Беларускі сцэнар? У Расіі пракуратура абвінаваціла «Мемарыял» у апраўданні экстрэмізму і тэрарызму
Адной з падставаў для ліквідацыі праваабарончага цэнтру «Мемарыял» пракуратура назвала апраўданне экстрэмізму і тэрарызму. Заява Масгарпракуратуры тычыцца спісу палітычных зняволеных, які вядуць праваабаронцы. Папярэдняе пасяджэнне суда па іску запланавана на 23 лістапада.
Адпаведны пазоў пракуратура Масквы падала 8 лістапада ў Масгарсуд — па ім нагляднае ведамства дамагаецца ліквідацыі праваабарончага цэнтра.
На думку пракуратуры, у матэрыялах "Мемарыяла" прысутнічаюць "лінгвістычныя і псіхалагічныя прыкметы" апраўдання дзейнасці ўдзельнікаў міжнародных тэрарыстычных і экстрэмісцкіх арганізацый "Хізб ут-Тахрыр аль-Ісламі", "Таблігі Джамаат", "Ат-Такфір Валь Хіджра", экстрэмісцкіх арганізацый "Артпадрыхтоўка" і "Сведкі Іеговы". Гэтую інфармацыю "Мемарыял" прыводзіць з атрыманай іскавай заявы.
"Дзейнасць названых арганізацый прадстаўлена аўтарамі названых матэрыялаў як правамерная і дапушчальная, а ўдзел іх дзейнасці — як адна з форм рэалізацыі права на свабоду веравызнання", — сказана ў іску.
"Мемарыял" лічыць прэтэнзіі абсурднымі
Гаворка ідзе пра спіс палітычных зняволеных, які вядуць праваабаронцы і які абнаўляецца на сайце "Мемарыяла", патлумачылі ў праваабарончым цэнтры.
У праваабарончым цэнтры назвалі прэтэнзіі пракуратуры абсурднымі. "Нас абвінавачваюць у невыкананні патрабаванняў "закону", першапачаткова сфармуляванага вельмі размыта, і далей тлумачыцца адвольна і пашыральна", — гаворыцца ў паведамленні праваабаронцаў. Патрабаванні да НКА з гадамі пашыраліся і да 2019 года ні Мінюст, ні Раскамнагляд не патрабавалі ад унесеных у рэестр "замежных агентаў" маркіраваць сацсеткі — а ў 2019 годзе раптам сталі, падкрэсліваецца ў паведамленні "Мемарыяла". Ці можна закрыць арганізацыю за невыкананне патрабаванняў, якія не прад'яўляліся?
Пазоў супраць "Міжнароднага Мемарыяла"
У "Міжнароднага Мемарыяла" не было праблем са справаздачнасцю, але яго таксама пазначылі да ліквідацыі, працягваюць праваабаронцы, "відавочна, што ўсе гэтыя рэпрэсіўныя законы ўсё роўна прыводзяць да зразумелага выніку".
Напярэдадні стала вядома, што Генпракуратура Расіі звярнулася ў Вярхоўны суд РФ з іскам аб ліквідацыі "Міжнароднага Мемарыяла". Судовае паседжанне па гэтай справе прызначанае на 25 лістапада. Нагляднае ведамства матывавала сваё рашэнне "сістэматычным парушэннем заканадаўства аб "замежных агентах" — размова ідзе аб адсутнасці адпаведнай маркіроўкі на матэрыялах "Мемарыяла", перадае dw.com.
Паняцце "замежнага агента" з'явілася ў расійскім законе "Аб некамерцыйных арганізацыях" яшчэ ў 2012 годзе. Меркавалася, што замежнымі агентамі павінны былі стаць НКА, якія займаюцца палітычнай дзейнасцю і атрымліваюць фінансаванне з-за мяжы. Як неўзабаве высветлілася, паняцце "палітычная дзейнасць" дзяржавай трактавалася вельмі шырока — на працягу некалькіх гадоў замежнымі агентамі былі прызнаныя і сацыялагічны "Левада-цэнтр", і асветніцкі Сахараўскі цэнтр, і праваабарончы "Мемарыял", цэнтр барацьбы з хатнім гвалтам "Насилию.нет" .
У 2017 годзе выйшаў падобны закон, які тычыцца СМІ, — замежнымі агентамі пастанавілі лічыць сродкі масавай інфармацыі, якія атрымліваюць замежнае фінансаванне.
У снежні 2019 года набылі моц папраўкі ў закон "Аб СМІ", па якіх замежнымі агентамі стала можна прызнаваць людзей, якія "распаўсюджваюць" матэрыялы СМІ-замежных агентаў, або "ўдзельнічаюць" у стварэнні такіх матэрыялаў і атрымліваюць сродкі з-за мяжы.
"Мемарыял" узнік у канцы 1980-х гадоў вакол праблемы аднаўлення гістарычнай праўды аб масавых палітычных рэпрэсіях у Савецкім Саюзе. Аднак хутка стала відавочна, што немагчыма казаць пра рэпрэсіі ў мінулым, не закранаючы праблемы працяглых парушэнняў правоў чалавека ў цяперашні час. Так "Мемарыял" стаў адначасова і гісторыка-асветніцкай, і праваабарончай арганізацыяй.
Цяпер у Міжнароднае таварыства "Мемарыял" уваходзяць 74 арганізацыі, уключаючы 10 дзейных за межамі Расіі.