Хто напісаў тры з паловай тысячы даносаў у РФ?
За апошнія два з паловай гады расіяне напісалі як мінімум 3,5 тысячы даносаў на сваіх суграмадзян: за выказванні, пасты, кнігі, сайты. Паводле такіх скаргаў распачыналіся гучныя палітычныя справы 2022—2023 гадоў. Напрыклад, па даносе на восем з паловай гадоў асудзілі апазіцыйнага палітыка Іллю Яшына і на сем гадоў — мастачку Сашу Скочыленку.
За час поўнамаштабнай вайны ва Украіне на расіян напісалі як мінімум тры з паловай тысячы даносаў, падлічыла выданне «Важные истории».
Паводле звестак выдання, галоўнай тэмай даносаў былі антываенныя выказванні — 2623 скаргі. Таксама расіяне скардзіліся на «ЛГБТ-прапаганду» (487 выпадкаў), русафобію (250) і наркотыкі (57). На іншыя тэмы прыйшлося яшчэ 140 даносаў.
Журналісты высветлілі, што большасць скаргаў напісалі зусім не публічныя даносчыкі, такія, як Кацярына Мізуліна (148 даносаў, уключаючы 54 скаргі на прапаганду наркотыкаў) і Віталь Барадзін (60 даносаў), а ўдзельнікі ананімных тэлеграм-каналаў. Менавіта на іх прыпадае каля 92% усіх скаргаў.
Паводле выдання, «самым прадуктыўным» па колькасці даносаў апынуўся канал «Мракоборец» (5,6 тысячы падпісчыкаў). Удзельнікі гэтага канала напісалі як мінімум 2417 скаргаў (70% ад усіх вывучаных журналістамі даносаў). Штодзённая норма канала — як мінімум тры скаргі на старонкі ва «ВКонтакте» або «Аднакласніках». Падпісчыкі канала «спецыялізуюцца» на антываенных выказваннях, але часам бяруцца і за русафобію і «ЛГБТ-прапаганду», піша выданне.
Глядзіце таксама
Другое і трэцяе месца па колькасці даносаў займалі тэлеграм-каналы «Анти-Толерастическая Организация» (304 даносы) і «Акции прямого действия» (279 даносаў), агульная аўдыторыя якіх складае каля пяці тысяч чалавек. Удзельнікі гэтых каналаў часцей за ўсё скардзяцца на «ЛГБТ-прапаганду» — у 99% і 63% выпадках адпаведна.
Сваіх ахвяр даносчыкі шукаюць у сацсетках і ў каналах «калегаў», часам нешта дасылаюць падпісчыкі, распавёў «Важным гісторыям» адміністратар «Анти-Толерастической Организации». Усе ананімныя тэлеграм-каналы дзейнічаюць па падобнай схеме: яны публікуюць інфармацыю аб ахвярах разам з іх кантактамі і спасылкамі на сацсеткі, а таксама інструкцыі па напісанні даносаў з шаблонамі. Скаргі звычайна просяць пісаць у МУС, пракуратуру, СК і Раскамнагляд.
Часцей за ўсё матэрыял для скаргаў серыйныя даносчыкі знаходзяць ва «ВКонтакте». Пік даносніцтва ў Расіі прыйшоўся на жнівень 2023 года. Журналісты мяркуюць, што ён быў звязаны з прыняццем закона аб забароне «змены полу», які Уладзімір Пуцін падпісаў у канцы ліпеня. Тады даносчыкі напісалі каля чвэрці ад усіх вывучаных журналістамі скаргаў на ЛГБТК-людзей і іх сацсеткі.
Для чаго яны гэта робяць?
Антраполаг і даследчыца даносаў Аляксандра Архіпава падзяляе аўтараў скаргаў на тры групы ў залежнасці ад іх матывацыі: яны робяць гэта з-за матэрыяльнай, эмацыйнай або маральнай выгады.
Больш за ўсё даносаў, па словах Архіпавай, звычайныя грамадзяне пішуць дзеля эмацыйнай выгады — калі аўтары скаргаў просяць сілавікоў вырашыць асабісты канфлікт і хочуць нашкодзіць свайму крыўдзіцелю.
Глядзіце таксама
Даносчыкі іншага тыпу перакананыя ў тым, што з дапамогай скаргаў яны адстойваюць правільныя маральныя каштоўнасці.
Удзельнікі ананімных тэлеграм-каналаў пішуць даносы менавіта з-за маральнай выгады, распавялі скаржнікі ў размове з «Важнымі гісторыямі». Яны пішуць даносы з «грамадзянскіх памкненняў» і мяркуюць, што робяць інтэрнэт і Расію больш бяспечнай і «чысцейшай».
