Кітайскі каранавірус аказаўся гібрыдам вірусаў змяі і кажана
Кітайскія навукоўцы знайшлі бліжэйшых продкаў новага каранавіруса. Ім аказаліся вірусы кажаноў і змей. Мяркуючы па ўсім, у арганізме змяі яны ўтварылі гібрыд, які набыў новы павярхоўны бялок і дзякуючы гэтаму змог заражаць клеткі чалавека.
Пра новы каранавірус 2019-nCoV з Кітая загаварылі ў самым пачатку студзеня 2020 года, хоць першыя хворыя з’явіліся ў клініках горада Ухань яшчэ ў сярэдзіне снежня. Вірус выклікае вострую пнеўманію і з’яўляецца блізкім сваяком віруса «атыповай пнеўманіі» (SARS), эпідэмія якой таксама ў свой час пачалася з Кітая. На момант публікацыі гэтай навіны вядома ўжо аб 17 ахвярах новай пнеўманіі. Стала таксама ясна, што 2019-nCoV перадаецца паміж людзьмі, а новыя выпадкі заражэння зафіксаваныя і па-за Кітаем, у тым ліку ў Тайландзе, Японіі і ЗША. Улады Кітая зачынілі Ухань для выезду і часова прыпынілі працу грамадскага транспарту.
Крыніцай інфекцыі ўлады называлі рынак морапрадуктаў ва Ўхані, з якім былі звязаны першыя хворыя. Акрамя непасрэдна морапрадуктаў там прадавалі таксама авечак, трусоў і змей. Паколькі многія папярэднія вірусы (у тым ліку, эболавірус і вірус SARS) дасталіся чалавеку ад кажаноў, то навукоўцы выказалі здагадку, што хто-небудзь з жывёл, якіх прадавалі на Уханьскім рынку, стаў прамежкавай прыступкай для каранавіруса паміж кажаном і чалавекам.
Група кітайскіх навукоўцаў пад кіраўніцтвам Сінгуана Лі (Xingguang Li) Уханьскага універсітэта біяінжынерыі паспрабавалі ўдакладніць паходжанне новага каранавіруса. Для гэтага яны сабралі пяць отсеквеныяваных геномаў 2019-nCoV і параўналі іх з 271 паслядоўнасцю ўжо вядомых каранавірусаў ад розных гаспадароў (людзей і жывёл) з розных краін свету. Пабудаваўшы філагенетычнае дрэва каранавірусаў, даследчыкі выявілі, што новыя вірусы манафілетычныя, то бок пайшлі ад аднаго агульнага продка, а здарылася гэта прыблізна два гады таму.
Таксама даследчыкі заўважылі, што 2019-nCoV асабліва моцна адрозніваецца ад сваіх сваякоў адным месцам у геноме — там, як мяркуецца, адбыліся рэкамбінацыі паміж каранавірусам кажана і нейкім іншым вірусам. Гэты ўчастак геному кадуе павярхоўны глікапратэін — бялок з вугляводнымі часткамі, з дапамогай якога віруса прымацоўваецца да рэцэптара на паверхні клеткі, перш чым пракрасціся ўнутр.
Каб вызначыць, ад каго вірус кажаноў мог запазычыць участак геному, навукоўцы параўналі частату выкарыстання сінанімічных кадонаў у розных каранавірусаў, якія заражаюць суркоў, вожыкаў, птушак, кажаноў, чалавека і іншых гаспадароў. Паколькі генетычны код залішні, большасць амінакіслот можна закадаваць некалькімі спосабамі, і, як правіла, у арганізма ёсць «упадабаны» спосаб. Чужародны фрагмент ў геноме 2019-nCoV па сваіх «перавагах» апынуўся бліжэй за ўсё да каранавірусаў кітайскіх змей.
Такім чынам, кітайскія навукоўцы вылучылі свой варыянт развіцця падзей: кажаны заразілі сваім каранавірусам змей, і ў іх арганізме два вірусы абмяняліся ўчасткамі. У выніку чаго прыкладна два гады таму паўстаў гібрыдны вірус 2019-nCoV, які да снежня 2019 года дабраўся да людзей. Меркаванымі гаспадарамі даследчыкі лічаць дзвюх змей: паўднёвакітайскі шмапалосы крайт і кітайскую кобру. У карысць гэтай тэорыі кажа і тое, што абедзве яны прадаваліся на Уханьскім рынку морапрадуктаў.
Раней навукоўцы выявілі, што менавіта кажаны заразілі кітайскіх свіней смяротнай дыярэяй і перадалі новы від эболавіруса індыйскім паляўнічым.
Паводле nplus1.ru