Дамаганні ў ААН і як іх пакрываюць. Новы фільм «Бі-бі-сі»

Кіраўніцтва апарата ААН пераследуе, карае і звальняе супрацоўнікаў, якія спрабуюць выкрываць карупцыю і сэксуальныя дамаганні ў арганізацыі — пра гэта гаворыцца ў дакументальным фільме «Бі-бі-сі» «Выкрывальнікі. Погляд знутры ААН» («The Whistlebowers: Inside the UN»), які выйшаў у аўторак на розных платформах кампаніі.

У фільме некалькі супрацоўнікаў ААН расказваюць, як іх пераследавалі, у тым ліку з дапамогай паліцыі, каралі, выганялі за тое, што яны спрабавалі расказаць усім пра злоўжыванні ў апараце арганізацыі.
Каардынатарка ААН па пытаннях барацьбы з сэксуальнымі дамаганнямі Пурна Сен, каментуючы абвінавачанні, якія змяшчаюцца ў фільме, сказала, што гэтыя рэпрэсіі ў дачыненні да выкрывальнікаў павінна расследаваць незалежная камісія, і ААН павінна будзе прыняць і выканаць рэкамендацыі гэтай камісіі.
Пурна Сен выступае і ў самім фільме — і там яна расказвае пра выпадкі, калі жанчын-супрацоўніц апарата ААН пераследавалі, дамагаліся іх і нават гвалтавалі. Калі ўсё гэта будзе заставацца беспакараным, кажа Сен, то некаторыя мужчыны ў ААН будуць рабіць гэта і далей.
«Гэта значыць, што для арганізацыі часта абараніць кіруючых асоб важней, чым не нашкодзіць тым, хто не мае ўлады», — пракаментавала Пурна Сен абвінавачанні, якія гучаць у фільме.

«Гэта значыць, што ўнутры арганізацыі ёсць сур'ёзныя праблемы — унутры арганізацыі, якая не толькі прасоўвае і абараняе правы чалавека, але і з'яўляецца месцам нараджэння большасці з гэтых правоў, але пры гэтым да гэтага часу не навучылася даносіць усведамленне гэтых правоў да людзей, якія працуюць у ёй», — кажа Пурна Сен.
Яна лічыць, што прызначыць незалежнае расследаванне ўсіх гэтых выпадкаў павінен сам генеральны сакратар ААН Антоніу Гутэрыш.
Апарат Гутэрыша заявіў, што адкрыты для любых незалежных праверак таго, як ён «змагаецца з парушэннямі любога роду».

Дыпламатычны імунітэт

Кіруючыя супрацоўнікі ААН надзеленыя дыпламатычным імунітэтам ад пераследу па законах краін, дзе размяшчаюцца падраздзяленні арганізацыі.
Гэта было зроблена для таго, каб улады канкрэтнай краіны не маглі ўмешвацца ў працу наднацыянальнай арганізацыі. Пры гэтым кіраўніцтва ААН падкрэслівае, што дыпламатычны статус не павінен прыкрываць тых, хто здзяйсняе рэальныя злачынствы, у тым ліку сэксуальнага характару.
Усе скаргі супрацоўнікаў ААН разглядаюцца ўнутры арганізацыі. Самыя сур'ёзныя, у тым ліку патэнцыйна крымінальныя справы, расследуе Упраўленне служб унутранага нагляду (УСВН) — але пры гэтым функцый і паўнамоцтваў паліцыі і суду ў яго няма.
«Бі-бі-сі» атрымала таемна зроблены запіс аднаго сходу ў ААН, са зместу якога можна зрабіць выснову, што праца УСВН не заўсёды дае жаданыя вынікі.
На запісе дырэктар аддзела расследаванняў УСВН Бэн Суонсан расказвае супрацоўнікам, што да яго прыйшла даволі высокапастаўленая супрацоўніца ААН, уся ў слязах, і паскардзілася, што памочнік генеральнага сакратара запусціў руку да яе ў штаны.
У Генеральнага сакратара ААН ёсць некалькі памочнікаў.
На запісе Бэн Суонсан кажа, што расказаў пра гэта і генсеку, і іншым высокапастаўленым супрацоўнікам ААН — але яму хутка далі зразумець, што лепш маўчаць. «Я спрабаваў расказаць гэтую гісторыю і атрымаў... Мяне праігнаравалі», — кажа Суонсан.
Далей ён дадае, што гэтай жанчыне параілі нікуды не скардзіцца і не выступаць, таму што той памочнік генеральнага сакратара — чыйсьці «любімчык».
Гэтым запісам з «Бі-бі-сі» падзяліўся Пітэр Гала — адзін з «выкрывальнікаў», якія выступаюць у фільме.
«Я чатыры гады прапрацаваў расследавальнікам у штаб-кватэры ААН у Нью-Ёрку. У выніку зразумеў, што арганізацыя карумпаваная зверху данізу», — кажа Гала.

