я чакала заканчэння сезона пасля шматгадовай кар'еры. Найгралася.

— Вы ўвайшлі ў топ-3 па набраных ачках у Еўракубку, прычым адставанне ад лідэраў зусім невялікае. Гэта не было нагодай яшчэ пагуляць?

— Пра гэтую статыстыку даведалася ў сярэдзіне мінулага сезона. Але ніколі на працягу кар'еры не думала, што вось трэба абавязкова набраць столькі ачкоў і абысці ўсіх. Баскетбол — камандная гульня. І мае найлепшыя матчы былі, калі перамагала каманда. Таму, даведаўшыся пра свае паказчыкі ў Еўракубку, вырашыла проста гуляць, а там як складзецца. Не стала першай — і добра. Але быў, прынамсі, невялікі ажыятаж вакол маёй статыстыкі. Прышпільна атрымалася.

Медалі, зборная, слёзы

— Калі браць кар'еру ў цэлым, то на якое месца паставіце перамогу ў Еўракубку?

— Мусіць, на другое. Па-за канкурэнцыяй бронза са зборнай на чэмпіянаце Еўропы 2007 года. А за ёй будзе перамога ў Еўракубку — маё галоўнае дасягненне на клубным узроўні. Мы правялі класны сезон, у «Лондан Лаёнс» была выдатная атмасфера. Гэта сапраўды асаблівы час.

— Гэта значыць, нават дзве Алімпіяды застаюцца ззаду ў вашым рэйтынгу.

— Пасля бронзы ў 2007-м зборная, калі я была ў складзе, двойчы займала чацвёртае месца (Кацярына мае на ўвазе чэмпіянаты Еўропы 2009 і 2015 гадоў. Чэмпіянат свету — 2010, на якім каманда таксама стала чацвёртай, Сныціна прапусціла. — Заўв. рэд.). Было блізка да медалёў, але не лічыцца. А Алімпіяды… Прыняць удзел у Гульнях было выдатна, афігенна! Аднак мы засталіся там без узнагарод.

— Як зараз варта ставіцца да шматгадовых поспехаў зборнай Беларусі? Гэта быў скачок вышэй галавы ці мы крыху перабольшваем сенсацыйнасць усіх вынікаў?

— У нас сабраліся выканаўцы, многія з якіх гулялі ў топавых замежных клубах. Падабраўся даволі збалансаваны састаў, касцяк захоўваўся шмат гадоў. Заканамерна, што добра выступалі на Еўропе, свеце. Зразумела, у нас былі слабыя месцы, недзе не спраўляліся псіхалагічна. Вынік вы ведаеце. Мусіць, маглі дамагчыся большага, але не бачу сэнсу разважаць аб гэтым сёння. Зборная сапраўды не скокнула вышэй галавы.

— Вы вылучалі перамогу над чэшкамі ў чвэрцьфінале чэмпіянату Еўропы 2007 года як адзін з самых значных матчаў. А якая параза была самай крыўднай?

— Чвэрцьфінал Гульняў у Пекіне (беларускі саступілі зборнай Кітая 62:77 і занялі шостае месца. — Заўв. рэд.). Сустракаліся з гаспадынямі Алімпіяды. Трыбуны шумелі, усе заўзелі супраць нас. Незабыўная атмасфера. Думаю, у нас быў добры шанц прабіцца ў паўфінал. Я рэдка плакала пасля матчаў, але тады накрыла. Была і фізічная стомленасць, і эмацыйная. Вельмі крыўдная параза. Калі каманда на піку, трэба выкарыстоўваць кожны шанец. Спартыўнае стагоддзе вельмі кароткае, другой магчымасці можа проста не быць.

Кацярына Сныціна — пра каханне да жанчыны, камінг-аўт і прыняцце ў грамадстве

Федэрацыя, пакаленне, абсурд

— Сочыце за тым, што адбываецца ў беларускім баскетболе?

