Першы тур датэрміновых выбараў у Францыі: яўка расце

Па стане на 12:00 гадзін дня паводле мясцовага часу яўка на выбарах у еўрапейскай частцы Францыі склала 25,90%, што на 7,5 пункта вышэй, чым у 2022 годзе (18,4%).

Ці паўтораць французскія ультраправыя свой поспех на еўрапейскіх выбарах? Ці зможа левы блок ім перашкодзіць? Ці ўдасца прыхільнікам прэзідэнта Макрона мабілізаваць цэнтрыстаў, высвятляла euronews.com.

Да канца дня стане вядома, хто з 4000 тысяч кандыдатаў патрапіць у другі тур гэтых лёсавызначальных для Францыі выбараў.

Прайшлі 3 тыдні беспрэцэдэнтнай выбарчай кампаніі, якая перавярнула палітычны пейзаж Францыі.

Эмануэль Макрон нечакана распусціў ніжнюю палату парламента пасля правалу яго паплечнікаў на выбарах у Еўрапарламент 9 чэрвеня і трыумфу ультраправых. Кіраўнік Францыі, відаць, рабіў стаўку на тое, што, адпраўляючы дэпутатаў у Брусэль і Страсбург, выбаршчыкі нярэдка галасуюць «пратэстна», а перакройваць нацыянальны парламент, які займаецца «хатнімі» справамі, французы не захочуць.

На практыцы новая выбарчая кампанія, якая праходзіла ў стылі бліцкрыгу, пацвердзіла тыя тэндэнцыі, якія выявіліся на еўравыбарах: замест мабілізацыі былога прэзідэнцкага электарату і цягі да «стабільнасці» – адбылася крышталізацыя трох палітычных блокаў.

Прычым сярод іх ёсць відавочны фаварыт – «Нацыянальнае аб'яднанне», а лібералам-макраністам адведзеная роля аўтсайдэраў.

Вось што важна ведаць на момант, калі па ўсёй краіне адкрыліся выбарчыя ўчасткі:

• Ультраправае «Нацыянальнае аб'яднанне» ўмацавала сваё дамінаванне нават у параўнанні з выдатным поспехам на еўравыбарах.

Апытанні ў сярэднім прадказваюць партыі Марын Ле Пен і Жордана Бардэла 36% – гэта ўдвая больш, чым нацыяналісты набралі ў 2022 годзе.

Пакуль складана дакладна перавесці гэтыя лічбы ў колькасць месцаў у ніжняй палаце парламента, але пакуль больш за ўсё шанцаў атрымаць абсалютную большасць (289 мандатаў) менавіта ў «Нацаб'яднання». 

Не перашкодзілі ўздыму партыі, якая знаходзіцца на парозе ўлады, і спробы «перапісаць» на хаду сваю праграму — увязаць рэалізацыю такіх знакавых абяцанняў, як адмена павышэння пенсійнага ўзросту, з «рэальным» становішчам спраў у эканоміцы краіны.

• Левыя партыі змаглі аб'яднацца ў т.зв. «Новы народны фронт» (адсылка да кіруючай левай кааліцыі ў 1936-1938 гг.) у рэкордныя тэрміны, нягледзячы на тое, што ішлі на мінулыя еўравыбары паасобку. У шырокую кааліцыю з адзінай праграмай і адзінымі кандыдатамі ўвайшлі, у прыватнасці, «Непакораная Францыя» Жан-Люка Меланшона, сацыялісты, камуністы, «зялёныя» і рух Рафаэля Глюксмана, які ўзначальваў спіс сацыялістаў на еўравыбарах і апярэдзіў меланшаністаў – у апошнія гады самую магутную сілу на левым флангу – на 4 працэнтныя пункты.

Але пазітыўная дынаміка сышла на нішто – збольшага з-за абвінавачванняў у «марнатраўстве» (гаворка аб кошце прапанаваных сацыяльных мер), «антысемітызме» (так апаненты інтэрпрэтавалі шэраг выказванняў прадстаўнікоў «Непакоранай Францыі» аб нападзе ХАМАС на Ізраіль і вайне ў Газе), а таксама з-за ўнутраных спрэчак – нежадання партнёраў па кааліцыі бачыць Жан-Люка Меланшона ў якасці свайго лідара (і патэнцыйнага кандыдата ў прэм'еры), а таксама ўзнікнення «дысідэнцкіх» левых кандыдатаў, якія вылучыліся ў парушэнне прынцыпу «адна акруга – адзін кандыдат ад «Новага народнага фронту». Пад канец кампаніі — самай кароткай у гісторыі Пятай рэспублікі — за левы альянс былі гатовыя прагаласаваць крыху больш за 28% выбарцаў, гэта менш, чым аб'яднаны вынік левых на еўравыбарах (31,5%).

• За прэзідэнцкі лагер свой голас аддаць маюць намер каля 20% выбаршчыкаў. Прычым кампанію вядзе больш папулярны, чым Эмануэль Макрон, прэм'ер-міністр Габрыэль Аталь.

Сам прэзідэнт, які спачатку заявіў, што не будзе актыўна ўмешвацца ў працэс, рэгулярна з'яўляўся ў СМІ і выступаў з крытыкай «экстрэмістаў» з абодвух канцоў палітычнага спектру, а таксама спрабаваў пераканаць грамадскую думку і ўласных міністраў і дэпутатаў, многія з якіх неўзабаве пазбавяцца працы, што роспуск Нацыянальнага сходу і перавыбары – адзіны спосаб «растлумачыць» палітычную сітуацыю і вывесці краіну з тупіка.

• Далёка ззаду гэтай тройкі— традыцыйныя правыя. У партыі «Рэспубліканцы», палітычная гісторыя якой узыходзіць да дэ Голя, Шырака і Сарказі, адбыўся раскол. Лідар партыі Эрык Сьёці адважыўся на саюз з ультраправымі, але астатнія вядомыя фігуры выступілі рэзка супраць. Незалежным «рэспубліканцам», якія не растварыліся пад брэндам «Нацаб'яднання» прадказваюць 7% галасоў. 

• Яўка на гэтых выбарах чакаецца высокай. У МУС Францыі зрабілі справаздачу, што рэкордныя 2,6 млн выбаршчыкаў прагаласуюць па даверанасці. Гэта ў чатыры разы больш, чым на парламенцкіх выбарах 2022 года. Права голасу ёсць у больш чым 49 мільёнаў французскіх грамадзян.

• Парыжская біржа закрывае месяц з найгоршымі паказчыкамі за два гады. У чэрвені яна ўпала на 6,42% на фоне палітычнай турбулентнасці ў краіне.

За гэтымі выбарамі сочыць уся Еўропа, паколькі голас Францыі — у тандэме з Германіяй — шмат у чым вызначае палітыку кантынента. І ўпершыню за многія дзесяцігоддзі гэты голас ад традыцыйных ўмераных сіл з правага і левага сектару можа перайсці да нацыяналістаў.