Апарат Генеральнага сакратара запэўнівае, што заўсёды гатовы пакараць любога супрацоўніка любога рангу, абвінавачанага ў сэксуальных дамаганнях.
Марціна Брустром, былая дарадчыца праграмы ААН па барацьбе са СНІДам (UNAIDS), трапіла на старонкі сусветнай прэсы яшчэ некалькі гадоў таму. Яна таксама стала ахвярай сэксуальных дамаганняў на працы.
«Прыставанне, эксплуатацыя, дамаганні адбываюцца ў штаб-кватэры ААН, адбываюцца ўсюды, адбываюцца з панядзелка па пятніцу», — кажа Брустром.
Паводле яе слоў, да яе чапляўся Луіс Лурэш, намеснік выканаўчага дырэктара ЮНЭЙДС і памочнік генеральнага сакратара (тады — Пан Гі Муна). «Сэксуальна заклапочаны тып, вядомы сваімі непрыстойнымі паводзінамі» — так апісвае яго Брустрэм.
На мерапрыемстве ў Бангкоку ў 2015 годзе ён палез цалавацца і распускаў рукі ў ліфце па дарозе з нарады, а потым спрабаваў зацягнуць яе ў нумар.
«Я ўпрошвала яго спыніцца, адпусціць мяне», — успамінае экс-дарадца ААН.

Былы памочнік генсека ААН Луіс Лурэш
Марціна падала афіцыйную скаргу і паразмаўляла з расследавальнікамі ААН. У выніку апарат ААН і ЮНЭЙДС адпомсцілі — ёй, а не крыўдзіцелю.
«Гэта вельмі балюча, гэта як быццам цябе зноў згвалцілі. Як быццам табе не даюць дыхаць», — кажа Брустром.
У 2018 годзе Луіс Лурэш сышоў на пенсію. ААН падзякавала яму за 22 гады бездакорнай службы.
«Я ніколі ні да каго не чапляўся і не нападаў. Абвінавачанні беспадстаўныя», — сказаў Лурэш «Бі-бі-сі».
Паводле афіцыйнага адказу ААН, абвінавачанні ў дачыненні да доктара Лурэша былі расследаваныя, але ААН у той час «не магла каментаваць пытанне аб дакладнасці гэтых сцвярджэнняў».
У жніўні 2021 года Марціна Брустром атрымала ад ААН новы ліст. У ім арганізацыя прызнае, што Марціна «працяглы перыяд часу падвяргалася сэксуальнаму пераследу», але што тычыцца тых канкрэтных абвінавачанняў супраць Лурэша, то ААН дапускае, што з ёю тады адбылося нешта траўмуючае псіхіку, але дастатковых доказаў знойдзена не было.

Нулявая цярпімасць

Пурна Сен лічыць, што выпадак Марціны Брустром — гэта адзін з сімптомаў агульнай праблемы ААН.У дакументальным фільме «Бі-бі-сі» яна кажа, што на ўмовах ананімнасці на сэксуальныя дамаганні на працы скардзіцца цэлая траціна супрацоўнікаў апарата ААН, але скардзіцца адкрыта пераважная большасць не хоча.

«Тое, што мы даведаемся, — гэта толькі вярхушка айсберга, і, што вельмі важна, людзі баяцца, што калі яны паскардзяцца, то будуць непажаданыя наступствы, што ім адпомсцяць», — кажа Пурна Сен.
У афіцыйнай заяве бюро Генеральнага сакратара ААН Антоніу Гутэрыша гаворыцца, што арганізацыя дамаглася вялікіх поспехаў у барацьбе з «гэтым бізуном, сэксуальным дамаганнем, ад якога не застрахаваная аніводная арганізацыя». Бюро Генеральнага сакратара адзначае, што займацца расследаваннем такіх абвінавачанняў пастаўленыя жанчыны, адкрытая «гарачая лінія» для скаргаў, а таксама наладжана дадатковае навучанне для старэйшых супрацоўнікаў.
Але, на думку Пурны Сен, змест дакументальнага фільма «Бі-бі-сі» паказвае, што ААН не выконвае ўласныя абяцанні адносна «нулявой цярпімасці» да парушэнняў.
«Ці ідзе гаворка пра карупцыю, пра махінацыі, пра сэксуальныя дамаганні — супрацоўнікі ААН баяцца, што справа не дойдзе нават да афіцыйнай скаргі, што іх скаргу адхіляць на самай ранняй стадыі. А альтэрнатыўных працэдур і працэдуры абскарджвання няма», — гаворыць яна.

«ААН, вядома, разабралася з некаторымі вялікімі праваламі, што здараліся ў яе раней, але гэтага недастаткова, — працягвае каардынатарка ААН па барацьбе з сэксуальнымі дамаганнямі. — Я ведаю пра вельмі сур'ёзныя выпадкі, пра выпадкі, якімі трэба тэрмінова займацца, і не толькі на словах, але і на справе».