— Толькі па рэдкіх навінах на «Трыбуне». Аб баскетболе іх амаль няма, што ўжо шмат аб чым кажа. Памятаю, пісалі аб працяглай серыі паражэнняў «Мінска» у лізе ВТБ, а з апошняга — як Юля Дурэйка (пасля замужжа Рыцікава. — Заўв. рэд.) пайшла на ВНС.

— Вам крыўдна, што самая паспяховая каманда ў гульнявых відах пасля пачатку вайны ва Украіне пазбавілася міжнародных турніраў і пра яе ўсё адразу забыліся?

— Заняпад зборнай быў бы ў любым выпадку — не бачыла змены нашаму пакаленню. Каманда не развалілася за год-два — гэта адбывалася паступова. Апошнія гады нашых баскетбалістак амаль не было ў еўрапейскіх клубах.

— Чаму?

— Не ведаю. Скажу толькі, што маё пакаленне, гледзячы на старэйшых дзяўчынак у зборнай, цягнулася за імі, хацела прабіцца ў склад, перамагчы. А што ў галовах у маладых гульцоў сёння, не бяруся меркаваць. Але не было такога, што мне ці іншым, калі сталі старэйшымі, трэба было б моцна напружыцца на трэніроўцы нацыянальнай каманды з-за канкурэнцыі з моладдзю. Можа, наступная генерацыя гульцоў будзе больш амбіцыйнай.

Я вам распавяду адзін выпадак. Калі праводзіла апошнія матчы за зборную перад чэмпіянатам Еўропы 2021 года, то са мной захацеў паразмаўляць адзін гулец. Абыдземся без прозвішча. Яна спытала пра мой досвед, што магла б параіць ёй для развіцця кар'еры. Я кажу: «Слухай, у маёй сітуацыі спрацавала тое, што я глядзела на гульцоў свайго амплуа ў жаночай НБА. Хтосьці падабаўся — сачыла за гэтым чалавекам яшчэ больш, спрабавала некаторыя рухі. Груба кажучы, рабіла тое, што і той гулец». Потым спытала ў баскетбалісткі, з кім мела зносіны, ці ёсць у яе любімы гулец. Аказалася, што не. Яна не глядзела ні НБА, ні Еўралігу. Маўляў, няма часу — трэніроўкі два разы на дзень. Я крыху, мякка кажучы, здзівілася. Чалавек з чэмпіянату Беларусі хоча нечага дабіцца, але ні разу не бачыў у справе ўмоўную Дайну Таўразі (трохразовая чэмпіёнка НБА, пяціразовая алімпійская чэмпіёнка. — Заўв. рэд.) і не мог назваць лепшых у свеце. Для мяне гэта абсурд. Я павінна ведаць, супраць каго гуляю і каму, прабачце, хачу надзерці азадак.

Вячоркі, рафтынг, тэатр

— Ці будзеце сумаваць па нейкім складнікам баскетбола: новым камандам, знаёмствам, паездкам?

— Мусіць, па зносінах усярэдзіне каманд — вячоркам, як я кажу. Пасля перамог ці паражэнняў часта абмяркоўвала з іншымі гульцамі мінулы матч. Чаму так згулялі? Што не атрымалася? Перад кожным сезонам фармуецца новая каманда, ты не ведаеш, на што яна здольная. А такія размовы дапамагаюць згуртавацца. Кожны сезон у баскетболе — нібы маленькае новае жыццё. Трэніроўкі, гульні, паездкі — я любіла гэты рух. Але не ведаю, ці буду сумаваць па ім праз час. Спытайце праз год.

— Галоўнае, што вам даў баскетбол?

— Усё, што ў мяне ёсць, — дзякуючы баскетболу. Усё круцілася вакол яго: сябры, вандраванні, выклікі самой сабе. Першая частка майго жыцця была падпарадкавана гэтай гульні.

— Спорт застанецца ў вашым жыцці?

— Вядома. Буду трымаць форму. Па-першае, пасля прафесійнага спорту не рэкамендуецца рэзка змяншаць нагрузкі. Па-другое, у ліпені буду ўдзельнічаць у адным праекце, пра які пазней раскажу, — там трэба быць у добрай форме. Праект звязаны і з баскетболам, і з тэатрам.

