Кошт тэрору: эканамічныя наступствы тэрактаў для Францыі
DW высветліла ў экспертаў, як тэракты ў Парыжы адаб'юцца на французскай эканоміцы. Яны ацанілі ўплыў трагедыі на інвестыцыі, турызм, гандаль і іншыя сферы народнай гаспадаркі.
Францыя — самая прывабная краіна для турыстаў. Штогод сюды прыязджаюць больш за 80 млн чалавек з усяго свету. Даходы ад турызму даюць 7 адсоткаў ВУП краіны. У панядзелак, 16 лістапада, з-за боязі, што турысты надалей будуць пазбягаць паездак у Парыж або нават наогул у Францыю на біржы абваліліся акцыі авіяперавозчыка Air France і буйной сеткі гатэляў Accor.
"Цяпер, вядома ж, людзі добра задумаюцца, ці варта ехаць у Парыж у бліжэйшай будучыні", — гаворыць эканаміст Фрыдрых Шнайдэр з універсітэта Лінца, які займаецца вывучэннем эканамічных наступстваў тэрарызму. "Калі адбудзецца часовае зніжэнне турыстычнай плыні, гэта можа азначаць страты ў памеры многіх соцень мільёнаў еўра", — заявіў ён у гутарцы з DW.
Па словах Шнайдер, гэта непасрэдна закране ўладальнікаў кафэ і канцэртных залаў, арганізатараў забаўляльных мерапрыемстваў і г.д. "Страхавыя кампаніі запатрабуюць павелічэння узносаў, таму што не захочуць несці рызыкі па ранейшых тарыфах у горадзе, якому пагражае небяспека", — растлумачыў эканаміст.
Памяншэнне спажывання?
Магчыма таксама, што з-за апасення тэрактаў людзі стануць расходаваць менш грошай. Шнайдэр мяркуе, што гэта паўплывае не на штодзённыя пакупкі, а ў сувязі са зніжэннем турыстычнай плыні — на люксавы сегмент рознічнага гандлю. "Абарот дарагіх модных буцікаў ў Парыжы ў першыя паўгода пасля тэрактаў напэўна знізіцца на 20–30 працэнтаў", — прагназуе эксперт.
Не падзяляе яго боязі галоўны эканаміст банка Commerzbank Ёрг Крэмер. Ён прыводзіць у прыклад ЗША, дзе дробны гандаль хутка аднавіў звыклыя аб'ёмы пасля тэрактаў 11 верасня 2001 года. "Толькі ў верасні абарот быў ніжэйшы за звычайны. А ўжо праз тры месяцы сітуацыя стабілізавалася", — нагадаў Крэмэр.
Тэрарызм можа адпудзіць і інвестараў. Швейцарскі эканаміст Бруна Фрэй паказаў на працы, у якіх вывучаўся ўплыў тэрарыстычных нападаў на прамыя інвестыцыі з-за мяжы ў Іспанію і Грэцыю з 1975 па 1991 гады, калі па абодвум краінам пракацілася хваля палітычна матываваных тэрактаў. Даследаванне выявіла, што прамыя замежныя інвестыцыі ў Іспанію знізіліся ў названы перыяд на 14 адсоткаў, а ў Грэцыю — на 12.
Тэрарызм, па выказванню Фрэя, прычыняе значны ўрон і знешняму гандлю — у першую чаргу таму, што адбываецца ўзмацненне мер бяспекі і кантролю. Эканаміст спасылаецца на аналіз гандлёвых плыняў паміж больш чым 200 краінамі з 1960 па 1993 гады, згодна з якім пры падваенні колькасці тэрарыстычных нападаў "аб'ём гандлю паміж дзвюма краінамі змяншаецца на 4 адсоткі".
Непрадуктыўныя інвестыцыі
Аднак Ёрг Крэмер з Commerzbank нагадвае, што доля ЗША ў сусветным гандлі пасля тэрактаў 11 верасня 2001-га "скарацілася нязначна". "Узмацненне мер бяспекі пасля 9/11 не аказала негатыўнага ўплыву на міжнародную гандаль", — падкрэсліў ён.
Тым не менш ўзмоцненыя нарады паліцыі, новыя ахоўнікі і кантралёры абыходзяцца нятанна. Падобныя дадатковыя выдаткі з народнагаспадарчага пункту гледзішча ўяўляюць сабой малапрадуктыўныя інвестыцыі. "Калі б гэтыя выдаткі ішлі на адукацыю або стварэнне інфраструктуры, аддача была б вышэй", — указаў Фрыдрых Шнайдэр.
Яшчэ да парыжскіх тэрактаў Францыя мела праблемы са скарачэннем дэфіцыту бюджэту і высокім узроўнем дзярждоўгу. "У сувязі з гэтым французы не могуць проста павялічыць штат супрацоўнікаў паліцыі і спецслужбаў на пару тысяч чалавек, пакінуўшы астатнія выдаткі на ранейшым узроўні, — разважае Шнайдэр. — Верагодна, мы ўбачым эканомію на іншых артыкулах расходнай часткі бюджэту".
Дарагія ваенныя ўдары
Да таго ж Францыі спатрэбіцца больш грошай на ваенныя патрэбы. Прэзідэнт Франсуа Аланд назваў серыю тэрактаў у Парыжы "актам вайны" з боку "Ісламскай дзяржавы", і ўжо ў нядзелю, 15 лістапада, французскія ВПС падвергнулі бамбардзіроўцы сірыйскі горад Ракка.
"Пашырэнне ваеннага ўдзелу каштуе шмат грошай, — канстатуе Фрыдрых Шнайдэр. — Адпаведна, сітуацыя з бюджэтам Францыі пагоршыцца". Раней Еўракамісія меркавала, што ў бліжэйшыя два гады Парыж не здолее дамагчыся выканання патрабаванняў Пакта аб стабільнасці і росце, які ўстанаўлівае максімальны памер дэфіцыту бюджэту любой краіны ЕС у межах 3 працэнтаў яе ВУП.
Калі Францыя яшчэ далей адсунецца ад гэтага паказчыка, ёй не пагражаюць папярэджання з боку Бруселя. "Бо тэракты лічацца знешнім шокам, з якога вынікаюць выдаткі не ўлічаныя ва ўстаноўленых крытэрах", — растлумачыў Шнайдэр.
Швейцарскі эканаміст Бруна Фрэй ў сваіх даследаваннях прыйшоў да высновы, што для перамогі над тэрарызмам палітыкам варта рабіць стаўку не "толькі на застрашванне дапамогай ваенных і паліцэйскіх мер", але, перш за ўсё, на барацьбу з "больш глыбокімі прычынамі, якія ляжаць у аснове тэрарызму ".
Ён перасцярог ад узмацнення дзяржрэгулявання эканомікі ў ходзе барацьбы з тэрорам. "Дэцэнтралізаваная структура вытворчасці і прыняцця рашэнняў у духу рынкавай эканомікі — лепшы сродак для абмежавання эканамічных наступстваў, выкліканых тэрарызмам", — рэзюмаваў Фрэй.