«Часцей за ўсё [адпраўляем скаргі] на кантэнт, які падпадае пад парушэнні законаў Расійскай Федэрацыі, на іншы [кантэнт] рычагоў ціску практычна не маем. Займаюся [напісаннем даносаў], таму што гэта прыносіць карысць расійскаму народу і дзяржаве», — кажа адміністратар «Анти-Толерастической Организации».
«Займацца [напісаннем даносаў] я вырашыў у першую чаргу праз тое, што заходняе грамадства павольна, але дакладна падае ў бездань усёй гэтай вакханаліі [ЛГБТ]. Я лічу гэта непрымальным. Я бачыў, як гэтая зараза згубна адбівалася на неакрэплых розумах, пазбаўленых крытычнага мыслення», — распавядае ўдзельнік «Анти-Толерастической Организации».
Глядзіце таксама
У каналах аўтары ствараюць цэлыя кам'юніці з даносчыкаў: называюць адзін аднаго братамі і сябрамі, праводзяць апытанні, прыдумляюць мемы і маюць зносіны з падпісантамі ў асобных каналах.
Серыйныя скаржнікі не любяць, калі іх называюць даносчыкамі. Віталь Барадзін і Кацярына Мізуліна выступалі супраць законапраекта Уладзіслава Даванкова аб адміністрацыйным пакаранні за злоўжыванне правам звяртацца ў дзяржорганы.
Барадзін назваў Даванкова даносчыкам і заявіў, што палітык ні разу не ініцыяваў праверкі тых, «хто аддаў нашу краіну ў самы цяжкі час». Мізуліна сказала, што даносы дапамагаюць звяртаць увагу ўладаў на праблемы расіян і «мабілізуюць дзяржаву».
«Цяпер мы знаходзімся ў іншай сітуацыі і на іншым гістарычным этапе, калі з нашай краінай ваюе ўвесь блок НАТА. Наша грамадства іншае, яно змянілася. І змянілася да лепшага. І яно не прымае ўсіх тых людзей, якія выступаюць супраць прэзідэнта, нашага войска, нашай краіны і культуры», — напісала кіраўніца «Лігі бяспечнага Інтэрнэту».
Даносчыкі негатыўна адрэагавалі на ідэю ўвядзення пакарання за іх працу, шмат у чым з-за грамадскага асуджэння. «Грамадства звычайна ставіцца да скаржнікаў не вельмі добра. Ужо ў дзіцячым садзе вучаць не "ябедничать", — тлумачыць Ілля Уцехін. — І ў рамках розных субкультур “стукаць” — гэта “западло”. Але тым не менш дзяржава гэтую справу заахвочвае».
Глядзіце таксама
Што справакавала хвалю даносаў у 2023 годзе?
Нягледзячы на тое што законы аб вайсковых «фэйках» і «дыскрэдытацыі» расійскай арміі ўступілі ў сілу ў 2022 годзе, даносчыкі больш актыўна дзейнічалі ў 2023-м. З лютага да снежня 2022-га яны пісалі штомесяц у сярэднім па 100 даносаў, а ў наступным годзе за гэты ж перыяд — у сярэднім па 170 у месяц.
«Колькасць даносаў наўпрост залежыць ад інтэнсіўнасці рэпрэсіўнай палітыкі ўладаў. Таму што даносы — гэта спроба адгукнуцца на знакі ўладаў», — кажа Ілля Уцехін. Са слоў сацыёлага, улады навязваюць грамадзянам вобраз ворага, за якім неабходна «паляваць».
Пры гэтым Уцяхін дадае, што даносы — гэта заўсёды асабісты выбар. «Гэта ўключэнне грамадзян у ажыццяўленне рэпрэсій», — распавядае сацыёлаг.
Больш за ўсё скаргаў серыйныя даносчыкі адправілі ў жніўні 2023 года. Пік даносаў летам, хутчэй за ўсё, звязаны з прыняццем закона аб забароне змены полу ў Расіі. Адразу пасля гэтага даносчыкі напісалі каля чвэрці ад усіх скаргаў на ЛГБТ-людзей і іх сацсеткі. Другі пік даносаў па гэтай жа тэме здарыўся ў снежні, пасля прызнання ЛГБТ экстрэмісцкай арганізацыяй» і падпісання закона аб забароне «ЛГБТ-прапаганды».
Паводле istories.media, meduza.io