Тыдзень-два адпачну, а потым вярнуся ў трэнажорную залу. У мяне ўвогуле ў планах паспрабаваць розныя віды спорту і актыўнасці, якія не магла дазволіць сабе на працягу кар'еры. Напрыклад, сноўборд, рафтынг, скалалажанне.

Можа, мне ўсё ж зойдзе ёга. Баскетбол быў усім маім жыццём — ніякіх хобі. Але ж гэта і добра. Зараз трэба знайсці любімы занятак, перакаштаваўшы цікавыя штукі.

Прафесійны спорт забірае вельмі шмат часу. Нават калі трэніроўка раз на дзень, то рыхтуешся да яе, а потым аднаўляешся пасля занятку. І так увесь час. Апошні сезон выдаўся напружаным у гэтым плане — дабраліся да фіналу Еўракубка. Часта гулялі двойчы на тыдзень. Часу на вячэры ў горадзе, спектаклі, іншы вольны час не хапала. Надзя, дарэчы, стала добра разбірацца ў баскетболе (Сныціна ў адносінах з Надзеяй Бродскай — выканаўчай дырэктаркай Беларускага свабоднага тэатра. — Заўв. рэд.). Увесь час глядзела матчы, сачыла за статыстыкай, задавала мне пытанні, нават калі мы выйгравалі з вялікай перавагай у чэмпіянаце Вялікабрытаніі!

— А як жа тэатр, опера?

— Яны сапраўды нікуды не падзенуцца. У Лондане шмат класных спектакляў. Нядаўна глядзелі «Партрэт Дарыяна Грэя». У гэта складана паверыць, але тамака адна акторка гуляла ўсіх персанажаў. Узрушаючыя ўражанні.

— У якой краіне збіраецеся жыць?

— Яшчэ год мы будзем дакладна ў Лондане.

Абавязкі, грошы, Харватыя

— Вы спрабавалі сябе ў бізнэсе (баскетбольнае агенцтва, анлайн-крама адзення). Якія яшчэ праекты вам цікавыя?

— Шмат рэчаў. Але прама зараз не хачу браць на сябе ніякіх абавязкаў. Чаму мы закрылі з калегам анлайн-краму адзення з пачатку 2024 года? Паспрабавалі, атрымалі досвед, нам падабалася, але ў гэта, як і любы бізнэс, трэба цалкам апускацца. Не гатовая аддаваць увесь час і вырашаць уначы праблемы кліентаў. Можа, праз пару гадоў — так, але не на дадзеным этапе. Дайце мне перадыхнуць пасля адказнасці за вынік у баскетболе. Назапасілася вялізная стомленасць.

— Як ставіліся да грошай на працягу кар'еры?

— Па рознаму. Калі стала сама зарабляць баскетболам, то марнавала амаль усё. Гэта ў першыя сезоны. З часам супакоілася — ужо не было такога хаосу ў думках і пакупках. Плюс нешта чытала, як трэба распараджацца грашыма, ды і проста ўзнікла разуменне, што баскетбольнае жыццё скончыцца, а працягваць жыць на нешта трэба.

— Думалі калі-небудзь, колькі маглі б не працаваць?

— Слухайце, баскетбалісткі не атрымліваюць столькі, як футбалісты ўмоўнага «Манчэстэр Сіці». Там тыдзень патрэніруешся, і можна заканчваць (смяецца). Таму такіх думак не было. Ды і я такі чалавек, што нейкі занятак знайду заўсёды. Працаваць дзеля працы — не. Але спрабаваць, асвоіцца ў цікавай прафесіі — гэта абавязкова. Не ўяўляю, як можна цэлы дзень толькі есці і спаць.

Вядома, у кар'еры былі цяжкія моманты, часам мне не падабаліся трэніроўкі — асабліва кросы. Але пазітыўныя моманты заўсёды перавешвалі. І я радая, што сёння ёсць фінансавая магчымасць крыху перадыхнуць і не кідацца на любую працу.

— Самае неапраўданае марнаванне грошай?

— На адпачынку ў Харватыі. Памятаю, там быў класны дом і выдатна правялі час, але выдаткавала больш грошай, чым яно таго каштавала. А буйных бяздумных пакупак — напрыклад, машыны ці іншых рэчаў — не было.

Шлюб, псіхолаг, пранне

— Вы ўжо распісаліся з Надзеяй?

— Мы спрабавалі зарэгістраваць шлюб. Запоўнілі анлайн-заяўку, але аказалася, што літаральна на дзве літары памыліліся і выбралі не той раён, дзе прапісаны. А ў патрэбным месцы найбліжэйшы слот быў праз чатыры месяцы, і мы пакуль не сталі падаваць дакументы. Паспрабуем знайсці варыянты ў бліжэйшым сезоне. Бачыце, я працягваю мераць жыццё спартовымі сезонамі — наступны пачнецца ў верасні. Шлюб у нашых з Надзяй планах.

— Адразу пасля камінг-аўту вы казалі, што людзі дасылалі толькі словы падтрымкі. А праз час?

— Пасля ўсіх інтэрв'ю быў адзін пазітыў. Але потым у мяне ў Instagram заляцеў адзін рылс на два мільёны. Там было напісана: «Мне 38 гадоў, у мяне ёсць жонка, тры гады не была ў Беларусі». Нешта такое. І вось тады пайшло-паехала (смяецца). Зразумела, што там аўдыторыя аказалася — не толькі беларусы, якія падпісаныя на мяне ці на нашыя незалежныя СМІ.

Я гляджу часам каментары, так. Наймацнейшае было: «Ты ў Беларусі і не патрэбная са сваімі вычварэнствамі». Блакую такіх людзей — не магу сказаць, што некаторыя рэчы не кранаюць. Але часам гэта весела. У акаўнце жанчыны, якая пакінула той каментар, было напісана: «Псіхолаг, дапамагаю знайсці сябе». Нечаканы паварот (смяецца).

— Раскажыце, як вы размяркоўваеце з Надзеяй хатнія абавязкі?

— Залежыць ад занятасці. Я, напрыклад, хварэла перад апошнім матчам — Надзя за мной даглядала, карміла. Бывае, канешне, і наадварот. Я вось люблю пранне! У сучасным свеце гэта проста закінуць рэчы і націснуць на дзве кнопкі, але звычайна раблю гэтую працэдуру. Нават не ведаю, як растлумачыць, чаму так кайфую ад яе. Надзе падабаецца пыласосіць. А так няма такога, маўляў, ты адказваеш за гэта, я за гэта — і ў нас атрымаецца класная пара. Кожны робіць тое, што жадае і лічыць патрэбным.

— Любіце гатаваць?

— Люблю рабіць сняданкі: розныя амлеты, скруціць нейкі лаваш. А на абед і вячэру гатую простае: курыцу, рыбу, салату з агародніны. Нядаўна знайшлі ў Лондане літоўскую краму — купляем зараз грэчку. Пару разоў на тыдзень можам замовіць дастаўку ці паесці ў горадзе. Але там ежа не такая карысная, як хатняя.

Пасля кар'еры, дарэчы, важна таксама прытрымлівацца звыклага харчавання. Хаця я не супраць паспрабаваць розныя дыеты для ачышчэння арганізма. На працягу сезона, калі вялікія нагрузкі, працяглы детокс нерэальны, а зараз чаму б і не.

— Што сказалі б заўзятарам і ўсім тым, каго матывавалі сваімі гульнямі?

— Проста хачу ўсім моцна падзякаваць. Ведаю, у мяне не было ідэальнай кар'еры, калі ўзяў высокую планку і трымаеш увесь час гэтую вышыню. Былі і ўзлёты, і падзенні. І я ўдзячная людзям, якія сачылі за мной, перажывалі і падтрымлівалі, нягледзячы ні на што. Ці не падтрымлівалі, але ўсё роўна цікавіліся жаночым баскетболам, маімі матчамі. Дзякуй усім, хто быў побач на працягу кар'еры.